آسیانیوز
ایران؛ سرویس اجتماعی:
چرا لباس ورزشی زنان همیشه موضوعی بحثبرانگیز بوده است؟
از دامنهای بلند و پیراهنهای گشاد المپیک ۱۹۰۰ تا شورتهای فوقکوتاه و بیکینیهای امروزی، پوشش زنان در المپیک تحولی شگفتانگیز داشته است. اما آیا این تغییرات واقعاً برای بهبود عملکرد ورزشکاران بوده یا نگاهی جنسیتی پشت آن نهفته است؟ جنجال اخیر تیم هندبال نروژ که به خاطر پوشیدن شلوارک جریمه شد و اعتراض ژیمناستیککاران آلمانی با لباسهای پوشیده، نشان میدهد که دنیای ورزش هنوز درگیر کلیشههای قدیمی است. این گزارش نگاهی میاندازد به تاریخچه پرتنش لباس زنان در المپیک و جنبشهای جدیدی که میخواهند این مسئله را تغییر دهند.
تحول تاریخی پوشش ورزشی زنان؛
اعتراضات اخیر به تبعیض جنسیتی در طراحی لباسهای المپیک چه پیامی دارد؟
تغییرات
در لباسهای ورزشی زنان در المپیک طی سالها به طور قابل توجهی تحول یافتهاند. در
اوایل قرن بیستم، لباسهای ورزشی زنان معمولاً بسیار محافظهکارانه و پوشیده
بودند. به عنوان مثال، در بازیهای المپیک ۱۹۲۸
آمستردام، زنان به ندرت لباسهای ورزشی مشابه با امروز میپوشیدند. پوشش آنها
معمولاً شامل دامنهای بلند و شورتهای بلند بود. به نقل از «یورونیوز»، لباسهای
ورزشی زنان در المپیک که در گذشته به دلیل طراحیهای غیرآیرودینامیکی و گشادشان در
میانه مسابقه به راحتی جابهجا میشدند، امروز به کلی دگرگون شدهاند. برای زنان
شرکت کننده در المپیک، از دهه ۱۹۶۰ میلادی
لباسها به تدریج تنگتر و شورتها کوتاهتر شدند. در دهه ۱۹۸۰ استایلهای بیکینی رایج شد و امروزه نیز شلوارکهای تنگ، تاپهای کوتاه و
لباسهایی با پارچههای عرق گیر و قابل تنفس و قابل کشش بسیار رایج هستند.
همین
مسئله باعث شد تا در سالهای اخیر، برخی از طراحیهای لباسهای ورزشی زنان مورد
انتقاد بگیرند. در سال ۲۰۲۱، نایک طرحهای
جدیدی برای شورتهای دوندگان زن ایالات متحده معرفی کرد که به خاطر برشهای بسیار
بلند و فاقهای باریک مورد انتقاد قرار گرفت. لارن فلشمن، ورزشکار پیشین دو و میدانی
ایالات متحده، به شدت به این طراحیها انتقاد کرد و گفت که این تغییرات به نظر میرسد
تحت تأثیر نگرشهای مردسالارانه در طراحی لباسهای زنانه باشد و ممکن است باعث شود
ورزشکاران به جای تمرکز بر روی مسابقه، نگران ظاهر بدن خود شوند. پس از این
انتقادات، نایک بیانیهای صادر کرد و توضیح داد که این شورتها بخشی از یک مجموعه
گستردهتر هستند و گفت که روند مشاوره با ورزشکاران برای برطرف کردن نیازها و
نظرات آنها ادامه دارد.
واقعیت
این است که در پیست المپیک، قوانین زیادی درباره شیوه لباس پوشیدن ورزشکاران وجود
ندارد. یکی از مواردی که فدراسیون بینالمللی دو و میدانی بر آن تاکید دارد، این
است که نباید از کفشهایی استفاده کرد که بطور ناعادلانه، مزیتی برای ورزشکاران یک
کشور ایجاد کند؛ لباسها نیز باید «تمیز و غیرشفاف باشند و به گونهای طراحی شوند
که با پوشیدن آن اعتراضی نشود.» ورزشکاران حتی میتوانند با پای برهنه بدوند یعنی
همان کاری که آببه بیکیلا، دونده اتیوپیایی پیروز ماراتن در سال ۱۹۶۰ انجام داد.
