آسیانیوز ایران؛ سرویس فرهنگی هنری:
تصویر آن آپارتمان و همسایههایش هنوز در خاطره جمعی ایرانیان زنده است. از بهروز پیرپکاجکی عصبانی گرفته تا خشایار مستوفی مرموز، از پزشک مهربان تا پیرزن دردآشنا. سریال «زیر آسمان شهر» در دهه ۸۰ چنان در قلب مردم نفوذ کرد که به یکی از ماندگارترین تولیدات طنز تلویزیون ایران تبدیل شد. حالا پس از ۲۴ سال، بوی نوستالژی در فضا پیچیده است. مهران غفوریان، خالق این اثر، تصمیم گرفته بار دیگر به دنیای «زیر آسمان شهر» بازگردد و فصل چهارم این سریال را بسازد. خبری که قلب هواداران قدیمی را به تپش انداخته است. این سریال در ابتدا تنها یک فصل بیشتر نبود؛ اما استقبال بینظیر مخاطبان سازندگان را مجاب کرد که داستان را ادامه دهند. فصل اول که بر اساس فیلمنامه رضا عطاران ساخته شده بود، استانداردهای جدیدی برای طنز تلویزیونی تعریف کرد.
غفوریان در فصل دوم و سوم نیز داستان را ادامه داد، اما هیچگاه نتوانست افسون فصل اول را بازآفرینی کند. حالا پس از سالها، او بار دیگر میخواهد به این دنیا بازگردد؛ اما این بار با چالشهای بیشتری روبرو است. برخی از بازیگران محبوب این سریال دیگر در میان ما نیستند. کیومرث ملکمطیعی و ملکه رنجبر که نقشهای ماندگاری در این سریال داشتند، دار فانی را وداع گفتهاند. گروهی دیگر نیز راه مهاجرت در پیش گرفتهاند. کامران ملکمطیعی که در کنار پدرش در این سریال بازی میکرد، پس از ممنوعالتصویری به آمریکا مهاجرت کرد. پرستو صالحی و برزو ارجمند نیز در شبکههای ماهوارهای مشغول فعالیت هستند. معصومه کریمی، بازیگر نقش سارا، نیز سالهاست در سینما و تلویزیون فعالیتی ندارد. از سوی دیگر، بعید به نظر میرسد نویسندگان اصلی یعنی رضا عطاران و سروش صحت تصمیمی برای همکاری مجدد داشته باشند. حالا سؤال اینجاست: غفوریان چگونه میخواهد با این تغییرات گسترده در ترکیب بازیگران و نویسندگان، روحیه اصلی سریال را حفظ کند؟ پاسخی که تنها در فصل چهارم «زیر آسمان شهر» روشن خواهد شد.
چالش بازیگران اصلی و جایگزینی آنها
بزرگترین چالش پیش روی غفوریان برای ساخت فصل چهارم، نبود بازیگران اصلی سریال است. کیومرث ملکمطیعی و ملکه رنجبر که از بازیگران خوشاقبال سریال بودند، درگذشتهاند. کامران ملکمطیعی، پرستو صالحی و برزو ارجمند نیز که از بازیگران کلیدی بودند، به خارج از کشور مهاجرت کردهاند. این امر غفوریان را مجبور میکند تا نقش این شخصیتها را حذف کند. بازیگران جدیدی برای این نقشها انتخاب کند. معصومه کریمی (سارا) نیز سالهاست از سینما و تلویزیون دور بوده است. آیا او حاضر خواهد بود به این پروژه بازگردد؟ این پرسش بزرگی است که پاسخ آن بر موفقیت فصل جدید تأثیر مستقیم خواهد داشت.
تغییرات در تیم نویسندگی و حفظ روحیه طنز
فصل اول «زیر آسمان شهر» بر اساس فیلمنامه رضا عطاران نوشته شد که یکی از عوامل اصلی موفقیت آن بود. در فصلهای بعدی نیز سروش صحت در نویسندگی مشارکت داشت. با توجه به فعالیت فعلی عطاران و صحت در پروژههای دیگر، بعید به نظر میرسد آنها برای همکاری در این پروژه حاضر باشند. این امر غفوریان را مجبور میکند تا از تیم نویسندگی جدیدی استفاده کند. حفظ روحیه طنز خاص «زیر آسمان شهر» که ترکیبی از طنز موقعیت و دیالوگنویسی هوشمندانه بود، با تیم جدید نویسندگی چالشی بزرگ خواهد بود.
انتظارات مخاطبان و بار نوستالژیک
فصل چهارم «زیر آسمان شهر» با بار سنگین نوستالژی و انتظارات مخاطبان روبرو است. هواداران قدیمی این سریال، خاطرات شیرینی از فصل اول دارند و انتظار دارند فصل جدید نیز همان حس و حال را داشته باشد. از سوی دیگر، نسل جدیدی از مخاطبان نیز وجود دارند که ممکن است با این سریال آشنا نباشند. غفوریان باید تعادلی بین رضایت هواداران قدیمی و جذب مخاطبان جدید ایجاد کند. تجربه فصل سوم نشان داد که تکرار موفقیت فصل اول کار دشواری است. فصل سوم نتوانست رضایت کامل مخاطبان را جلب کند.
تغییرات فضای رسانهای و رقابت با تولیدات جدید
فضای رسانهای ایران در دو دهه گذشته تغییرات زیادی کرده است. امروزه مخاطبان دسترسی به تولیدات متنوع داخلی و خارجی دارند و استانداردهایشان بالا رفته است. سریالهای طنز موفق سال های اخیر مانند «پایتخت» استانداردهای جدیدی در طنز تلویزیونی ایجاد کردهاند. «زیر آسمان شهر» باید بتواند با این تولیدات رقابت کند. همچنین تغییرات اجتماعی ایران در دو دهه گذشته نیز باید در سریال جدید منعکس شود. شخصیتها و داستانها باید با واقعیتهای جامعه امروز ایران همخوانی داشته باشند.
استراتژی غفوریان برای احیای یک برند محبوب
غفوریان پس از «زیر آسمان شهر» سریالهای دیگری مانند «ورود ممنوع، ممنوع» و «همسایهها» را کارگردانی کرد که هیچکدام نتوانستند موفقیت اولیه او را تکرار کنند. او اکنون به سراغ برند موفق خود بازگشته است. این استراتژی میتواند هم فرصت و هم تهدید باشد؛ از یک سو از محبوبیت قبلی بهره میبرد، از سوی دیگر با انتظارات بالایی روبرو است. احتمالاً غفوریان از بازیگران جدیدی استفاده خواهد کرد که بتوانند شخصیتهای محبوب سریال را بدون تقلید صرف از بازیگران اصلی، بازآفرینی کنند. همچنین ممکن است فضای سریال را به روز کند.