آسیانیوز ایران؛ سرویس اجتماعی:
هوای تهران بار دیگر در وضعیت نگرانکنندهای قرار گرفته است. امروز شاهد افزایش چشمگیر غلظت آلایندههای هوا در پایتخت بودیم، به طوری که شاخص کیفیت هوا در بیشتر مناطق از مرز ۱۵۰ عبور کرد. این عدد نشان میدهد هوای تهران برای تمامی گروههای سنی در شرایط ناسالم قرار دارد. بر اساس دادههای منتشر شده در سایت کنترل کیفیت هوای تهران، در ساعت ۲۳:۰۰ جمعه شب، شاخص آلودگی هوا به ۱۵۲ رسیده است. این عدد تهران را در محدوده قرمز قرار داده و زنگ خطر را برای شهروندان به صدا درآورده است. وضعیتی که سلامتی همه ساکنان پایتخت را تهدید میکند. در چنین شرایطی، معمولاً انتظار میرود که تصمیماتی برای کاهش ترددهای غیرضروری و تعطیلی برخی مراکز گرفته شود. اما بر اساس آخرین اطلاعیههای منتشر شده، تاکنون هیچ تصمیمی برای تعطیلی مدارس و ادارات در روز شنبه گرفته نشده است.
این بدان معناست که فردا شنبه، اول آذر ماه، تمامی بانکها، ادارات دولتی و خصوصی، و همچنین مدارس تهران به صورت عادی دایر خواهند بود. شهروندان تهرانی باید با برنامهریزی دقیقتر و رعایت نکات ایمنی، روز کاری فردا را پشت سر بگذارند. نکته حائز اهمیت اینجاست که روز دوشنبه، سوم آذر ماه، به مناسبت شهادت دختر گرامی پیامبر اسلام، تعطیل رسمی خواهد بود. این تعطیلی میتواند فرصتی برای استراحت شهروندان و کاهش نسبی آلودگی هوا باشد، اما برای فردا چنین تعطیلی در کار نیست. وضعیت قرمز آلودگی هوا در تهران نیازمند توجه جدی تمامی شهروندان است. در چنین شرایطی، کودکان، سالمندان و افراد دارای بیماریهای قلبی و تنفسی باید از ترددهای غیرضروری در فضای باز خودداری کنند. استفاده از ماسک مناسب نیز برای همه شهروندان ضروری است.
شهروندان تهرانی باید توجه داشته باشند که این اطلاعات بر اساس آخرین استعلام انجام شده در ساعت ۲۳:۰۰ جمعه شب است و در صورت تغییر در تصمیمات، اطلاعیههای جدید از طریق رسانهها منتشر خواهد شد. وضعیت کنونی هوای تهران یادآور اهمیت توسعه حمل و نقل عمومی و کاهش استفاده از خودروهای شخصی است. شاید این هشدار جدی طبیعت بتواند انگیزهای برای توجه بیشتر به محیط زیست و سلامت عمومی باشد.
تحلیل شاخص کیفیت هوا و معنای عدد ۱۵۲
شاخص کیفیت هوا (AQI) معیاری است برای گزارش روزانه کیفیت هوا که اثرات سلامتی مرتبط با آلودگی هوا را نشان میدهد. وقتی این شاخص به عدد ۱۵۲ میرسد، به معنای ورود به محدوده "قرمز" و "ناسالم" است. در این شرایط، تمامی افراد جامعه ممکن است اثرات سلامتی را تجربه کنند. عدد ۱۵۲ نشان میدهد که غلظت آلایندههای اصلی هوا از جمله ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون، ازون، دی اکسید نیتروژن و دی اکسید گوگرد در سطح خطرناکی قرار دارد. این ذرات میتوانند به راحتی وارد سیستم تنفسی شده و اثرات منفی بر سلامت افراد داشته باشند. در چنین شرایطی، توصیه میشود افراد مبتلا به بیماریهای قلبی و تنفسی، کودکان و سالمندان از هرگونه فعالیت فیزیکی در فضای باز خودداری کنند. حتی افراد سالم نیز ممکن است در اثر مواجهه با این سطح از آلودگی، دچار سوزش چشم، گلو و دستگاه تنفسی شوند.
