آسیانیوز ایران؛ سرویس حقوقی:
قوه قضائیه ایران گام بلندی در جهت تحقق دادرسی عادلانه و مبارزه با فساد در نظام قضایی برداشته است. راهاندازی سامانهای یکپارچه برای ثبت و ردیابی شاهدهای پروندههای قضایی، میتواند تحول بزرگی در سیستم قضایی کشور ایجاد کند. این سامانه جدید که به تازگی راهاندازی شده، امکان ثبت نام تمامی شاهدهای پروندههای قضایی را فراهم میکند. اما ویژگی منحصر به فرد این سامانه، قابلیت ردیابی و ثبت تعداد دفعات شهادت هر فرد در پروندههای مختلف است. بر اساس این سیستم، اگر شخصی در پروندههای متعددی به عنوان شاهد حاضر شده باشد، این موضوع به صورت خودکار به قضات مربوطه اطلاعرسانی میشود. این امکان به دادگاهها کمک میکند تا شاهدهای حرفهای را شناسایی کنند.
شاهدهای حرفهای افرادی هستند که به طور مکرر در پروندههای مختلف شهادت میدهند و گاهی در ازای دریافت پول، شهادت دروغ ارائه میکنند. این پدیده میتواند حق بسیاری از مردم را ضایع کند و مسیر دادرسی را منحرف سازد. با راهاندازی این سامانه، قوه قضائیه به دنبال ایجاد شفافیت در فرآیند شهادت و جلوگیری از سوءاستفاده در این زمینه است. این اقدام میتواند اعتماد عمومی به سیستم قضایی را افزایش دهد. در صورت شناسایی افرادی که به طور مکرر و مشکوک در پروندهها شهادت میدهند، دادگاه موظف است پروندههای مربوطه را به صورت تکبهتک بررسی کند. اگر مشخص شود فرد مذکور به شهادت دروغ و اخلال در سیستم قضایی مشغول بوده، خود وی تحت تعقیب قضایی قرار میگیرد. این سیستم نه تنها از شهادتهای دروغ جلوگیری میکند، بلکه مانع از شکلگیری شبکههای سازمانیافته برای شهادتهای کذب میشود. چنین شبکههایی در گذشته میتوانستند حق بسیاری از مردم عادی را ضایع کنند. در ادامه، به بررسی جزئیات بیشتر این سامانه و تأثیرات آن بر سیستم قضایی کشور میپردازیم.
مکانیسم عملکرد سامانه ثبت شاهد
سامانه جدید ثبت شاهد با ایجاد یک پایگاه داده یکپارچه، اطلاعات تمامی شاهدهای پروندههای قضایی را ثبت میکند. این سیستم قادر است الگوهای شهادتدهی هر فرد را تحلیل و شناسایی کند. سیستم به صورت خودکار افرادی که در بازههای زمانی کوتاه در پروندههای متعدد شهادت دادهاند را flag میکند. این امکان به قضات کمک میکند تا بدون اتلاف وقت، موارد مشکوک را شناسایی کنند. سامانه همچنین قادر است پروندههایی که در آنها شاهدهای مشترک حضور داشتهاند را به هم مرتبط کند. این ویژگی میتواند شبکههای سازمانیافته شهادت دروغ را آشکار سازد.
تأثیر بر کاهش فساد در سیستم قضایی
شهادتهای دروغ یکی از راههای نفوذ فساد در سیستم قضایی محسوب میشود. با راهاندازی این سامانه، امکان سوءاستفاده از نهاد شهادت به حداقل میرسد. این سیستم مانع از شکلگیری باندهای سازمانیافته برای شهادتهای کذب میشود. چنین باندهایی معمولاً با دریافت پول، در پروندههای مختلف شهادتهای هماهنگ شده ارائه میکردند. شفافیت ایجاد شده توسط این سامانه، امکان هرگونه تبانی بین شاهدها و طرفین پرونده را کاهش میدهد. این موضوع به تحقق دادرسی عادلانه کمک شایانی میکند.
حمایت از حقوق شهروندان عادی
بسیاری از شهروندان به دلیل نبود سیستم نظارتی مناسب، قربانی شهادتهای دروغ میشدند. این سامانه از حقوق این افراد در برابر شاهدهای دروغین حمایت میکند. شهروندان اکنون میتوانند با اطمینان بیشتری به سیستم قضایی اعتماد کنند. این موضوع به افزایش سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی به نهاد قضاوت کمک میکند. کاهش پروندههای ناشی از شهادتهای دروغ، باعث تسریع در رسیدگی به پروندههای واقعی میشود. این موضوع به نفع تمام کسانی است که به دنبال احقاق حق خود هستند.
چالشهای اجرایی و راهکارها
یکی از چالشهای پیشرو، آموزش قضات و کارکنان دادگستری برای استفاده بهینه از این سامانه است. باید دورههای آموزشی جامعی برای بهرهبرداری مؤثر از سیستم طراحی شود. چالش دیگر، جلوگیری از دور زدن سیستم توسط شاهدهای حرفهای است. این افراد ممکن است با استفاده از اسمهای مختلف یا دیگر روشها سعی در فریب سیستم داشته باشند. برای مقابله با این چالش، باید سیستم هوشمند تشخیص هویت و احراز هویت دقیقتری طراحی شود. همچنین بروزرسانی مستمر سیستم برای مقابله با روشهای جدید ضروری است.
چشمانداز آینده و توسعه سامانه
- در آینده میتوان قابلیتهای هوش مصنوعی را به این سامانه افزود تا بتواند الگوهای پیچیدهتر شهادتهای دروغ را شناسایی کند.
- اتصال این سامانه به دیگر سیستمهای قضایی میتواند تحول بزرگی در نظام قضایی ایجاد کند. این یکپارچگی میتواند کارایی سیستم را به طور چشمگیری افزایش دهد.
- در بلندمدت، این سامانه میتواند به عنوان الگویی برای دیگر کشورها نیز مورد استفاده قرار گیرد. این نوآوری میتواند موقعیت ایران را در حوزه فناوری قضایی ارتقا دهد.