آسیانیوز ایران / یزد ؛ مقدمه:
در شرایطی که اقتصاد ایران با چالشهای متعددی چون تحریمهای خارجی، نوسانات ارزی، رشد کند تولید و بیکاری بالا مواجه است، نقش بانک مرکزی در تنظیم سیاستهای پولی و مالی به عنوان موتور محرک تولید و اشتغال اهمیت دوچندانی یافته است. سیاستهای هوشمندانه بانکهای مرکزی در کشورهای توسعهیافته و در حال توسعه نشان دادهاند که با کنترل تورم، مدیریت نرخ بهره و تسهیل دسترسی به منابع مالی، میتوان بستر مناسبی برای رشد اقتصادی فراهم کرد.
نقش سیاستهای پولی در رونق تولید و اشتغال:
سیاستهای پولی از طریق ابزارهایی همچون نرخ بهره، نسبت سپرده قانونی، عملیات بازار باز و سیاستهای ارزی میتوانند شرایط تولید را تسهیل یا محدود کنند. در ایران، بانک مرکزی میتواند با کاهش نرخ بهره تسهیلات، سرمایهگذاری در بخش تولید را جذابتر کرده و به تبع آن فرصتهای شغلی بیشتری ایجاد کند. همچنین تخصیص هدفمند منابع بانکی به صنایع کوچک و متوسط (SMEs) که سهم بالایی در اشتغال دارند، میتواند اثرگذاری بیشتری در بازار کار داشته باشد.
مثال داخلی: طرحهای بانک مرکزی در حمایت از تولید
در سالهای اخیر، طرحهایی مانند "تسهیلات جهش تولید" یا حمایت از بنگاههای نیمهفعال از سوی بانک مرکزی، گامی مثبت در جهت پیوند سیاست پولی با اهداف اقتصادی کلان کشور بودهاند. البته چالشهایی مانند عدم هدایت هدفمند منابع یا تأخیر در تزریق نقدینگی موجب کاهش اثربخشی برخی از این سیاستها شده است.
نمونههای جهانی: آمریکا، چین و اروپا
بانک مرکزی آمریکا (فدرال رزرو) پس از بحران مالی 2008 با اجرای سیاست نرخ بهره صفر و تزریق نقدینگی، زمینهساز احیای اقتصاد و کاهش نرخ بیکاری شد. چین نیز با کاهش نرخ ذخیره قانونی بانکها و حمایت مالی از بخش صادراتی، توانست تولید داخلی خود را حفظ و حتی در دوران پاندمی کرونا رشد مثبت ثبت کند. بانک مرکزی اروپا نیز با سیاستهای تسهیل مقداری (Quantitative Easing) از صنایع بحرانزده حمایت کرد.
سایه سیاستهای بینالمللی بر اقتصاد داخلی:
اعمال تعرفههای گمرکی از سوی آمریکا بر کالاهای چینی و اروپایی، نشان داد که سیاستهای تجاری میتوانند به ابزاری برای فشار اقتصادی تبدیل شوند. این موضوع برای ایران که همواره با تحریمها و محدودیتهای تجارت بینالملل روبهروست، یادآور اهمیت خودکفایی تولیدی و استقلال پولی است. بانک مرکزی در این میان باید از وابستگی بیش از حد به ارزهای خارجی بکاهد و به سمت سیاستهای مبتنی بر تقویت پول ملی حرکت کند.
سیاست ارزی و ثبات اقتصادی:
یکی از مهمترین عوامل بیثباتی اقتصادی در ایران، نوسانات شدید نرخ ارز است. سیاستهای ارزی هوشمندانه، نظیر کنترل تقاضای سفتهبازانه و عرضه هدفمند ارز حاصل از صادرات، میتوانند در کنار سیاستهای پولی، ثبات بیشتری در بازار ایجاد کرده و فضای امنتری برای سرمایهگذاری فراهم آورند.
جمعبندی و پیشنهادات:
برای آنکه سیاستهای بانک مرکزی واقعاً به رونق تولید و افزایش اشتغال منجر شوند، لازم است که:
. سیاستهای پولی هماهنگ با سیاستهای مالی دولت باشد.
. منابع بانکی به سمت فعالیتهای مولد هدایت شوند، نه دلالی و سوداگری.
. حمایت ویژه از صنایع دانشبنیان، نوآور و صادراتمحور صورت گیرد.
. شفافیت، نظارت و انضباط مالی در سیستم بانکی تقویت شود.
. نرخ سود بانکی با واقعیتهای اقتصاد تولیدی تطابق یابد.
نتیجهگیری:
بانک مرکزی در خط مقدم جنگ اقتصادی قرار دارد. همانطور که در نمونههای جهانی مشاهده میشود، اگر این نهاد به صورت هوشمندانه از ابزارهای خود استفاده کند، میتواند نه تنها به مهار تورم و ایجاد ثبات کمک کند، بلکه محرکی قوی برای رشد تولید و اشتغال در کشور باشد.
بانک
مرکزی و نبض اقتصاد: چگونه سیاستهای پولی میتوانند تولید را رونق داده و اشتغال را
افزایش دهند؟