آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:
تداوم درگیریهای روسیه و اوکراین بار دیگر با ابعادی جدید و در جغرافیایی دورتر از خط مقدم، خود را نشان داده است. این بار، منطقه چچن در جنوب روسیه هدف حمله پهپادی قرار گرفته و واکنش تندی را از سوی رهبر این منطقه برانگیخته است. رمضان قدیروف، رهبر چچن که از متحدان سرسخت ولادیمیر پوتین محسوب میشود، با انتشار پیامی هشدار داده که در هفته آینده، حملات تلافیجویانهای علیه مراکز نظامی اوکراین انجام خواهد شد. خبرگزاری تاس، رسانه دولتی روسیه، بامداد امروز شنبه پانزدهم آذرماه این اعلامیه را به نقل از قدیروف منتشر کرده است. بر اساس این گزارش، حمله پهپادی به یک ساختمان بلند در منطقه «گروزنی»، پایتخت چچن، صورت گرفته که خسارات مادی به همراه داشته است. اگرچه تاکنون خبری از تلفات جانی در این حادثه گزارش نشده، اما به نظر میرسد این حمله، خط قرمز جدیدی را در درگیریهای منطقهای فعال کرده است.
قدیروف که همواره مواضعی تهاجمی در قبال اوکراین داشته، در کانال تلگرامی خود نوشته است که در طول هفته پیشرو، پاسخ این حمله داده خواهد شد. وی تأکید کرده که مراکز نظامی اوکراین هدف این حملات تلافیجویانه قرار خواهند گرفت. این اعلامیه در شرایطی صورت میگیرد که جنگ روسیه و اوکراین وارد سومین سال خود شده و نشانهای از کاهش تنشها دیده نمیشود. چچن به عنوان یکی از جمهوریهای خودمختار فدراسیون روسیه، نقش قابل توجهی در جنگ اوکراین ایفا کرده است. نیروهای تحت فرمان قدیروف، موسوم به «کادیروفتسی»، از اولین روزهای تهاجم روسیه به اوکراین در خط مقدم حضور داشتهاند. قدیروف خود بارها با انتشار ویدیوهایی، از مشارکت مستقیم در نبردها خبر داده و وفاداری خود به پوتین را به نمایش گذاشته است.
حمله به ساختمانی در گروزنی، پایتخت چچن، از چند جهت حائز اهمیت است. اولاً، نشان میدهد که درگیری از مرزهای اوکراین فراتر رفته و میتواند امنیت داخلی روسیه را نیز تحت تأثیر قرار دهد. ثانیاً، این حمله میتواند نشانهای از افزایش توان پهپادی اوکراین یا متحدانش برای هدف قرار دادن نقاط دورتر باشد. ثالثاً، واکنش تند قدیروف میتواند به تشدید درگیریها و گسترش دامنه جنگ منجر شود. این رویداد در چارچوب رقابت اطلاعاتی و روانی دو طرف جنگ نیز قابل تحلیل است. از یک سو، اوکراین ممکن است با این حمله قصد داشته باشد نشان دهد که توان هدف قرار دادن نقاط عمق قلمرو روسیه را دارد. از سوی دیگر، قدیروف با اعلام حملات تلافیجویانه، در پی نشان دادن قدرت و عزم خود برای پاسخگویی به هرگونه حمله است. برای تحلیلگران نظامی و سیاسی، این تحولات چند سؤال مهم را مطرح میکند: آیا این حمله واقعاً توسط اوکراین انجام شده یا نیروهای طرفدار اوکراین؟ دقت و برد این پهپادها تا چه اندازه است؟ و مهمتر از همه، آیا این حادثه میتواند به تشدید جنگ و ورود به مرحله جدیدی از درگیریها منجر شود؟ پاسخ به این پرسشها به دقت اطلاعات، تحولات میدانی و واکنشهای بعدی دو طرف بستگی دارد. اما آنچه مسلم است، جنگ روسیه و اوکراین همچنان پر از غافلگیریها و تحولات غیرمنتظره است و هر حادثهای میتواند به عاملی برای تشدید تنشها تبدیل شود. اکنون باید منتظر ماند و دید که تهدید قدیروف تا چه حد عملی خواهد شد و چه تأثیری بر روند جنگ خواهد گذاشت.
