آسیانیوز ایران؛ سرویس ورزشی:
شب گذشته، برنامه ویژه تلویزیونی باشگاه پرسپولیس برای بررسی دربی ۱۰۶ تهران، شاهد صحنهای غیرمنتظره بود که خیلی زود به سوژه داغ شبکههای اجتماعی تبدیل شد. مجتبی محرمی، بازیکن پیشین تیم فوتبال پرسپولیس و تیم ملی ایران، در این برنامه زنده حضور یافت. اما آنچه توجه همه را جلب کرد، تتوی روی ساعد دست راست او بود؛ امضای محمدرضا شاه پهلوی که به وضوح در مقابل دوربینها دیده میشد. این برنامه که از حساب رسمی باشگاه پرسپولیس در یوتیوب و همچنین صفحه اینستاگرام باشگاه به صورت زنده پخش میشد، بینندگان زیادی داشت. حضور محرمی به عنوان یکی از چهرههای شناخته شده فوتبال ایران در چنین برنامهای عادی به نظر میرسید، اما این تتوی خاص، محتوای برنامه را تحت الشعاع قرار داد. دقایقی پس از پخش، تصاویر مربوطه در شبکههای اجتماعی دست به دست شد و واکنشهای متعددی را برانگیخت.
مجتبی محرمی که سابقه بازی در پرسپولیس و همچنین تیم ملی ایران را دارد، همواره از چهرههای جنجالی فوتبال کشور محسوب میشده است. اما این بار، موضوع جنجال نه عملکرد ورزشی، بلکه یک انتخاب شخصی و نمادین بود. تتو کردن امضای آخرین شاه پیش از انقلاب 57، فارغ از نیت شخصی فرد، از دید بسیاری یک اقدام نمادین و حامل پیام سیاسی تلقی میشود. واکنشها در فضای مجازی سریع و دو قطبی بود. برخی کاربران این اقدام محرمی را یک «شجاعت» یا بیانگر «عقیده شخصی» او دانستند. اختلاف نظرها اما گویای شکافهای فرهنگی و سیاسی موجود در جامعه ایران است که گاه حتی در عرصه ورزش نیز خود را نشان میدهد.
تحلیل نمادینگرایی و بار سیاسی اقدام محرمی
تتو کردن امضای محمدرضا شاه پهلوی، فارغ از نیت شخصی مجتبی محرمی، عملی سرشار از نمادگرایی سیاسی است. در بافتار تاریخی و اجتماعی ایران، خاندان پهلوی و به ویژه آخرین شاه آن، نماد یک دوره خاص تاریخی، یک ایدئولوژی سیاسی (سلطنت) و یک نظام حکمرانی سقوط کرده هستند. نمایش چنین نمادی در فضای عمومی ایران که در آن نظام جمهوری اسلامی حاکم است، نمیتواند خنثی تلقی شود. این اقدام میتواند به عنوان یک بیان شخصی از سوی محرمی تفسیر شود. شاید وی قصد داشته علاقه یا احترام خود به یک دوره تاریخی خاص یا یک شخصیت را نشان دهد. اما در فضای سیاسی قطبیشده ایران، چنین نمایشی ناخواسته تبدیل به یک بیانیه سیاسی میشود و او را در یکی از طرفین طیف سیاسی قرار میدهد. این نماد برای برخی، یادآور «عصر طلایی» پیش از انقلاب و برای برخی دیگر، نماد استبداد و وابستگی به غرب است!
واکنشهای قطبی در فضای مجازی و شکاف نسلی-فکری
بازتاب این رویداد در شبکههای اجتماعی، آیینهای از شکافهای فکری و نسلی در جامعه ایران بود. در یک سو، کاربرانی (عمدتاً در توییتر یا اینستاگرام خارج از ایران) قرار داشتند که اقدام محرمی را ستودند، آن را نماد «شجاعت»، «مقاومت» یا بیان «آزادانه عقیده» خواندند. برای این گروه، تتوی امضای شاه میتواند نماد اعتراض به وضع موجود یا نوستالژی برای گذشتهای رمانتیکشده باشد. در سوی دیگر، کاربرانی (از جمله در فضای داخلی) بودند که این عمل را محکوم کردند. این دوگانگی در واکنشها، تنها به این حادثه محدود نیست. در سالهای اخیر، شاهد بازنمایی نمادهای دوران پهلوی در مد، موسیقی، یا رفتارهای اجتماعی برخی جوانان بودهایم که همواره با واکنشهای متضاد مواجه شده است. این پدیده را میتوان نشانهای از «جنگ نمادها» در جامعه ایران دانست، جایی که نمادهای مختلف، نماینده جهانبینیها و آرمانهای رقیب هستند.