آسیانیوز ایران؛ سرویس اجتماعی:
استان زنجان در آستانه روزهای کاری هفته، شاهد تصمیمی مهم و پیشگیرانه از سوی مسئولان استانی است. این تصمیم برای حفظ سلامت عمومی، به ویژه سلامت دانشآموزان و دانشجویان، اتخاذ شده است. ستاد مدیریت بحران استان زنجان با صدور اطلاعیهای فوری، از تعطیلی تمامی مراکز آموزشی استان در دو روز ابتدایی هفته آینده خبر داد. این تصمیم در واکنش به افزایش نگرانکننده موارد ابتلا به بیماری آنفلوانزا در سطح استان گرفته شده است. بر اساس این اطلاعیه، تمامی مدارس، دانشگاهها و مراکز آموزش عالی استان زنجان در روزهای شنبه و یکشنبه به صورت غیرحضوری و مجازی فعالیت خواهند داشت. هدف اصلی از این اقدام، کاهش تجمعات و قطع زنجیره انتقال ویروس در محیطهای پُرتراکم آموزشی است. آنفلوانزا، یک بیماری تنفسی مسری است که در فصول سرد سال به طور معمول شایع میشود، اما امسال به نظر میرسد با توجه به کاهش سطح ایمنی جمعی، افزایش سفرها و بازگشایی کامل مراکز آموزشی، موج شدیدتری را تجربه میکنیم.
محیطهای آموزشی به دلیل تراکم جمعیت بالا، تماس نزدیک و طولانی مدت دانشآموزان و دانشجویان با یکدیگر، از کانونهای اصلی انتشار ویروسهای تنفسی محسوب میشوند. تعطیلی موقت این مراکز میتواند به طور مؤثری از سرعت انتشار بیماری بکاهد و از افزایش بار مراجعه به مراکز درمانی جلوگیری کند. این تصمیم هوشمندانه ستاد بحران زنجان، نشاندهنده مدیریت فعال و مبتنی بر پیشگیری در مواجهه با اپیدمیهای فصلی است. چنین اقداماتی اگر به موقع انجام شود، میتواند از اوجگیری ناگهانی بیماری و فشار سنگین بر سیستم بهداشت و درمان جلوگیری کند. البته، تعطیلی مراکز آموزشی تنها یک بخش از راهکار است. شهروندان، به ویژه والدین و دانشآموزان، باید با رعایت اصول بهداشت فردی مانند شستشوی مرتب دستها، استفاده از ماسک در فضاهای بسته و شلوغ، و واکسیناسیون به موقع (در صورت دسترسی) نقش خود را در شکستن زنجیره انتقال ایفا کنند. در ادامه، به تحلیل دلایل این تصمیم، بررسی وضعیت آنفلوانزا در کشور، چگونگی مدیریت آموزش غیرحضوری و راهکارهای تکمیلی برای کنترل این بیماری فصلی میپردازیم.
تحلیل آماری و اپیدمیولوژیک موج آنفلوانزا در زنجان و کشور
تصمیم ستاد بحران زنجان حاکی از آن است که استان احتمالاً با یک افزایش غیرمعمول در موارد مثبت آنفلوانزا روبرو شده است. این افزایش میتواند ناشی از فعالیت همزمان چندین زیرگونه ویروس آنفلوانزا (مانند H1N1 و H3N2) باشد که در چند سال گذشته به دلیل محدودیتهای کرونایی کمتر در گردش بودند. دادههای ملی نیز نشان میدهد که کشور در آستانه پیک فصلی آنفلوانزا قرار دارد. در چنین شرایطی، استانهایی که زودتر با سرمای پایدار مواجه میشوند یا تراکم جمعیت دانشآموزی بالایی دارند (مانند زنجان)، ممکن است زودتر شاهد اوج گیری بیماری باشند. این تصمیم، یک اقدام پیشدستانه و منطبق بر اصول کنترل اپیدمی است تا از تبدیل شدن مدارس به سوپراسپریدر ایونت جلوگیری شود. نکته مهم، تفکیک آنفلوانزا از سایر بیماریهای تنفسی مانند کووید-۱۹ و RSV است که علائم مشابهی دارند. احتمالاً سیستم نظارت بهداشتی استان، افزایش مشخصی در موارد تاییدشده آزمایشگاهی آنفلوانزا را گزارش کرده که مبنای این تصمیمگیری قرار گرفته است.