با این وجود برخی مانند کتی مون، دونده آمریکایی بازیهای المپیک پاریس
حساسیت کمتری به این موضوع نشان دادند. کتی مون حتی یکی از این لباسها با طراحی
جدید را پوشید و عکسی از خود در شبکههای اجتماعی منتشر کرد و نوشت که این لباسها
روی مانکنها به شکل اغراق شدهای به نمایش گذاشته شدند و در واقع چنین نیستند.
شرکت نایک نیز بعدا بیانیهای منتشر و اعلام کرد که این طرح یکی از ۵۰ قطعه کل مجموعه است و روند مشاوره با ورزشکاران برای
رفع نیازهای آنها ادامه دارد.
مردانی
که برای اولین بار در مسابقات دوومیدانی المپیک مدرن در سال ۱۸۹۶ شرکت کردند نیز شورت بلند و تاپ با کفشهای کتانی صاف میپوشیدند. البته این
لباسها به دورانی برمیگشت که هنوز صنعت پوشاک ورزشی در مراحل اولیه توسعه خود
بود؛ چراکه بتدریج در طول دههها، پوشاک بیشتر و بیشتر فنی شد و در کنار تغییر جنس
الیاف، گاه برای بهتر کردن عملکرد ورزشکاران به آن پارچه اضافه میشد و گاه برای
راحتی و سهولت حرکت، از پارچه آن کم میشد. برای زنان شرکت کننده در المپیک، از
دهه ۱۹۶۰ میلادی لباسها به تدریج تنگتر و شورتها کوتاهتر
شدند. در دهه ۱۹۸۰ استایلهای بیکینی رایج شد و امروزه نیز شلوارکهای
تنگ، تاپهای کوتاه و لباسهایی با پارچههای عرق گیر و قابل تنفس و قابل کشش بسیار
رایج هستند.
دوبریانا
ژنوا، استاد مؤسسه فناوری مد در نیویورک و یکی از طراحان لباس برای شرکتهایی
مانند نایک، نورث فیس و ریباک با اشاره به لباسهایی که عضلات ورزشکاران را برجسته
میکند، میگوید: داشتن ظاهر خوب، اعتماد به نفس میآورد و احتمالاً به شما برای
داشتن یک عملکرد ورزشی بهتر کمک میکند.» با این وجود او نیز تایید میکند که
ورزشکاران باید حق انتخاب داشته باشند و در میان لباسهایی با برش کوتاه یا بلند،
درنهایت پوششی را انتخاب کنند که در آن احساس راحتی بیشتری میکنند. او نیز این
پرسش را مطرح میکند که چرا لباسهای زنانه باید بدننماتر از لباسهای مردانه
باشند و تایید میکند که باید از چنین مراحلی فراتر برویم.
تیم
هندبال ساحلی زنان نروژ این هفته به علت پوشیدن شلوارک به جای شورت مایویی در بازی
قهرمانی اروپا مقابل اسپانیا ۱۳۰۰ پوند جریمه
شد. فدراسیون هندبال اروپا که دستور پرداخت این جریمه را صادر کرد، لباس این تیم
را «نامناسب و ناهمخوان با قواعد فدراسیون جهانی هندبال در طراحی لباس همشکل
ورزشکاران هندبال ساحلی» خواند. عده زیادی به این تصمیم فدراسیون جهانی هندبال
واکنش شدیدی نشان دادند. کاتینکا هالتویک، کاپیتان آن تیم، در مصاحبه با شبکه
نروژی انآرکی گفت این حکم «شرمآور» است، و فدراسیون هندبال نروژ نیز زنان را برای
«مقاومت و اعتراض شدیدتر از پیش» به چنین رویههایی، تقدیر کرد.
لباسهای
جدید آدیداس با تغییرات بدن زنان باردار رشد میکنند!
