آسیانیوز ایران؛ سرویس فرهنگی هنری:
جهان معماری یکی از بزرگترین چهرههای خود را از دست داد. فرانک گری(Frank Gehry)، معمار نامدار آمریکایی-کانادایی، شامگاه جمعه در ۹۶ سالگی چشم از جهان فروبست. این هنرمند برجسته که در شهر سانتا مونیکای کالیفرنیا زندگی میکرد، به عنوان یکی از تأثیرگذارترین معماران قرن بیستم و بیست و یکم شناخته میشود. سبک منحصربهفرد او که به "ساختارشکنی" معروف است، مرزهای طراحی معماری را جابهجا کرد.گری همعصر با غولهای معماری مانند لو کوربوزیه و زاها حدید بود و از اوایل قرن بیست و یکم به عنوان یکی از "آرشیتکتهای جریانساز زنده قرن قبل" شناخته میشد.
شهرت جهانی گری بیش از هر چیز مدیون طراحی موزه گوگنهایم بیلبائو در اسپانیا است. این اثر شگفتانگیز با نمای تیتانیومی موجدار خود، نه تنها تبدیل به نماد شهر بیلبائو شد، بلکه پدیدهای به نام "اثر بیلبائو" را در جهان معماری ایجاد کرد. اولین اثر چشمگیر این فارغالتحصیل دانشگاه ییل، خانه مسکونی شخصی خودش در سانتا مونیکا بود که نشاندهنده نبوغ و جسارت او در همریزی قواعد متعارف معماری بود. سبک معماری گری با برهمریختن تقارن، حذف خطهای صاف و ساده، و خلق ساختمانهایی با منحنیهای مواج و قوسهای آشکار و نامنظم شناخته میشود. آثار او بیشتر شبیه مجسمههای عظیم بودند تا ساختمانهای معمولی. از دیگر شاهکارهای این معمار میتوان به بنیاد لویی ویتون پاریس، سالن کنسرت والت دیزنی در لسآنجلس، مدرسه بازرگانی چائو چاک وانگ سیدنی، و خانه رقصان پراگ اشاره کرد که هر یک نمادی از شهرهای میزبان خود شدهاند. درگذشت فرانک گری نه تنها پایان یک عمر پربار هنری است، بلکه خاطرهای ماندگار از معماری جسورانه و آیندهنگرانه را برای نسلهای آینده به ارث میگذارد. میراث او در شهرهای مختلف جهان همچنان زنده و الهامبخش خواهد بود.
انقلاب ساختارشکنی در معماری معاصر
فرانک گری را میتوان یکی از اصلیترین معماران سبک ساختارشکنی (Deconstructivism) دانست. این سبک که در اواخر قرن بیستم ظهور کرد، به عمد اصول سنتی معماری مانند تقارن، تعادل و سادگی را میشکند. گری با جسارت تمام، ساختمانهایی خلق کرد که بیشتر شبیه مجسمههای عظیمالجثه بودند. استفاده او از فرمهای غیرخطی، سطوح موجدار و مصالح غیرمعمول مانند تیتانیوم، تعریف جدیدی از فضای معماری ارائه داد. این رویکرد نه تنها زیباییشناسی معماری را دگرگون کرد، بلکه مفاهیمی مانند کارکردگرایی محض را به چالش کشید.
موزه گوگنهایم بیلبائو؛ نماد تحول شهری
موزه گوگنهایم بیلبائو که در سال ۱۹۹۷ افتتاح شد، بدون شک مشهورترین اثر فرانک گری و یکی از تأثیرگذارترین ساختمانهای معاصر جهان است. این ساختمان با پوشش تیتانیومی درخشان و فرمهای سیال خود، تبدیل به نماد شهر بیلبائو شد. تأثیر این بنا چنان عمیق بود که اصطلاح "اثر بیلبائو" در مدیریت شهری ایجاد شد؛ پدیدهای که در آن یک ساختمان نمادین میتواند باعث احیای اقتصادی و فرهنگی یک شهر شود. این موزه نه تنها معماری، بلکه نحوه نگاه به توسعه شهری را تغییر داد و نشان داد که معماری میتواند موتور محرکه تحولات اجتماعی و اقتصادی باشد.
نوآوری در مصالح و فناوری ساخت
یکی از جنبههای برجسته کارهای گری، نوآوری در استفاده از مصالح و فناوریهای ساخت بود. او از موادی مانند تیتانیوم، فلزات موجدار، شیشههای منحنی و بتن به شیوهای کاملاً جدید استفاده میکرد. برای تحقق طراحیهای پیچیده او، اغلب نیاز به توسعه نرمافزارهای خاص و روشهای ساخت نوآورانه بود. این همگرایی بین هنر معماری و فناوری پیشرفته، از ویژگیهای متمایز کارهای گری محسوب میشود. او نشان داد که محدودیتهای فنی نباید مانع خلاقیت معماری شوند، بلکه میتوانند محرک نوآوری باشند.
تأثیر بر شهرسازی و هویت شهری
آثار فرانک گری تنها ساختمانهایی منفرد نبودند، بلکه هر یک تأثیر عمیقی بر بافت شهری اطراف خود گذاشتند. ساختمانهایی مانند خانه رقصان پراگ یا بنیاد لویی ویتون پاریس، به جاذبههای گردشگری و نمادهای شهری تبدیل شدند. گری نشان داد که معماری میتواند در تعریف هویت یک مکان نقش اساسی ایفا کند. رویکرد او به معماری به عنوان "مجسمهای در مقیاس شهری"، نگاه طراحان و برنامهریزان شهری را به رابطه بین ساختمان و بافت اطراف آن دگرگون کرد. کارهای او پرسشهای مهمی درباره نقش معماری در شکلدهی به تجربه شهری مطرح کردند.
میراث ماندگار و تأثیر بر نسلهای بعد
فرانک گری نه تنها با ساختمانهایش، بلکه با فلسفه معماری خود بر نسلهای بعدی معماران تأثیر گذاشت. او ثابت کرد که جسارت در شکستن قواعد میتواند به خلق آثاری بدیع و تأثیرگذار بینجامد. میراث گری فقط در ساختمانهایش نیست، بلکه در روحیه تجربهگرایی و نوآوریای است که در جامعه معماری تزریق کرد. بسیاری از معماران معاصر تحت تأثیر آزادی فرم و بیان هنری موجود در کارهای او قرار گرفتهاند. درگذشت گری پایان یک دوره درخشان در معماری معاصر است، اما ایدهها و اصول طراحی او همچنان الهامبخش معماران سراسر جهان خواهد بود.