بررسی آثار و تبعات تعطیلی موقت مراکز آموزشی
این تصمیم دارای دو بعد اصلی مثبت و منفی است:
-
ابعاد مثبت
اصلیترین فایده، کاهش چشمگیر تماسهای نزدیک و در نتیجه کاهش انتقال ویروس در میان جمعیت حساس دانشآموزی و دانشجویی است. این کار بار بیمارستانی را کاهش داده و فرصت میدهد تا سیستم بهداشتی بر مراقبت از گروههای پرخطر (سالمندان، بیماران زمینهای) تمرکز کند. همچنین، آگاهیبخشی عمومی درباره جدی بودن خطر آنفلوانزا را افزایش میدهد.
-
ابعاد منفی
اختلال کوتاهمدت در فرآیند آموزش و نیاز به اجرای سریع برنامههای جایگزین غیرحضوری. همچنین ممکن است برای خانوادههایی که والدین شاغل هستند و مراقبتی برای کودکان در روزهای کاری ندارند، ایجاد مشکل کند. با این حال، کوتاه بودن مدت تعطیلی (دو روز) و اجرای آموزش مجازی، این تبعات را به حداقل میرساند.
ارزیابی آمادگی برای آموزش غیرحضوری و تداوم کیفیت آموزش
پس از تجربه طولانی آموزش مجازی در دوران پاندمی کووید-۱۹، مدارس و دانشگاههای کشور تا حدی برای این شیوه آمادهتر هستند. موفقیت این دو روز غیرحضوری به چند عامل بستگی دارد:
-
دسترسی به زیرساخت
دسترسی دانشآموزان و معلمان به اینترنت پرسرعت و ابزارهای دیجیتال (موبایل، تبلت، لپتاپ).
-
مهارت دیجیتال
توانایی معلمان و اساتید در تولید و ارائه محتوای مؤثر از راه دور و توانایی دانشآموزان در تعامل با این محتوا.
-
برنامهریزی درسی
وجود برنامه از پیش تعیینشده برای چنین شرایطی، تا آموزش با وقفه مواجه نشود.
ستاد بحران و ادارات آموزش و پرورش و علوم استان باید اطمینان حاصل کنند که برای دانشآموزان فاقد دسترسی به تجهیزات (دانشآموزان محروم یا مناطق کمبرخوردار) راهکار جایگزینی (مانند ارائه بستههای درسی) در نظر گرفته شده است.
راهکارهای تکمیلی برای کنترل شیوع در جامعه
تعطیلی مدارس به تنهایی کافی نیست و باید با یک بسته اقدام جامع همراه باشد:
- اطلاعرسانی و آموزش عمومی: تاکید بر لزوم واکسیناسیون آنفلوانزا برای گروههای پرخطر (پزشکان، پرستاران، سالمندان، بیماران خاص، زنان باردار) و نیز دانشآموزان.
- توصیههای بهداشتی: تشویق عمومی به استفاده از ماسک در فضاهای سربسته و شلوغ مانند وسایل نقلیه عمومی، ادارات و بازارها.
- مدیریت اجتماعات: توصیه به برگزاری مجازی جلسات اداری و خودداری از برگزاری مراسم و گردهماییهای غیرضروری در این دو روز.
- مراقبت از خود: آموزش علائم آنفلوانزا (تب ناگهانی بالا، بدن درد، سرفه، گلو درد) و تاکید بر استراحت در منزل و مراجعه به پزشک در صورت بروز علائم، به جای حضور در محل کار یا اجتماع.
سناریوهای آینده و لزوم برنامهریزی استانی و ملی
این تعطیلی دو روزه میتواند چند پیامد داشته باشد:
-
کنترل موفق
اگر همراه با رعایت عمومی باشد، میتواند موج بیماری را تا حدی مهار کرده و از تعطیلیهای طولانیتر جلوگیری کند.
-
نیاز به تمدید
در صورتی که روند افزایش موارد ادامه یابد، ممکن است ستاد بحران مجبور به تمدید مدت تعطیلی یا تعمیم آن به سایر مراکز پُرتراکم شود.
-
الگوبرداری سایر استانها
سایر استانهای درگیر با پیک آنفلوانزا ممکن است از این الگو پیروی کنند.
این اتفاق نشان میدهد که مدیریت همهگیریهای فصلی باید به یک برنامه مدون ملی و استانی تبدیل شود. این برنامه باید شامل نظارت فعال بر بیماریهای تنفسی، ذخیره کافی داروهای ضدویروسی و تجهیزات محافظتی، و طرحهای عملیاتی روشن برای تعطیلی موقت مراکز مختلف بر اساس شاخصهای از پیش تعریف شده باشد. اقدام زنجان یک اقدام هوشمندانه و مسئولانه است. این نشان میدهد که درسهای دوران کرونا میتواند برای مدیریت بهتر سایر تهدیدات سلامت عمومی به کار رود. کلید موفقیت، هماهنگی بین بخشی، شفافیت در اطلاعرسانی و مشارکت فعال مردم است.