در
قوانین بینالمللی هندبال، تفاوت آشکاری بین لباس ورزشی زنان و مردان وجود دارد.
لباس مردان رکابی و شورت است، اما زنان باید شورت مایویی «بسیار تنگ و چسبانی»
بپوشند «که پاچه مورب آن کاملاً بالای رانها بایستد.» هندبال ساحلی جزو بازیهای
المپیک نیست، اما طراحی لباس تیم والیبال ساحلی زنان در المپیک نیز بر اساس همین
قواعد است. مردان مختارند شورت و رکابی گشاد هم بپوشند، اما برای لباس زنان، هر
چهار گزینه تنگ و چسبان است. در سالهای
اول برگزاری المپیک، از زنان میخواستند تا حد ممکن تن خود را بپوشانند تا گویا
موجب حواسپرتی و تحریک مردان نشوند. اما حالا این قوانین به سوی دیگر این طیف
حرکت کرده است و در سالهای اخیر، لباس المپیک آشکارا تن زنان را بیشتر به ابژه
جنسی تبدیل میکند. در آستانه برگزاری مراسم افتتاحیه بازیهای المپیک توکیو در
روز جمعه (اول تیر)، نگاهی میاندازیم به تاریخچه تمام موارد تبعیض علیه زنان در این
رویداد ورزشی جهانی و میبینیم پیشرفت در این عرصه (در صورت وجود) تا چه حدی بوده
است.
۱۹۰۰: بدن زنان «تحریککننده» است
زنان
اولین بار در سال ۱۹۰۰ اجازه حضور در بازیهای المپیک پاریس را یافتند. در
آن بازیها ۲۲ زن در فقط پنج رشته ورزشی (تنیس، قایقرانی، کروکت،
گلف، و سوارکاری) شرکت کردند و تنها ۲ درصد کل
ورزشکاران را تشکیل میدادند. ۹۹۷ مرد نیز
در هر ۲۰ رشته ورزشی شرکت داشتند. دیوید گولدبلت، نویسنده کتاب
«بازیها: تاریخچه جهانی المپیک»، در مصاحبه با «فست کامپنی» گفت، مکاتبات خصوصی میان
برگزارکنندگان بازیها نشان میداد که «از حضور زنان در این عرصه بیزار» بودهاند؛
«هرچند در نهایت تسلیم شدند و به آنان اجازه شرکت دادند.» دغدغه اصلی
برگزارکنندگان این بود که بدن زنان هنگام ورزش ممکن است حواس ورزشکاران مرد را
پرت، و آنان را تحریک کند. در تلاش برای حل این مشکل، زنان را مجبور کردند پیراهن
بلند تا مچ پا با آستین بلند و یقه ایستاده بپوشند. شارلوت کوپر استری، تنیسباز
بریتانیایی، اولین قهرمان تنیس زنان در المپیک آن سال شد و هر دو جایزه تنیس
انفرادی و دونفره را به خانه برد.
۱۹۰۸: نمایش پاها در عین رعایت سادگی و عفت
حدود یک
دهه بعد، در المپیک ۱۹۰۸ لندن،
زنان اجازه یافتند از زانو به پایین را نمایش دهند، اما لباسهای همشکل ورزشی
همچنان بسیار پوشیده و گشاد بود. در عکسهای آن رویداد، ژینماستیککاران دانمارکی تنکه و بلوز آستینبلند یقهگرد به تن دارند. این
لباسهای همشکل با لباسهای امروزی زنان و مردان که بیشتر چسبان است، بسیار تفاوت
داشت. تیم ژیمناستیک زنان در بازیهای آن سال شرکت داشت، ولی در واقع در هیچ
مسابقهای اجازه حضور نیافت. دو مسابقه برای مردان برگزار شد، اما از زنان فقط
دعوت کردند با شرکت در یک بازی «نمایشی» و دوستانه مهارتهای خود را به نمایش
بگذارند.
