هزینه های میلیاردی برگزاری نمایشگاه کتاب تهران

آسیانیوز ایران؛ سرویس فرهنگی هنری:

سی و ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در آستانه برگزاری است، اما این روزها بیشتر از محتوای فرهنگی، بحث‌های داغ حول هزینه‌های میلیاردی دوره قبل نمایشگاه خبرساز شده است. از هزینه ۱۶ میلیارد تومانی ناهار گرفته تا یارانه‌های میلیاردی و اجاره ۱۳ میلیاردی مصلی، این ارقام سوالات جدی درباره مدیریت مالی بزرگترین رویداد فرهنگی کشور ایجاد کرده است. آیا این هزینه‌کردها با ماهیت فرهنگی نمایشگاه کتاب تناسب دارد؟ 12 روز دیگر سی و ششمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران در مصلی امام خمینی آغاز به کار می‌کند،‌ این روزها حرف و حدیث‌ها درباره بودجه برگزاری نمایشگاه داغ است،‌ اخباری از هزینه‌کردهای دوره‌های گذشته در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود که تعجب برانگیز است،‌ خبرهایی درباره هزینه‌کرد 16 میلیارد تومانی برای ناهار در سی و پنجمین دوره و یا دریافت بودجه 6 میلیاردی برای تولید برنامه تلویزیونی برای شبکه‌ای خصوصی که جدای از آن بودجه مشخصی نیز از وزارت فرهنگ داشته است.

محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت سیزدهم،‌ در ماه‌های پس از برگزاری نمایشگاه کتاب تهران،‌ درخصوص هزینه‌های مربوط به سی‌وپنجمین نمایشگاه کتاب تهران گفته است: بخش عمده هزینه‌های سی‌وپنجمین نمایشگاه کتاب تهران از طریق حامی مالی و تبلیغات تامین شد. برگزاری نمایشگاه کتاب نزدیک به 120 میلیارد تومان هزینه داشت و این اعتبار صرف حوزه حمایتی و عدالت فرهنگی شد. نمایشگاه کتاب در این دوره از نظر مالی توانست بیشتر هزینه‌های خود را تامین کند. اما این سخنان اسماعیلی با انتشار فهرست هزینه‌ها بعد دیگری پیدا می‌کند.چرا که احتمالا رقم مدنظر آقای اسماعیلی از هزینه برگزاری نمایشگاه از آورده‌های مالی نمایشگاه کسر شده است.

هزینه برگزاری سی و پنجمین نمایشگاه کتاب تهران

برگزاری سی و پنجمین نمایشگاه کتاب تهران،‌ 226 میلیارد تومان هزینه داشته است،‌ از این رقم،‌ بیشترین هزینه‌کرد مربوط به یارانه ارسال مرسوله‌های پستی ناشران بوده است،‌ که حدود 26 میلیارد و 500 میلیون تومان را شامل می‌شود. هزینه اجاره و تامین برق مصلی 13 میلیارد تومان بوده است که از این میان 4 میلیارد سهم مصلی از اجاره و حدود 9 میلیارد هزینه توزیع و تامین برق مصلی برای ایام برگزرای نمایشگاه کتاب بوده است،‌ پیگیری‌های خبرنگار تسنیم نشان می‌دهد که این هزنیه امسال به 21 میلیارد تومان رسیده است.

هزینه 16 میلیاردی ناهار!

هزینه 16 میلیاردی ناهار در ایام برگزاری نمایشگاه یکی دیگر از موارد درشت موجود در فهرست هزینه‌کردهای وزارت ارشاد دولت سیزدهم برای نمایشگاه کتاب تهران است، که البته انتقادهایی را در روزهای گذشته متوجه مدیران وقت کرده است،‌ انتقاداتی که یاسر احمدوند رئیس نمایشگاه سی و پنجم در فضای مجازی در پاسخ به آن گفته است: نمایشگاه 11 روز است اما برگزاری نمایشگاه فقط در 11 روز خلاصه نمی‌شود، از مدتها قبل گروه‌های مختلف اجرایی برای آماده‌سازی نمایشگاه در مصلی مستقر می‌شوند، اجرای سازه‌های سالن‌ها تبلیغات انبارهای پشتیبانی و فرایند آماده‌سازی مفصل نمایشگاه که احتیاج به استقرار افراد مختلف دارد.عده قابل توجهی از همکاران خدمات و حفاظت و پشتیبانی نمایشگاه شبانه‌روزی حضور دارند، طبعا سه وعده غذا دریافت می‌کنند. برخی نهادهای همکار در برگزاری نمایشگاه مانند نیروی انتظامی، شهرداری، راهنمایی رانندگی، آتش نشانی، اورژانس ، بانک، پست، مصلی، و … که تعداد همکارانشان چند هزار نفر در روز است برای همکاری با نمایشگاه در قبال خدماتی که ارائه می‌کنند، حداقل یک وعده غذا دریافت می‌کنند. فرایند تهیه غذا و هر نوع قراردادی در نمایشگاه طبق آیین‌نامه مالی و بر اساس فراخوانهای منتشر شده در رسانه‌ها‌ و مناقصه و مناسب‌ترین پیشنهاد صورت می‌گیرد و اسناد آگهی‌ها و پیشنهادها و صورتجلسات کمیسیون مالی موجود و قابل مراجعه و استناد است.