عوامل موثر در افزایش آلودگی هوای تهران
افزایش آلودگی هوای تهران در این بازه زمانی میتواند ناشی از چند عامل اصلی باشد. وارونگی دما یکی از مهمترین این عوامل است که در فصل پاییز و زمستان به طور مکرر در تهران رخ میدهد. در این پدیده، هوای سرد در نزدیکی زمین به دام میافتد و آلایندهها در سطح پایین جو تجمع مییابند. افزایش تردد خودروها در روزهای کاری نیز سهم عمدهای در تولید آلایندهها دارد. با بازگشایی مدارس و دانشگاهها، حجم ترددها در سطح شهر افزایش یافته و این موضوع به افزایش انتشار آلایندهها منجر شده است. عوامل دیگری مانند فعالیت کارخانههای اطراف تهران، ساخت و سازهای شهری و نیز سوختهای فسیلی مورد استفاده برای گرمایش منازل و واحدهای تجاری، همگی در تشدید آلودگی هوای پایتخت نقش دارند. مدیریت این عوامل نیازمند عزم جدی و برنامهریزی یکپارچه است.
اثرات سلامتی آلودگی هوا در محدوده قرمز
وقتی شاخص کیفیت هوا به محدوده قرمز وارد میشود، اثرات سلامتی آن میتواند برای همه افراد جامعه محسوس باشد. افراد مبتلا به بیماریهای تنفسی مانند آسم و برونشیت ممکن است شاهد تشدید علائم بیماری خود باشند. در چنین شرایطی، مراجعه به پزشک و مصرف منظم داروها ضروری است. برای افراد مبتلا به بیماریهای قلبی عروقی، آلودگی هوا میتواند خطرناک باشد. ذرات معلق میتوانند باعث افزایش فشار خون، التهاب و حتی ایجاد لخته در خون شوند. این افراد باید از هرگونه فعالیت سنگین در فضای باز خودداری کنند. کودکان به دلیل داشتن سیستم تنفسی در حال رشد و همچنین میزان تنفس بالاتر نسبت به وزن بدن، بیشتر در معرض خطر هستند. قرارگیری طولانی مدت در معرض آلودگی هوا میتواند بر رشد ریه کودکان اثر منفی بگذارد و آنان را در برابر بیماریهای تنفسی آسیبپذیرتر کند.
سیاستهای مدیریت آلودگی هوا و تصمیمات تعطیلی
تصمیم گیری درباره تعطیلی مدارس و ادارات در شرایط آلودگی هوا، تابع پروتکلهای مشخصی است. معمولاً وقتی شاخص کیفیت هوا برای مدت مشخصی در محدوده قرمز باقی بماند، تصمیم به تعطیلی گرفته میشود. اما این تصمیم باید با در نظر گرفتن تمامی جوانب اتخاذ شود. در شرایط کنونی، با توجه به اینکه فردا شنبه تنها یک روز کاری قبل از تعطیلی دوشنه است، احتمالاً مسئولان ترجیح دادهاند که از اعلام تعطیلی خودداری کنند. این تصمیم میتواند مبتنی بر ارزیابی دقیق شرایط و پیش بینی بهبود نسبی هوا باشد. با این حال، مسئولان باید تمهیدات لازم برای کاهش اثرات آلودگی هوا را در نظر بگیرند. افزایش ناوگان حمل و نقل عمومی، محدودیت در تردد خودروهای شخصی و کنترل فعالیت صنایع آلاینده از جمله این تمهیدات است. همچنین آموزش شهروندان برای کاهش مواجهه با آلودگی هوا نیز ضروری است.
راهکارهای فردی و جمعی برای مقابله با آلودگی هوا
شهروندان میتوانند با رعایت نکات ساده، اثرات منفی آلودگی هوا بر سلامت خود را کاهش دهند. استفاده از ماسک مناسب (ترجیحاً ماسک N95)، پرهیز از فعالیتهای ورزشی در فضای باز و ماندن در فضاهای بسته در ساعات اوج آلودگی از جمله این راهکارها است. استفاده از سیستمهای تصفیه هوا در منازل و محل کار میتواند به کاهش مواجهه با آلایندهها کمک کند. همچنین مصرف مواد غذایی سرشار از آنتی اکسیدان مانند میوهها و سبزیجات تازه میتواند اثرات منفی آلودگی هوا را کاهش دهد. در سطح کلان، توسعه حمل و نقل عمومی، بهبود کیفیت سوخت، نوسازی ناوگان خودروهای فرسوده و گسترش فضای سبز شهری از مهمترین راهکارهای کاهش آلودگی هوا است. این راهکارها نیازمند سرمایه گذاری بلندمدت و عزم جدی مسئولان و مشارکت فعال شهروندان دارد.