۱۹۱۲ تا ۱۹۳۲: زنان
هم شنا بلدند
اولین
رقابتهای شنای زنان در المپیک ۱۹۱۲ استکهلم
رقم خورد. مایوی زنان در آن دوران، سرهمی نسبتاً گشاد و پاچهداری با بالاتنه رکابی
بود. مایوی زنان طی چند دوره المپیک تغییر کرد و در المپیک ۱۹۳۲ لسآنجلس در ایالات متحده، دیگر کاملاً چسبان و برای شنا راحت و کاربردی شده
بود؛ شبیه آنچه امروزه ورزشکاران میپوشند.
۱۹۶۶تا۲۰۱۲: زنان نیمهبرهنه
مسابقات والیبال ساحلی
وقتی
والیبال ساحلی از بازیهای المپیک در ایالات متحده آغاز شد، زنان این رشته مجبور
بودند لباسهایی بسیار متفاوت با همقطاران مرد خود به تن کنند. در حالی که مردان
تیشرت آستین حلقهای و شورتهای گشاد میپوشیدند، تیمهای زنان مجبور بودند لباس
شنای دوتکه بپوشند که شورت آن کوتاه و تا بالای ران بود. در آستانه المپیک لندن در
سال ۲۰۱۲، آن لباس را روزآوری کردند و فدراسیون بینالمللی والیبال
سه گزینه دیگر و هماهنگ با باورهای مذهبی یا فرهنگی بازیکنان عرضه کرد. در همان
سال بوریس جانسون (نخستوزیر کنونی بریتانیا) که شهردار وقت لندن بود، با نوشتن
مقالهای در روزنامه تلگراف از«۲۰ دلیل خوشایندی
المپیک» نوشت. طبق گزارش میل آنلاین، یکی از دلایل او «نیمهبرهنگی زنان در والیبال
ساحلی» بود. او نوشت: «بدنشان همانند بدن
سمور آبی برق میزند و آب از کلاههای ملوانی تماشاگران چکهکنان فرومی ریزد. همه
چیز عالی و دیوانهوار است.» زنان طبق ضوابط جدید اکنون میتوانند مایو دوتکه،
لباس شنای یک تکه، یا شورت به همراه تیشرت عادی یا آستینحلقهای بپوشند. اما
شورت باید همچنان تا بالای ران باشد و کل لباس باید «تنگ و چسبان» باشد.
۲۰۱۲ تا ۲۰۲۱: بپوشان،
نپوشان
بعد از روزآوری ضوابط لباس والیبال
ساحلی در سال ۲۰۱۲، زنان هم به مخالفت با تبعیض جنسیتی بنیادین در طراحی
لباسهای المپیک برخاستهاند. همین هفته اولیویا برین، ورزشکار پارالمپیکی بریتانیا
و حاضر در المپیک توکیو، در مصاحبه با ایاسپیان گفت تذکر مقامات ورزشی انگلستان
مبنی بر زیادی کوتاه بودن شورت ورزشیاش «نفرتبرانگیز» بود. برین میگوید: «آن
خانم مسئول به سراغم آمد و گفت میخواهد چند کلمه با من حرف بزند و فقط گفت به
نظرم شورت شما خیلی کوتاه است. به نظرم باید شورت دیگری بخرید.» این ورزشکار که
دچار بیماریای موسوم به فلج مغزی (cerebral palsy) است، میگوید از این حرف «خیلی جا خورد». او افزود:
«حرف خیلی بیجایی بود. الان که قرن هجدهم نیست. اوضاع پیشرفت کرده است.»
از سوی
دیگر، روز پنجشنبه (۳۱ تیر) تیم
ژیمناستیک زنان آلمان هم در مخالفت با «ایجاد
جذابیت جنسی در ژیمناستیک»، از سرهمی شلوارداری رونمایی کرد. تیم آلمان به جای
سرهمی سنتی و سبک بیکینی که از دهه ۱۹۷۰ در ژیمناستیک
زنان رایج بوده است، با سرهمی بیآستین و شلوارداری به رنگ ارغوانی و مشکی در
مسابقات شرکت میکند. الیزابت زایتس، عضو تیم آلمان، میگوید امیدوار است این لباس
الهامبخش «تمام ژیمناستهایی» باشد که با
لباس عادی ژیمناستیک راحت نیستند، یا احساس میکنند با پوشیدنش «جذابیتهای
جنسیشان پررنگ میشود.» زایتس افزود: «چون به نظر ما تمام ورزشکاران ژیمناست حق
دارند لباسی را انتخاب کنند که بیش از همه در آن احساس راحتی میکنند.»
