حداکثر عرضه چیست؟
در دنیای رمزارزها، «حداکثر عرضه» به سقف نهایی تعداد کوین یا توکنهایی گفته میشود که یک پروتکل میتواند در طول عمر خود ایجاد کند. این مقدار از پیش تعریف شده و برخلاف ارزهای فیات است که میتوانند بدون محدودیت چاپ شوند و در رمزارزهایی مانند بیتکوین، این محدودیت باعث ایجاد کمیابی ذاتی میشود. همین کمیابی موجب جذابیت بیشتر و افزایش خرید بیت کوین نیز میشود. این سقف معمولا در کد اصلی شبکه ثبت شده و از طریق قوانین انتشار یا پاداش استخراج کنترل میشود.
انواع سقف عرضه در رمزارزها
حداکثر یا سقف عرضه در پروژههای مختلف رمزارزی به شکلهای متفاوتی تعریف میشود:
- هارد کپ (Hard Cap): عددی مشخص که تحت هیچ شرایطی از آن فراتر نمیرود؛ در این خصوص میتوان به سقف ۲۱ میلیونی بیتکوین اشاره کرد.
- سافت کپ (Soft Cap): در این حالت، امکان تغییر سقف از طریق رایگیری یا حاکمیت وجود دارد که میتواند اعتماد کاربران را تضعیف کند.
- عرضه تورمی با کاهش تدریجی: برخی شبکهها محدودیت مطلق ندارند، اما با گذر زمان میزان صدور توکنهای جدید کاهش مییابد تا در نهایت عرضه تقریبا ثابت شود.
- عرضه نامحدود: در برخی رمزارزها هیچ محدودیتی وجود ندارد و برای کنترل تورم از سازوکارهایی مانند سوزاندن توکنها استفاده میشود.
- مکانیزمهای سوزاندن یا کاهش عرضه: برخی داراییها با حذف بخشی از توکنها از چرخه، نوعی کمیابی مصنوعی ایجاد میکنند.
برای تحلیلگران و سرمایهگذاران، نوع سازوکار عرضه اهمیت بالایی دارد؛ چرا که کمیابی تنها زمانی ارزشمند است که واقعی و قابل اطمینان باشد.
نحوه عملکرد عرضه حداکثر (Max Supply)
در بیتکوین، سقف ۲۱ میلیون بهصورت ریاضی در کد منبع شبکه تعریف شده و توسط نودها و ماینرها اجرا میشود. روند کار به این شکل است:
- پاداش بلاک و برنامه صدور: ماینرها هر ده دقیقه یک بلاک جدید به زنجیره اضافه میکنند و در ازای آن پاداشی بهصورت بیتکوین دریافت میکنند.
- رویداد «هاوینگ» (Halving): تقریبا هر چهار سال یکبار، پاداش استخراج نصف میشود. این اتفاق موجب کاهش تدریجی ورود بیتکوینهای جدید به بازار میگردد.
- نزدیکشدن تدریجی به سقف نهایی: با هر بار هاوینگ، سرعت تولید بیتکوینهای جدید کمتر میشود تا در نهایت بهصورت تدریجی به سقف ۲۱ میلیون نزدیک شود.
- محافظت از سقف عرضه در کد: این مقدار در کد شبکه قفل شده و تغییر آن تنها با توافق اکثریت شرکتکنندگان ممکن است، که عملا بعید به نظر میرسد.
به بیان ساده، سقف عرضه بیتکوین نتیجه مستقیم ریاضیات و منطق برنامهنویسی شبکه است.
چگونه میتوان سقف عرضه رمزارزها را بررسی کرد؟
برای بررسی سقف عرضه هر رمزارز، از جمله بیتکوین، بهترین نقطه شروع مطالعه مستندات رسمی پروژه یا همان «وایتپیپر» است. در این اسناد، جزییات مربوط به تعداد کل کوینها، نحوه انتشار آنها و سیاستهای تورمی یا ضدتورمی بهطور دقیق توضیح داده میشود.
گام بعدی، مراجعه به وبسایتهای تحلیلی و دادهمحور معتبر مانند کوین مارکت کپ (CoinMarketCap) است. این منابع، اطلاعات بهروزی درباره میزان عرضه در گردش، سقف کل و روند استخراج ارائه میدهند. همچنین در صرافی او ام پی فینکس میتوانید تحلیل بیت کوین امروز را مشاهده کنید.
علاوهبر این، مشاهده تاریخچه رویدادهای هاوینگ و زمانبندی پاداش بلاکها، دید روشنی از روند کاهش عرضه در گذر زمان به شما میدهد.
آیا استخراج بیت کوین سودآور است؟
با وجود محدود بودن عرضه بیتکوین و کاهش پاداش استخراج در طول زمان، میزان سودآوری ماینینگ به عوامل گوناگونی بستگی دارد. درآمد ماینرها از دو بخش تشکیل میشود:
- پاداش هر بلاک
- کارمزد تراکنشها
پس از آخرین هاوینگ، پاداش هر بلاک به ۳.۱۲۵ بیتکوین کاهش یافته است، بنابراین اهمیت هزینهها بیش از گذشته شدهاست.
در سمت هزینهها، تجهیزات تخصصی مانند دستگاههای ASIC، مصرف بالای برق، سیستمهای خنکسازی و نگهداری، سهم بزرگی از مخارج را تشکیل میدهند. در نتیجه، تنها کسانی که از سختافزار کارآمد و انرژی ارزان برخوردارند میتوانند در این بازار رقابتی باقی بمانند.
سودآوری استخراج به عواملی همچون قیمت بیت کوین امروز، بهرهوری دستگاهها و هزینه انرژی وابسته است. هرچه تعداد ماینرها بیشتر شود و پاداشها کاهش یابد، رقابت فشردهتر خواهد شد و تنها عملیاتهای بزرگ و بهینه توان ادامه فعالیت خواهند داشت.
پس از استخراج تمام ۲۱ میلیون بیت کوین چه میشود؟
طبق پیشبینیها، حدود سال ۲۱۴۰ آخرین بیتکوین استخراج خواهد شد. در آن زمان:
- پاداش بلاکها تقریبا به صفر میرسد و ماینرها تنها از طریق کارمزد تراکنش درآمد خواهند داشت.
- عرضه در گردش کاملا ثابت میشود و هیچ بیتکوین جدیدی ایجاد نخواهد شد.
- امنیت شبکه به میزان کارمزدها و فعالیت کاربران وابسته خواهد بود.
- با کاهش عرضه، ارزش بیتکوین بیش از پیش به میزان تقاضا و کاربرد واقعی آن بستگی خواهد داشت.
- از آنجا که بخشی از بیتکوینها برای همیشه از دست رفتهاند (بهدلیل فراموشی کلید خصوصی)، مقدار واقعی در گردش کمتر از ۲۱ میلیون خواهد بود.
به این ترتیب، پایان فرآیند استخراج به معنای پایان کار بیتکوین نیست؛ بلکه آغاز مرحلهای تازه در اقتصاد شبکه خواهد بود.