تحلیل امنیتی حمله به چچن و پیامدهای آن
حمله پهپادی به ساختمانی در گروزنی، پایتخت چچن، از نظر امنیتی چندین پیام مهم دارد:
- اولاً، نشان میدهد که جنگ اوکراین تنها به خاک این کشور محدود نمانده و میتواند امنیت داخلی روسیه را نیز تحت تأثیر قرار دهد. چچن اگرچه بخشی از فدراسیون روسیه است، اما این حمله نشان میدهد که حتی مناطق به ظاهر امن در عمق خاک روسیه نیز میتوانند آسیبپذیر باشند.
- ثانیاً، این حمله میتواند نشانهای از افزایش توان پهپادی اوکراین یا متحدانش باشد. اگر تأیید شود که این حمله توسط اوکراین انجام شده، به معنای آن است که کیف توانایی هدف قرار دادن نقاطی در فاصله بیش از ۱۰۰۰ کیلومتری از مرزهای خود را دارد. این تحول میتواند معادلات امنیتی را در منطقه تغییر دهد.
- ثالثاً، چنین حملاتی میتواند به تشدید احساس ناامنی در میان شهروندان روسیه منجر شود. تاکنون بیشتر حملات به خاک روسیه محدود به مناطق مرزی مانند بلگورود بود، اما حمله به چچن که در جنوب روسیه و دور از مرزهای اوکراین قرار دارد، میتواند این احساس را تقویت کند که هیچ نقطهای در روسیه کاملاً ایمن نیست. این مسئله میتواند بر روحیه عمومی و حمایت از جنگ تأثیر بگذارد.
نقش رمضان قدیروف و نیروهای چچنی در جنگ اوکراین
رمضان قدیروف، رهبر چچن، از ابتدای جنگ اوکراین یکی از سرسختترین حامیان پوتین بوده است. نیروهای تحت فرمان او که به «کادیروفتسی» معروفند، در بسیاری از نبردهای مهم از جمله درگیریهای ماریتوپل، سورودونتسک و لیسیچانسک حضور فعال داشتهاند. قدیروف بارها با انتشار ویدیوهایی از میدان نبرد، مشارکت مستقیم خود و نیروهایش را به نمایش گذاشته است. نقش قدیروف در جنگ فراتر از مشارکت نظامی است. وی به عنوان یکی از بلندگوهای اصلی تبلیغات جنگی روسیه عمل میکند و با اظهارات تهاجمی و گاه اغراقآمیز، سعی در تقویت روحیه نیروهای روس و تضعیف روحیه اوکراینیها دارد. هشدار اخیر وی درباره حملات تلافیجویانه نیز در همین چارچوب قابل تحلیل است. با این حال، قدرت قدیروف در نظام سیاسی روسیه نیز قابل تأمل است. او اگرچه به ظاهر تابع پوتین است، اما در چچن قدرت مطلقه دارد و نیروی نظامی مستقل خود را حفظ کرده است. این استقلال نسبی به او اجازه میدهد گاه مواضعی مستقلتر اتخاذ کند. تهدید اخیر وی برای حمله به اوکراین، حتی اگر با هماهنگی مسکو باشد، نشان میدهد که قدیروف نقش فعالی در تعیین استراتژیهای جنگی ایفا میکند.
تحولات جنگ پهپادی و تغییر تاکتیکهای نظامی
جنگ روسیه و اوکراین به طور فزایندهای به یک جنگ پهپادی تبدیل شده است. دو طرف از انواع پهپادها، از مدلهای کوچک تجاری تا پهپادهای پیشرفته نظامی، برای شناسایی، هدفیابی و حمله استفاده میکنند. حمله به ساختمان در گروزنی نیز ظاهراً با پهپاد انجام شده که نشان میدهد این فناوری نقش محوری در درگیریها پیدا کرده است. توان پهپادی اوکراین در ماههای اخیر به طور قابل توجهی افزایش یافته است. کییف نه تنها پهپادهای خود را توسعه داده، بلکه از کمک متحدان غربی خود نیز بهره برده است. این توسعه توانایی، به اوکراین امکان داده تا نه تنها خط مقدم، بلکه نقاطی در عمق خاک روسیه را نیز هدف قرار دهد. این تغییر تاکتیکی میتواند هزینه جنگ را برای روسیه افزایش دهد. از سوی دیگر، روسیه نیز پهپادهای پیشرفتهتری مانند «شاهد-۱۳۶» را به خدمت گرفته و از آنها برای حمله به زیرساختهای انرژی و نظامی اوکراین استفاده میکند. این رقابت پهپادی نشان میدهد که جنگ آینده بیشتر از آنکه با تانک و توپ باشد، با سیستمهای بدون سرنشین خواهد بود. تحولات اخیر در چچن نیز بخشی از همین روند گستردهتر است.