جنجالهای
دائمی لباسهای کاروان زنان ورزشکار در المپیک
جنجالهایی
که حول لباسهای کاروان زنان ورزشکار در المپیکها میچرخد، تنها محدود به مسائل
ظاهری مثل تنگ بودن یا کوتاه بودن لباسها نیست. سالهاست که تیم ایران در المپیک
و مسابقات جهانی حضور دارد و با وجود احترام به حجاب اسلامی اما هر بار لباسهای
کاروان ایران در این رویدادها به موضوع بحث و انتقاد تبدیل میشود و همیشه مورد
نقد و نارضایتی برخی از مردم قرار میگیرد.
اصول
طراحی لباسهای ورزشی برای زنان
غیرمسلمان
بودن یک کشور نباید دلیلی برای طراحی پوشش نامناسب برای زنان ورزشکار باشد.
استانداردهای طراحی لباسهای ورزشی باید بر اساس نیازهای عملکردی، راحتی و احترام
به تنوع فرهنگی و فردی ورزشکاران تعیین شود. طراحی لباسهای ورزشی باید به گونهای
باشد که به تمامی ورزشکاران، فارغ از مذهب، فرهنگ، یا محل زندگی، اجازه دهد به
بهترین شکل به فعالیتهای ورزشی خود بپردازند. در کشورهای غیرمسلمان، طراحی لباسهای
ورزشی برای زنان نباید به معنای نادیده گرفتن یا بیاحترامی به نیازهای فرهنگی و
مذهبی ورزشکاران باشد. لباسهای ورزشی باید قابلیت تطابق با نیازهای مختلف، از
جمله پوششهای اسلامی را داشته باشند. علاوه بر این، طراحی لباسها
باید به گونهای باشد که به ورزشکاران احساس اعتماد به نفس و انگیزش دهد. لباسهای
زیبا و مناسب میتوانند به افزایش روحیه و انگیزه ورزشکاران کمک کنند. لباسهای
ورزشی باید با قوانین و مقررات بینالمللی المپیک و فدراسیونهای ورزشی مربوطه
هماهنگ باشند. این قوانین ممکن است شامل اندازهها، مواد و ویژگیهای خاص لباسها
باشد. برای اینکه لباسهای ورزشی زنان در المپیک به بهترین نحو عمل کنند، باید با
رعایت اصول راحتی، عملکرد، تطابق فرهنگی، زیباییشناسی، و استانداردهای بینالمللی
طراحی شوند. این اصول کمک میکند تا ورزشکاران بتوانند با اعتماد به نفس و راحتی
کامل به رقابت بپردازند و بهترین عملکرد خود را در مسابقات نشان دهند.
زنان
المپیک علیه تبعیض جنسیتی
برخی
قوانین در دنیای پوشش زنان و مردان در غرب گاهی آنقدر به صورت عادی درآمدهاند که
هیچکس از خود درباره این تفاوت پوشش و حتی سختی در نوع پوشش زنانه نسبت به مردانه
سوال نمیپرسد، مگر اینکه کسی این قوانین را نقض کند. در سال های گذشته شاهد
اعتراضات رفتاری زیادی نسبت به پوشش زنانه و جنسیتی بودن آن در سراسر دنیا بودهایم.
زمانی در یکی از فستیوالهای مهم فیلم، بازیگر زن کفشهای پاشنهبلند خود را از پایش
بیرون آورد و با پاهای برهنه کبود و زخمی روی فرش قرمز قرمز قدم زد. سال گذشته بود
که در پی جریانات جنبش «میتو» و در خطی مشابه در ژاپن، بالاخره الزام پوشیدن کفش
پاشنه بلند و دامن کوتاه برای زنان کارمند خطوط هوایی این کشور برداشته شد. و اخیرا
نیز یکی از برندهای معروف لباس زنانه در دنیا، اعلام کرده است که مانکنهای معروف
خود را کنار خواهد گذاشت و از این به بعد از زنانی برای تبلیغات خود استفاده خواهد
کرد که به جز فرم بدن و زیبایی، دستاوردهای دیگری در زندگی خود داشته باشند.
