آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:
در روزهای گذشته، فضای مجازی و برخی محافل شاهد انتشار شایعاتی عجیب بود. شایعاتی که مدعی شد مرجعیت عالیقدر شیعه، دستوری برای جمعآوری فرشهای اماکن مقدس کربلا صادر کرده است. این ادعا که با القای نوعی دخالت در امور داخلی عتبات همراه بود، باعث ایجاد پرسشها و حیرت در میان برخی از شیعیان شد. اما حقیقت ماجرا چیست؟
آیا واقعاً مراجع عظام تقلید، که همواره خط مشی عدم دخالت در مسائل اجرایی و حاشیهای را پیشه کردهاند، چنین دستوری دادهاند؟ یا این، صرفاً یک سوءتفاهم بزرگ است؟ بررسی این موضوع نشان میدهد که واقعیت، بسیار سادهتر و منطقیتر از آن چیزی است که در شایعات مطرح شده. آنچه رخ داده، یک روند کاملاً عادی، سنتی و برنامهریزیشده در مدیریت اماکن مقدس است.
سنتی دیرینه که بر اساس آن، فرشهای حرمها پس از چند سال استفاده و به دلیل فرسودگی ناشی از تردد میلیونها زائر، تعویض و به مکانهای نیازمند دیگر اهدا میشوند. این بار، تعویض فرشهای حرم حضرت عباس و حرم امام حسین، همزمان شده با اهدای فرشهای جدیدی از سوی یک خیّر شیعه عربستانی. فرشهایی که بافت آن ها از بیش از یک سال پیش آغاز شده بود. این همزمانی، سوءتفاهم و بهانهای شده برای برخی تا شایعهای جدید را دامن بزنند و آن را به مسائل دیگر گره بزنند. اما پاسخ مسئولان عتبات، همه چیز را روشن میکند. در این گزارش، به صورت شفاف و مستند، به ریشهیابی این شایعه، توضیح روال عادی تعویض فرشها در عتبات، و همچنین نکتهای مهم درباره موقوفات یک خیّر ایرانی فقید میپردازیم.
بررسی رویه سنتی و مدیریتی عتبات در نگهداری اموال
نگهداری و تعویض منظم فرشهای حرمها، یک ضرورت فنی و مدیریتی است. با توجه به تردد سالانه میلیونها زائر، فرشها به سرعت فرسوده میشوند و نیاز به شستشو و نگهداری ویژه دارند. تعویض به موقع، هم حفظ تقدس مکان را میکند و هم ایمنی زائران را تأمین مینماید. سنت اهدای فرشهای استفادهشده به مساجد، حسینیهها و مؤسسات وابسته، نشاندهنده مدیریت حکیمانه و دوری از اسراف است. این کار موجب گسترش برکت وقف و استفاده حداکثری از نذورات مردم میشود. این رویه، کاملاً در حیطه اختیارات و مسئولیتهای «تولیت» هر عتبه است. تولیتها نهادهای اجرایی و مدیریتی هستند که امور روزمره حرم را طبق قوانین و سنتها اداره میکنند. دخالت نکردن مراجع در این امور، نشاندهنده احترام به این ساختار و جلوگیری از تمرکز قدرت است.
ابعاد اجتماعی و پیامدهای شایعهپراکنی
شایعاتی از این دست، میتواند باعث دلسردی خیّران شود. اگر فردی احساس کند نذر و هدیه او بدون دلیل موجه و با دستوری از بالا جمع میشود، ممکن است از ادامه سنت حسنه وقف و نذر منصرف گردد. از سوی دیگر، این شایعات میتواند بهانهای به دست گروههای مغرض بدهد تا بر فضای بیاعتمادی دامن بزنند و روابط عاطفی مردم با اماکن مقدس و نهادهای مذهبی را خدشهدار کنند. شفافسازی به موقع و قاطع، همچون این بیانیه، تنها راه خنثیسازی این پیامدها است. این کار علاوه بر روشن کردن حقیقت، به جامعه میآموزد که چگونه در برابر اخبار غیرمستند، منتظر توضیحات مسئولان بماند.
نکته اخلاقی و حقوقی درباره موقوفات خیّر فقید
موقوفات و هدایای خیّر ایرانی فقید، کاملا مستقل از هرگونه شایعه و همچنین مستقل از عملکرد دیگر اعضای خاندانش است. این تأکید، چندین پیام دارد:
- اول، حفظ حرمت و قداست نیت خیر آن مرحوم.
- دوم، حفظ امنیت حقوقی و شرعی موقوفات ایشان، که نباید تحت تأثیر هیچ جریان دیگری قرار گیرند.
- سوم، جلوگیری از سوءاستفاده احتمالی از نام ایشان برای مقاصد دیگر.
این موضع، یک اصل حقوقی و شرعی مهم را یادآوری میکند: هر فردی در اعمال نیک و بد خود مسئول است و نباید اعمال یک شخص، به دیگران حتی نزدیکانش نسبت داده شود. این اصل، هم از حقوق خیّر محافظت میکند و هم مانع ایجاد تبعیض یا انتقامجویی جمعی میگردد. روش مقابله با شایعات، شفافیت و ارائه جدول زمانی دقیق از وقایع (درخواست اهدای فرش جدید بیش از یک سال پیش)، و استناد به سنتهای جاری و شناختهشده است. تکذیب ساده کافی نیست؛ باید واقعیت جایگزین شایعه شود.