آسیانیوز ایران؛ سرویس اقتصادی:
رقابت اقتصادی آمریکا و چین بار دیگر به آسمانها کشیده شد! بازگشت دو فروند بوئینگ ۷۳۷ مکس از چین به آمریکا، تنها یک رویداد تجاری نیست، بلکه نشانهای از تشدید تنشهای ژئوپلیتیک میان دو ابرقدرت جهانی است. در شرایطی که تعرفههای ترامپ بر کالاهای چینی به ۱۴۵% و پاسخ پکن با تعرفه ۱۲۵% بر محصولات آمریکایی رسیده، این سوال مطرح است: آیا صنعت هوانوردی به میدان نبرد جدید واشنگتن و پکن تبدیل شده است؟
دو فروند هواپیمای بوئینگ که که برای خطوط هوایی چین در نظر گرفته شده بودند، طی شبانهروز اخیر به آمریکا بازگشتند. همزمان با بالا گرفتن جنگ تعرفهای میان پکن و واشینگتن، چین به سایر کشورها هشدار داد از انعقاد هر توافق اقتصادی گستردهای با آمریکا که به ضرر پکن باشد، خودداری کنند. خبرگزاری رویترز بر اساس دادههای وبسایت ردیابی پرواز گزارش داد صبح دوشنبه یکم اردیبهشت یک فروند هواپیمای ۷۳۷ مکس-۸ بوئینگ، مرکز نهاییسازی و تحویل هواپیما در ژوشان در نزدیکی شانگهای چین را ترک کرد و در قلمرو گوام که متعلق به آمریکاست، فرود آمد. گوام یکی از ایستگاههایی است که در مسیر هشت هزار کیلومتری پروازهای میان مرکز تولید بوئینگ در سیاتل آمریکا و مرکز تکمیل ژوشان قرار دارد؛ جایی که بوئینگ، هواپیماها را برای انجام کارهای نهایی، تکمیل قطعات و تحویل به شرکتهای چینی منتقل میکند. حدود ساعت پنج صبح دوشنبه به وقت ایران نیز یک هواپیمای ۷۳۷ مکس بوئینگ با رنگآمیزی مخصوص شرکت هواپیمایی «شیامن ایرلانز» چین مسیر بازگشت از ژوشان را طی کرد و در فرودگاه بوئینگ فیلد سیاتل فرود آمد. مشخص نیست کدام طرف تصمیم به بازگرداندن این دو هواپیما به آمریکا گرفته است.
سرنوشت این هواپیماها چه میشود؟
ممکن است شرکت مالزی ایرلاینز بهعنوان خریدار جایگزین وارد عمل شود؛ چرا که اعلام کرده در حال گفتوگو با بوئینگ برای خرید هواپیماهایی است که در صورت توقف تحویل به شرکتهای چینی، در دسترس قرار میگیرند. دونالد ترامپ فروردین امسال تعرفه پایه واردات از چین را به ۱۴۵ درصد افزایش داد. در پاسخ، پکن نیز تعرفهای ۱۲۵ درصدی بر کالاهای آمریکایی اعمال کرده است. به گفته شرکت مشاوره هوانوردی ایبا (IBA)، قیمت بازار برای یک فروند هواپیمای جدید ۷۳۷ مکس حدود ۵۵ میلیون دلار است و دریافت آن از سوی یک شرکت هواپیمایی چینی میتواند بهشدت تحت تاثیر تعرفهها قرار گیرد و بسیار گرانتر شود. این هواپیما حدود یک ماه پیش از سیاتل به ژوشان چین پرواز کرده بود. بر اساس گزارشها، پکن در حال بررسی راههایی برای حمایت از شرکتهای هواپیمایی خریدار بوئینگ است که اکنون با هزینههای فزاینده روبهرو شدهاند.
هفته گذشته گزارش شد که دولت چین از شرکتهای هواپیمایی این کشور خواسته خرید تجهیزات و قطعات مرتبط با هواپیما از شرکتهای آمریکایی مانند بوئینگ را متوقف کنند. چین حدود ۲۰ درصد از تقاضای جهانی پیشبینیشده برای هواپیما در دو دهه آینده را در اختیار دارد. گزارشها حاکی است تا پایان ماه مارس (۱۱ فروردین) در دفتر سفارشهای بوئینگ تحویل ۱۳۰ فروند هواپیما به شرکتهای چینی، از جمله شرکتهای هواپیمایی تجاری و شرکتهای لیزینگ، ثبت شده بود. وزارت بازرگانی چین دوشنبه اعلام کرد: «پکن بهطور قاطع مخالف هر طرفی است که توافقی به زیان چین امضا کند و در واکنش به آن، تدابیر مقابلهای را بهطور قاطع و متقابل اتخاذ خواهد کرد.»