حالا این
بار المپیک 2020 توکیو، در سال 2021 به محلی برای اعتراض و شکستن برخی قوانین پوششی
در زمینه لباس زنان تبدیل شده است. این بار ورزش به پرچمداری از جریانی که زنان را
حتی در حین ورزش کردن به پوشیدن لباسی برای اشاره به ویژگیهای جنسی خود وادار میکند
برخواسته و این سوال بیپاسخ را یک بار دیگر از گوشه ذهنها بیرون کشیده است که
اگر ماجرا ورزش و قهرمانی است چرا در شرایط مشابه باید لباس مردان و زنان انقدر
متفاوت باشد؟
حق با
شماست اما باز هم جریمه میکنیم!
ماجرا
از قبل از المپیک و بازیهای هندبال زنان قهرمانی اروپا شروع شد. در این بازیها تیم
نروژ به جای لباسهای معمول و همیشگی این بازی که شامل لباس دو تکه و کوتاه است، از
شورتهایی با پوشش بلندتر استفاده کرد. در حالی که این بازیها
بدون هیچ مشکلی برای بازیکنان از نظر بلند شدن پوشش آنها برگزار شد، فدراسیون هندبال
اروپا به دلیل آنچه زیرپا گذاشتن قوانین پوشش این بازی عنوان شد، هرکدام از بازیکنان
نروژی را 150یورو جریمه کرد.
این
خبر و نوع مواجهه فدراسیون هندبال اروپا با آن حواشی زیادی به دنبال داشت. عدهای
از کارشناسان ورزشی و زنان فعال حوزههای مختلف به این کار فدراسیون هندبال معترض
شدند و عنوان کردند که وقتی این پوشش آسیبی به حرکات ورزشی بازیکنان نرسانده است،
عملا نقض قانونی هم رخ نداده است. خود بازیکنان نروژی نیز علت این انتخاب خود را «
نامناسب، غیرکاربردی و تحقیرآمیز» بودن پوشش مصوب فدراسیون هندبال برای زنان عنوان
کرده بودند. با این حال رئیس فدراسیون هندبال اروپا با گفتن اینکه از قبل به
درخواست بازیکنان نروژی مبنی بر جریمهدار بودن تعویض پوشش مصوب هشدار داده است
باعث شد تا رئیس فدراسیون هندبال نروژ نیز اعلام کند که جریمه در نظر گرفته شده،
هرچه باشد پرداخت میشود. با این حال «کار رژ»، از بازیکنان کشور خود نیز حمایت
کرد و گفت: «مهم تر از همه داشتن لباسی است که ورزشکاران در آن راحت باشند. ما به
این دختران که صدایشان را بلند کردند و گفتند دیگر کافی است، افتخار می کنیم. ما
باهم می مانیم و مبارزه می کنیم تا قوانین مربوط به پوشش را تغییر دهیم و
ورزشکاران بتوانند چیزی که در آن راحت هستند را به تن کنند.»
نکته
جالب در این ماجرا کوتاه نیامدن فدراسیون هندبال اروپا و پافشاری بر قوانین خود
است. رفتاری که در برابر اعتراضات زنان به قوانین پوشش خود در سایر رویدادهای جهانی
هم تکرار شده است. به عنوان مثال با اینکه جولیا رابرتز؛ بازیگر سرشناس هالیوودی
در سال 2016 با پای برهنه به فرش قرمز کن آمد تا نسبت به قانون پوشیدن کفش پاشنهبلند
برای زنان در این فستیوال اعتراض کند، کن هیچوقت این قانون خود را تغییر نداد.
