آسیانیوز ایران؛ سرویس فرهنگی هنری:
فضای مجازی ایران این روزها شاهد یک برخورد قضایی جدی با تولیدکنندگان محتوای غیراخلاقی است. برنامه "نصف شب" به مجریگری علی صبوری که هفتههای اخیر در کانون توجه کاربران فضای مجازی قرار داشت، حالا به کانون توجه مراجع قضایی تبدیل شده است. این برنامه که با فرمت گفتوگو محور و با حضور مهمانان و تماشاگران زنده در استودیو تولید میشد، به موضوعات روزمره و سرگرمی میپرداخت. اما آنچه این برنامه را به حاشیه کشاند، محتوای مورد استفاده در آن بود که مرزهای اخلاقی و اجتماعی را نقض میکرد. چندی پیش با افزایش شکایات از محتوای این برنامه، مراجع قضایی وارد عمل شدند. بررسیهای قضایی نشان داد که این برنامه حاوی گفتارهای خلاف عفت عمومی و رفتارهایی مغایر با هنجارهای اسلامی و اجتماعی است.
بر اساس دستور مقامات قضایی، هفت نفر از عوامل این برنامه شامل مجری، سازنده و عوامل فنی و تولید بازداشت شدند. برای تمامی این افراد پرونده قضایی تشکیل شده و تحقیقات در حال انجام است. علی صبوری که خود را میزبان و سازنده اصلی برنامه معرفی میکرد، در چند قسمت اولیه نقش محوری در هدایت بحثها داشت. محتوای تولید شده به سرعت در شبکههای اجتماعی گسترش پیدا کرده و اعتراضات گستردهای را برانگیخته بود. مرکز رسانه قوه قضائیه در بیانیه رسمی خود اعلام کرد که این برنامه با محتوای خلاف شئون اخلاقی و اجتماعی تولید شده و تولید این محتوا صرفاً برای دیده شدن صورت میگرفته است. این برخورد قضایی بخشی از تلاشهای گسترده برای سالمسازی فضای مجازی عنوان شده است. مقامات قضایی تأکید کردهاند که هیچ مماشاتی با تولیدکنندگان محتوای مشابه وجود نخواهد داشت. وضعیت فعلی پرونده نشان میدهد که برای برخی از متهمان شامل عوامل فنی کمتر دخیل، قرار وثیقه صادر شده، اما علی صبوری و چند عامل کلیدی همچنان در بازداشت به سر میبرند.
زمینههای قانونی برخورد قضایی
بازداشت عوامل برنامه "نصف شب" بر اساس ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی صورت گرفته است. این ماده به صراحت به مجازات تولید و انتشار محتوای خلاف عفت و اخلاق عمومی میپردازد. قوانین مرتبط با فضای مجازی نیز به وضوح تولید و انتشار محتوایی که مغایر با ارزشهای اسلامی و اجتماعی باشد را ممنوع اعلام کردهاند. این قوانین برای حفظ حریم اخلاقی در فضای مجازی طراحی شدهاند. بر اساس این قوانین، هرگونه تولید محتوای غیراخلاقی که در دسترس عموم قرار گیرد، قابل پیگرد قانونی است. برنامه "نصف شب" نیز به دلیل در دسترس قرار گرفتن در پلتفرمهای عمومی مشمول این قانون شده است.
محتوای جنجالی برنامه و نقض هنجارها
برنامه "نصف شب" با شوخیهای دوپهلو و گفتوگوهای غیررسمی مرزهای اخلاقی را نقض میکرد. محتوای این برنامه به گونهای بود که میتوانست برای مخاطبان جوان تاثیرات منفی به همراه داشته باشد. حضور تماشاگران در استودیو و تعامل زنده با مجری، این برنامه را از حالت یک تولید محتوای ساده خارج کرده بود. این فرمت، برنامه را به یک رویداد عمومی تبدیل میکرد که نیازمند رعایت دقیقتر موازین قانونی بود. محتوای برنامه به سرعت در شبکههای اجتماعی گسترش پیدا میکرد و این گسترش سریع، نگرانی مسئولان فرهنگی و قضایی را برانگیخته بود. سرعت انتشار محتوا در فضای مجازی، حساسیت برخورد با چنین برنامههایی را افزایش میدهد.
تاثیرات اجتماعی و فرهنگی برنامه
این برنامه میتوانست بر باورها و رفتارهای مخاطبان جوان تاثیر منفی بگذارد. نوجوانان و جوانان به عنوان اصلیترین مخاطبان فضای مجازی، در برابر چنین محتوایی آسیبپذیرتر هستند. رویکرد برنامه در تقابل با ارزشهای اجتماعی و فرهنگی جامعه ایران قرار داشت. هر جامعهای برای حفظ انسجام خود نیازمند رعایت حداقلهای اخلاقی و فرهنگی است. اعتراضات گسترده کاربران و نهادهای فرهنگی نشان میدهد که جامعه نسبت به حفظ حریم اخلاقی حساسیت دارد. این حساسیت در فضای مجازی نیز باید مورد توجه تولیدکنندگان محتوا قرار گیرد.
پیامدهای حقوقی برای تولیدکنندگان محتوا
بازداشت عوامل برنامه "نصف شب" پیام مهمی برای سایر تولیدکنندگان محتوای مشابه دارد. این اقدام نشان میدهد که تولید محتوای غیراخلاقی در فضای مجازی بدون پیگرد قانونی نخواهد ماند. قوه قضائیه تأکید کرده که این برخورد بخشی از یک برنامه گسترده برای سالمسازی فضای مجازی است. بنابراین میتوان انتظار داشت که برخوردهای مشابهی با سایر تولیدکنندگان محتوای غیراخلاقی صورت گیرد. این پرونده میتواند به عنوان یک سابقه قضایی مهم برای برخورد با تولیدکنندگان محتوای غیراخلاقی در فضای مجازی مورد استناد قرار گیرد. تعیین دقیق حدود قانونی میتواند به شفافیت بیشتر در این حوزه کمک کند.
چشمانداز آینده تولید محتوا در فضای مجازی
این برخورد قضایی میتواند نقطه عطفی در مدیریت محتوای فضای مجازی ایران باشد. تولیدکنندگان محتوا باید بیش از پیش به قوانین و مقررات توجه نشان دهند. فضای مجازی نیازمند تولید محتوای سالم و در عین حال جذاب است. تولیدکنندگان میتوانند با رعایت چارچوبهای قانونی و اخلاقی، به تولید محتوای مفید و سازنده بپردازند. آموزش و فرهنگسازی درباره تولید و مصرف محتوای مجازی باید در دستور کار نهادهای فرهنگی قرار گیرد. پیشگیری از تولید محتوای غیراخلاقی بسیار کارآمدتر از برخورد قضایی با آن است.