یارانه‌های نمایشگاه کتاب تهران

 اما در بخش یارانه‌ها در سی و پنجمین دوره مجموعا 62 میلیارد یارانه پرداخت شده است که از این میان 24 میلیارد و 578 میلیون یارانه نهادهل و سازمان‌ها بوده است،‌ هم‌چنین یارانه مصرفی اهل قلم 4 میلیارد و 500 میلیون،‌ یارانه مصرفی اهالی رسانه 600 میلیون،‌ یارانه مصرفی دانشجویان نخبه کمیته امداد حدود یک میلیارد، یارانه طلاب و دانشجویان 28 میلیارد‌، یارانه مصرفی هیئت علمی 6 میلیارد و 500 و یارانه مصرفی کتب خارجی یک میلیارد و 800 میلیون بوده است. اما همانطور که در مقدمه گزارش نیز اشاره شد،‌ مهدی اسماعیلی چند ماه پس از برگزای نمایشگاه اعلام کرده بود که بخش عمده‌ای از هزینه‌های برگزاری نمایشگاه از طریق آورده‌های حامیان مالی و تبلیغات تامین شده است،‌ این در حالی است که بررسی‌ها نشان می‌دهد از 226 میلیارد هزینه‌کرد نمایشگاه سی و پنجم تنها 50 میلیارد آورده مالی به ثبت رسیده است که از این میان 29 میلیارد از طریق تبلیغات محیطی‌، 15 میلیارد از اجاره غرفه به ناشران،‌ 5 میلیارد و 400 میلیون از 3درصد کارمزد حضور در بخش مجازی به دست آمده است،‌ علاوه بر این 40 میلیارد نیز بانک حامی نمایشگاه سی و پنجم آورده داشته است،‌ که 20 میلیارد آن صرف یارانه حمایتی شده است. به عبارت دیگر مجموع آورده‌های نمایشگاه سی و پنجم حدود 90 میلیارد بوده است. بنابراین هزینه‌های برگزاری و آرورده‌ها سر به سر نشده است.

لزوم جلوگیری از بریز و بپاش های نمایشگاه کتاب

اما حالا کمتر از دو هفته مانده به برگزاری نمایشگاه کتاب تهران،‌ باید گفت که این نمایشگاه که از آن با عنوان بزرگترین رویداد فرهنگی ایران یاد می‌شود، به میان سالی خود نزدیک می‌شود،‌ آیا وقت آن نیست که در هزینه‌کردهای نمایشگاه با احتیاط بیشتری پیش رویم؟ آیا وقت آن نیست که از بریز و بپاش‌های نمایشگاه ممانعت کنیم؟ برخی هزینه‌کردهای موجود در فهرست هزینه‌های نمایشگاه کتاب تهران این پرسش را پیش می‌آورد که چرا هر سال برای برگزاری نمایشگاه کتاب تهران در مصلی باید از نو چرخ را اختراع کنیم؟ بسیاری از هزینه‌کردهای موجود در فهرست،‌ به نوعی سهم‌خواهی دستگاه‌ها و نهادهایی است که نقش چندانی نیز در حوزه فرهنگ ایفا نمی‌کنند و حضورشان در نمایشگاه دردی را از فرهنگ دوا نکرده است،‌ امید آنکه در این دوره نمایشگاه هزینه‌کردها با مدیریت و نظارت بیشتری دنبال شوند.

تحلیل اقتصادی-فرهنگی آسیانیوز ایران

۱. عدم تناسب هزینه‌ها با اهداف فرهنگی

• هزینه ۱۶ میلیارد تومانی برای وعده‌های غذایی در حالی که بسیاری از ناشران کوچک با مشکلات مالی دست و پنجه نرم می‌کنند

• اختصاص ۶۲ میلیارد تومان برای یارانه‌های مختلف بدون شفافیت کافی در توزیع

• هزینه ۱۳ میلیارد تومانی اجاره محل نمایشگاه که امسال به ۲۱ میلیارد افزایش یافته است

۲. چالش‌های مالی و شفافیت

•  اختلاف فاحش بین اعلام مسئولان (۱۲۰ میلیارد هزینه) و آمار واقعی (۲۲۶ میلیارد)

• عدم تطابق درآمدها (۹۰ میلیارد) با هزینه‌های انجام شده

• نبود شفافیت در فرآیندهای مناقصه و قراردادها

۳. راهکارهای پیشنهادی

• ایجاد ساختار ثابت برای برگزاری نمایشگاه به جای شروع از صفر هر سال

• کاهش هزینه‌های تشریفاتی و غیرضروری مانند وعده‌های غذایی

• شفاف‌سازی در تخصیص یارانه‌ها و کمک‌های مالی

• جذب واقعی حامیان مالی به جای اتکا به بودجه دولتی

• استفاده از فضاهای دائمی نمایشگاهی برای کاهش هزینه‌های اجاره

۴. ضرورت بازنگری در مدیریت نمایشگاه
نمایشگاه کتاب به عنوان مهمترین رویداد فرهنگی کشور نیازمند مدیریتی کارآمد و اقتصادی است. باید از تبدیل این رویداد به محلی برای هزینه‌کردهای غیرضروری و سهم‌خواهی دستگاه‌های مختلف جلوگیری کرد. تمرکز باید بر حمایت واقعی از ناشران و ترویج کتابخوانی باشد، نه بر برگزاری مراسمی پرزرق و برق با هزینه‌های گزاف.

نتیجه‌گیری

ارقام میلیاردی هزینه‌های نمایشگاه کتاب تهران در شرایطی که صنعت نشر با مشکلات جدی مواجه است، نیازمند بازنگری اساسی است. باید از نمایشگاه کتاب نه به عنوان موقعیتی برای هزینه‌کردهای کلان، بلکه به عنوان فرصتی واقعی برای حمایت از فرهنگ و کتابخوانی استفاده کرد. شفافیت مالی، کاهش هزینه‌های غیرضروری و تمرکز بر اهداف اصلی فرهنگی می‌تواند نمایشگاه کتاب را از حاشیه‌های مالی نجات دهد و آن را به رویدادی پربازده تبدیل کند