ژیمناستیککاران
آلمانی اعتراض را ادامه دادند
ادامه
اعتراضات نسبت به پوشش جنسیتزده زنان در ورزش، به المپیک رسید و زنان ژیمناستیککار
آلمانی با پوشش متفاوتی در این بازیها ظاهر شدند. درحالی که ورزشکاران زن ژیمناستیک
کار در دنیا اغلب از لباسی که در قسمت پا پوشیدگی ندارد استفاده میکنند؛ تیم ملی
زنان آلمان در المپیک توکیو با لباس سراسر پوشیده از مچ پا تا گردن و همچنین آستینهای
تا زیر آرنج حاضر شد. این
لباس ها در شبکههای اجتماعی مورد تحسین و استقبال قرار گرفت. تیم آلمان اعلام کرد
که برای اعتراض به «نگاه جنسی» در ورزش این لباسها را انتخاب کرده است. این تیم
برای اولین بار در مسابقات ژیمناستیک هنری اروپا نیز از این پوشش که به «یونیتارد»
موسوم است، استفاده کرده بود.
«سارا
ووس»؛ ژیمناستیککار 21ساله آلمانی در گفتگو با خبرنگاران درباره پوشش متفاوت خود
و همتیمیهایش گفت: « مطمئن نبودیم که برای مسابقات المپیک نیز چنین تصمیمی بگیریم.
اما در نهایت تصمیم گرفتیم تا از این پوشش در بازیهای المپیک هم استفاده کنیم. ما
کنار هم نشستیم و گفتم که خب، میخواهیم یک رقابت بزرگ داشته باشیم. میخواهیم
احساس شگفتانگیزی داشته باشیم. میخواهیم به همه نشان دهیم که شگفتانگیز به نظر
میرسیم.»
از بیشترین
حمایتها از لباس متفاوت زنان ژیمناستیک کار آلمانی را، ژاپنیها در شبکههای
اجتماعی بروز دادند. زنان و دختران ژاپنی با مطرح کردن موضوعاتی مثل اینکه آنها
هنوز مجبور هستند در مدرسه دامن کوتاه بپوشند، از اجباری بودن لباسهای خاص ژیمناستیک
در مدارس این کشور هم گفتند. یکی از کابران ژاپنی نوشت: « ما در مدرسه درخواستی
امضا کردیم که به ما اجازه دهند لباس های پوشیده تری را بپوشیم، اما معلمان مرد ما
گفتند که دخترها حتما باید همین لباس ها را بپوشند و این قابل تغییر نیست.» دیگری
هم نوشت: « من قبلا ژیمناستیک کار میکردم و برخی عکسهایی که عکاسان از من در حین
اجرای حرکات ورزشی میگرفتند باعث میشد، راحت نباشم.»
چرا
لباس مردان و زنان ورزشکار متفاوت است؟
حواشی
المپیک امسال در زمینه لباس ورزش زنان بحثهای زیادی را پیرامون این موضوع در شبکههای
اجتماعی، بین کارشناسان ورزشی و فعالین حوزه زنان مطرح کرد. از سوالهای بیپاسخ
در این زمینه این است که چرا در عین یکسان بودن حرکات ورزشی در یک ورزش، لباس و
قوانین پوشش زنان و مردان در آن ورزش با یکدیگر بسیار متفاوت است؟
به
عنوان مثال در ورزش والیبال، مردان از رکابی، یا پیراهن آستین کوتاه و شورت بلند و
آزاد استفاده میکنند، اما زنان والیبالیست از رکابی استفاده میکنند و برای پوشش
پایین تنه هم لباس کوتاه و چسبان دارند. پوشش مردانه در ورزش والیبال، برای مردان
در فوتبال ساحلی هم تکرار میشود؛ درحالی که زنانی که فوتبال ساحلی کار میکنند باید
لباس دوتکه و کاملا بدننما بپوشند. در ورزش ژیمناستیک نیز در
حالی که فرم لباس زنان بدون پوشش پاست، مردان آزاد هستند از شورت بلند یا شلواری
که تا زیرپاشنه پا نیز کشیده میشود استفاده کنند.