نشریه بلومبرگ به تازگی به نقل از منابع آگاه نوشت دولت ترامپ در حال آمادهسازی طرحی برای اعمال فشار جدید بر کشورهایی است که خواهان کاهش یا معافیت از تعرفههای آمریکا هستند. بر اساس این گزارش، ترامپ میخواهد کشورهای دیگر را در ازای دریافت معافیت از تعرفههای آمریکا، برای محدود کردن تجارت با چین تحت فشار بگذارد. سخنگوی وزارت بازرگانی چین گفت: «آمریکا با سوءاستفاده از واژه برابری، بر تمام شرکای تجاری خود تعرفه اعمال کرده و همزمان آنها را مجبور به آغاز مذاکرات بهاصطلاح "تعرفههای متقابل" کرده است.» این وزارتخانه تاکید کرد چین هم عزم و هم توان لازم را برای دفاع از حقوق و منافع خود دارد و مایل است اتحاد خود را با همه طرفها تقویت کند.
در ادامه سیاست قاطعانه پکن، این هفته چین یک نشست غیررسمی شورای امنیت سازمان ملل برگزار خواهد کرد تا آمریکا را به زورگویی و «ایجاد مانع در تلاشهای جهانی برای صلح و توسعه» از طریق «استفاده از تعرفهها به مثابه سلاح» متهم کند. سیاستهای تعرفهای ترامپ بازارهای مالی را دچار تلاطم کرده، چرا که سرمایهگذاران نگراناند این اختلال شدید در تجارت جهانی بتواند اقتصاد جهان را به سمت رکود سوق دهد. روز دوشنبه بازار سهام چین اندکی افزایش یافت و واکنش چندانی به اظهارات وزارت بازرگانی نشان نداد، گرچه سرمایهگذاران بهطور کلی نسبت به داراییهای چینی به دلیل رشد فزاینده ریسکهای اقتصادی همچنان محتاط ماندهاند. دولت ترامپ تلاش کرده پیشرفت پکن در توسعه تراشههای پیشرفته نیمهرسانا را مهار کند؛ تراشههایی که واشینگتن میگوید ممکن است در مقاصد نظامی به کار گرفته شوند.
تحلیل ژئوپلیتیک و اقتصادی آسیانیوز ایران
۱. بازی بزرگ در آسمان
بازگشت دو بوئینگ از چین به آمریکا میتواند نشانهای از تحریم پنهان یا تغییر استراتژی چین در خریدهای کلان باشد. چین ۲۰% از تقاضای جهانی هواپیما را در اختیار دارد و هر تصمیم آن بازار بوئینگ را متزلزل میکند.
۲. تهدید چین به متحدان آمریکا
هشدار پکن به کشورها برای عدم انعقاد توافقهای "ضدچینی" نشان میدهد این جنگ به یک جبهه جهانی کشیده شده است. پیشنهاد ترامپ به کشورها برای معافیت تعرفه در ازای کاهش همکاری با چین، یک استراتژی محاصره اقتصادی است.
۳. پیامدهای صنعتی
افزایش ۵۵ میلیون دلاری قیمت هر بوئینگ ۷۳۷ مکس به دلیل تعرفهها، خطوط هوایی چین را تحت فشار قرار داده است. احتمال جایگزینی مالزی ایرلاینز به عنوان خریدار جدید، ضربه دیگری به روابط تجاری چین و آمریکاست.
۴. بحران تراشههای نیمهرسانا
محدودیتهای آمریکا بر صادرات تراشههای پیشرفته به چین، نشان میدهد این جنگ تنها به هواپیماها محدود نیست، بلکه رقابت فناوری نیز در جریان است.
۵. واکنش بازارها
سهام چین با بیتفاوتی به این تنشها واکنش نشان داد، اما سرمایهگذاران جهانی نگران رکود اقتصاد جهان بر اثر تشدید جنگ تجاری هستند.
سناریوهای پیشرو
تشکیل جبهه ضدآمریکایی
چین ممکن است با تقویت همکاری با اتحادیه اروپا و روسیه، واشنگتن را تحت فشار قرار دهد.
جایگزینی ایرباس
خطوط هوایی چین احتمالاً به خرید هواپیماهای ایرباس روی آورند.
تشدید بحران
اگر آمریکا تحریمها بر تراشهها و هواپیماها را گسترش دهد، چین ممکن است دست به مقابله به مثل شدیدتر بزند.
نتیجهگیری
این دو بوئینگ بازگشته، تنها هواپیما نیستند؛ نماد شکاف عمیق در نظام تجارت جهانی هستند. در شرایطی که ترامپ با شعار "اول آمریکا" پیش میرود و چین با وعده "ابتکار کمربند و راه" پاسخ میدهد، به نظر میرسد آسمانها نیز به میدان نبرد تبدیل شدهاند. سوال اصلی اینجاست: آیا دیگر کشورها مجبور به انتخاب بین دو غول اقتصادی خواهند شد؟
رقابت آمریکا و چین دیگر یک جنگ تجاری ساده نیست؛ نبرد بر سر آینده نظم جهانی است!