آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:
دو دهه پس از حذف تلخ تیم ملی فوتبال ایران از راهیابی به جام جهانی ۲۰۰۲، اظهارات شوکبرانگیز یکی از بازیکنان آن دوره، پرده از رازی بزرگ برداشت. بهروز رهبریفرد، بازیکن اسبق تیم ملی که در آن بازی بحرین حضور داشت، در گفتگویی ویدیویی حقایق تازهای را فاش کرده است. وی با صراحت از دریافت "دستور باخت" توسط کادر فنی تیم ملی از سوی مقامات داخلی خبر داده است. بر اساس این افشاگری، پس از بازی بحرین بازیکنان متوجه شدهاند که به ایوان بلاژویچ، سرمربی کروات تیم ملی پیام داده شده بود "بهتر است این بازی را نبرید." رهبریفرد با تأکید بر ماهیت "سیاسی" این تصمیم، به زمینههای آن اشاره کرده است: "در آن دوران بهویژه پس از پیروزیهای تیم ملی، تجمعهای خودجوش مردمی در برخی نقاط از جمله میدان نور شکل میگرفت."
به گفته این بازیکن سابق، کنترل این تجمعات برای نیروهای انتظامی دشوار بود و همین مسئله باعث شده بود که پیروزی در بازی با بحرین "مطلوب" ارزیابی نشود. این اعتراف میتواند پاسخ بسیاری از ابهامات قدیمی درباره عملکرد غیرمعمول تیم ملی در آن بازی سرنوشتساز باشد. بازی ایران و بحرین در مقدماتی جام جهانی ۲۰۰۲ که با نتیجه سه بر یک به سود بحرین به پایان رسید، در آن زمان با واکنشهای گستردهای از سوی رسانهها و هواداران روبرو شده بود. بسیاری از کارشناسان، عملکرد تیم ملی در آن بازی را غیرعادی توصیف کرده بودند. این شکست باعث شد ایران به جای صعود مستقیم، به مرحله پلیآف راه یابد که در نهایت با شکست در مقابل ایرلند، از حضور در جام جهانی بازماند. این حذف یکی از تلخترین خاطرات فوتبال ایران محسوب میشود. افشاگری رهبریفرد پس از سالها سکوت، اکنون زوایای پنهان این رویداد ورزشی را روشن میکند و نشان میدهد که چگونه ملاحظات سیاسی میتواند بر سرنوشت ورزش یک کشور تأثیر بگذارد. این اعتراف میتواند پرسشهای جدی درباره استقلال ورزش از سیاست و حق طبیعی ورزشکاران برای رقابت عادلانه ایجاد کند.
بستر سیاسی-اجتماعی ایران در سال ۲۰۰۲
سال ۲۰۰۲ مصادف با دورانی حساس در تاریخ معاصر ایران بود. فضای سیاسی کشور تحت تأثیر تحولات داخلی و بینالمللی قرار داشت و هرگونه تجمع مردمی با حساسیت ویژهای دیده میشد. تجمعات خودجوش ورزشی به ویژه پس از پیروزیهای تیم ملی، به میدانهایی برای بروز احساسات عمومی تبدیل شده بود. میدان نور تهران یکی از کانونهای اصلی این گردهماییها بود. نگرانی مقامات از تبدیل شدن این تجمعات به تظاهرات سیاسی، باعث شده بود تا پیروزیهای ورزشی با ملاحظات امنیتی همراه شود. این نگرانی در مورد بازی با بحرین نیز وجود داشت.
تحلیل فنی بازی و نشانههای عملکرد غیرعادی
بازی ایران و بحرین در تاریخ ۱۷ اکتبر ۲۰۰۱ برگزار شد. عملکرد تیم ایران در این بازی در مقایسه با بازیهای قبلی تفاوت محسوسی داشت. ایران که پیش از این بازی در صدر گروه خود قرار داشت، با شکستی غیرمنتظره روبرو شد. این در حالی بود که تیم ایران در بازی برگشت بحرین را با نتیجه شش بر صفر شکست داده بود. بازیکنان ایرانی در طول بازی اغلب بیحوصله و فاقد انگیزه لازم به نظر میرسیدند. این موضوع در آن زمان توسط کارشناسان زیادی مورد اشاره قرار گرفته بود.
پیامدهای مستقیم این باخت برای فوتبال ایران
این شکست باعث شد ایران با ۱۴ امتیاز در رده دوم گروه قرار گیرد و به پلیآف راه یابد. در حالی که پیروزی در این بازی میتوانست صعود مستقیم را به همراه داشته باشد. در مرحله پلیآف، ایران در مجموع دو بازی با نتیجه دو بر یک از ایرلند شکست خورد و از صعود به جام جهانی بازماند. این جام جهانی در کره و ژاپن برگزار شد. حذف از جام جهانی ۲۰۰۲ ضربه سنگینی به فوتبال ایران وارد کرد و باعث از دست دادن فرصتهای زیادی برای رشد و توسعه فوتبال کشور شد.
تأثیرات روانی بر بازیکنان و کادر فنی
بازیکنان تیم ملی که از دستور باخت بیخبر بودند، پس از بازی با سردرگمی و ناامیدی عمیقی روبرو شدند. این موضوع بر روحیه تیم برای بازیهای بعدی تأثیر منفی گذاشت. ایوان بلاژویچ، سرمربی کروات تیم ملی نیز پس از این ماجرا با انتقادات زیادی مواجه شد. وی که نمیتوانست حقیقت را فاش کند، تحت فشارهای زیادی قرار گرفت. این رویداد میتواند توضیحدهنده تغییرات بعدی در عملکرد بلاژویچ و رابطه او با بازیکنان باشد.
درسهایی برای آینده فوتبال ایران
- این افشاگری نشان میدهد که ورزش باید از دخالتهای سیاسی مصون بماند. قربانی کردن منافع ورزشی برای ملاحظات سیاسی، آسیبهای جبرانناپذیری به ورزش کشور وارد میکند.
- شفافیت در مدیریت ورزشی و پاسخگویی مسئولان میتواند از تکرار چنین رویدادهایی جلوگیری کند. ورزشکاران حق دارند در فضایی عادلانه و به دور از فشارهای غیرورزشی رقابت کنند.
- این درسها میتواند برای نسلهای آینده فوتبال ایران راهگشا باشد و مانع از تکرار اشتباهات گذشته شود.