واکنشهای بینالمللی و تحولات دیپلماتیک
حمله به چچن و تهدیدهای متعاقب قدیروف، در شرایطی صورت میگیرد که جامعه بینالملل همچنان درگیر تقسیمبندیهای عمیق درباره جنگ اوکراین است. از یک سو، غرب به رهبری آمریکا و اتحادیه اروپا به حمایت همهجانبه از اوکراین ادامه میدهد و تحریمهای شدیدی علیه روسیه اعمال کرده است. از سوی دیگر، کشورهایی مانند چین و هند مواضعی محتاطانهتر داشته و خواستار پایان درگیریها شدهاند. این حادثه جدید میتواند بر مذاکرات دیپلماتیک حول جنگ اوکراین تأثیر بگذارد. از یک طرف، ممکن است موضع روسیه را سختتر کند و امکان مذاکره را کاهش دهد. از طرف دیگر، میتواند نگرانی کشورهای ثالث درباره گسترش دامنه جنگ را افزایش دهد و آنها را به مداخله دیپلماتیک فعالتر سوق دهد. واکنش ناتو و آمریکا به این تحولات نیز مهم خواهد بود. اگر غرب تشخیص دهد که این حمله نشانهای از افزایش توان تهاجمی اوکراین است، ممکن است حمایتهای خود را تشدید کند. در مقابل، اگر نگران شود که چنین حملاتی میتواند به تشدید جنگ و خطر درگیری مستقیم با روسیه بینجامد، ممکن است بر کییف فشار بیاورد تا از هدف قرار دادن خاک روسیه خودداری کند.
سناریوهای محتمل برای هفتههای آینده
با توجه به هشدار قدیروف، چند سناریو برای هفتههای آینده قابل تصور است:
- سناریوی اول، حملات محدود به مراکز نظامی اوکراین در نزدیکی خط مقدم است. در این حالت، نیروهای چچنی یا روسی ممکن است به مواضع اوکراینی در دونباس یا مناطق دیگر حمله کنند. این سناریو نسبتاً محتملتر است و ادامه روند فعلی جنگ خواهد بود.
- سناریوی دوم، حملات به نقاط عمق خاک اوکراین است. قدیروف ممکن است به قول خود عمل کند و مراکز نظامی در غرب اوکراین را هدف قرار دهد. این اقدام میتواند به تشدید درگیریها و افزایش تلفات غیرنظامی منجر شود. همچنین، ممکن است پاسخ اوکراین را به همراه داشته باشد و دور جدیدی از حملات متقابل را آغاز کند.
- سناریوی سوم، انجام عملیات روانی و عدم حملات عمده است. ممکن است هشدار قدیروف بیشتر جنبه روانی داشته باشد تا اوکراینیها را تحت فشار قرار دهد و روحیه آنها را تضعیف کند. در این حالت، شاید حملات محدودی صورت گیرد، اما نه در ابعاد وسیع. این سناریو نیز با توجه به سابقه اظهارات اغراقآمیز قدیروف، قابل تصور است.
در هر صورت، آنچه روشن است این که جنگ اوکراین وارد مرحله جدیدی از پیچیدگی شده است. گسترش دامنه درگیری به خاک روسیه، افزایش استفاده از پهپادها و تهدیدهای متقابل، همگی نشان میدهد که راه حل نظامی برای این درگیری همچنان دور از دسترس است. جامعه بینالملل باید برای طولانیتر شدن جنگ و عواقب انسانی و اقتصادی آن آماده باشد.