از
پوشش حداکثری به سمت لباس حداقلی
وضعیت
لباس زنان در المپیک همیشه به همین صورت نبوده است. در حالی که برای حضور زنان در
المپیک و همچنین حضور در رشتههای بیشتر ورزشی همپای مردان، ماجراهای زیادی برای
زنان در طول تاریخ این رویداد ورزشی اتفاق افتاده است؛ اولین بار درسال 1900 بود
که 22زن آن هم فقط در 5رشته ورزشی اجازه حضور در المپیک را پیدا کردند. برگزارکنندگان
بازیهای المپیک در آن سالها اصلا دل خوشی از حضور زنان در این رویداد ورزشی
نداشتند و دغدغه اصلیشان هم این بود بدن زنان هنگام ورزش حواس بازیکنان مرد را
پرت نکند. لباس زنان در سالهای اولیه حضور در المپیک پیراهنهای بلندی بود که
دستها تا مچ را میپوشاند و یقههای ایستاده و بلند هم داشت.
هشت
سال بعد از این، زنان اجازه پیدا کردند لباسهایی بپوشند که از زانو به پایین را
نپوشاند. اما لباسها همچنان پوشیده و گشاد بودند. حتی در ورزشی مثل شنا نیز زنان
سرهمی گشاد و پاچهدار میپوشیدند. این روند در طی سالهای
حضور زنان در میادین ورزشی ادامه داشت و هربار آزادی بیشتری در پوشش برای زنان در
نظر گرفته میشد. در سال 2012 لباس تیم والیبال ساحلی آمریکا، لباسهای نیمه برهنهای
بود که باعث شد «بوریس جانسون» شهردار وقت لندن؛ آن لباس را از دلایل خوشایندی
المپیک بداند.
دنیای
جنسیتزده تبلیغات
بسیاری
از افراد این تفاوت فاحش در نوع لباس ورزشی زنان و مردان را مربوط به بحث تبلیغات
میدانند. یعنی درحالی که زنانی با سختی بسیار خود را به میادین ورزشی در سطوح
مختلف میرسانند، عدهای با تصویب پوشش غیرمتعارف ورزشی برای آنان به دنبال فروش
حق پخشهای تلویزیونی و تبلیغات رسانه خود با نمایش بدن زنان هستند. این مشکلات فقط
مربوط به حوزه ورزش نیست و حتی در محیطهای کاری کارمندی نیز سختیهای جسمی و روحی
زیادی را به زنان غربی تحمیل میکند. مثل قوانینی که در برخی کشورها علیرغم کارهایی
مثل بالا رفتن از پله و حمل بار، زنان را مجبور به استفاده از کفش پاشنهبلند میکند
که در صورت تخطی حتی اخراج آن زن را هم به دنبال دارد. اما به
نظر میرسد فراگیر شدن این تبعیضها در ورزش جای سوال پررنگی باقی بگذارد. اگر
ورزش صرفا به خاطر ورزش مهم است و اگر زنان به دنبال برابری با مردان در رشتههای
مختلف ورزشی هستند، چرا باید از بدن خود به عنوان ابزاری برای نمایش، جلب توجه
مردان و تامین سود و پول برای صاحبان رسانه آن هم در حین انجام حرکات ورزشی
استفاده کنند؟
شناگری
که بخاطر لباس تحریکآمیز از المپیک اخراج شد، میخواست نمایندگی آمریکا را بگیرد
لوآنا
آلونسو، شناگر پاراگوئهای، که به دلیل رفتار نامناسب و لباس تحریکآمیز از کاروان
ورزشی کشورش در دهکده المپیک اخراج شد، میخواست در المپیک ۲۰۲۴ پاریس به جای نمایندگی کشور خود، برای ایالات متحده رقابت کند. رسانه
پاراگوئهای
HOY گزارش داد که آلونسو در یک ویدئوی زنده در شبکههای اجتماعی قبل از المپیک،
گفت: «میخواهم به عنوان نماینده ایالات متحده به پاریس بروم.» این رسانه ادعا کرد
که آلونسو میخواست برای ایالات متحده شنا کند زیرا او در آنجا به دانشگاه رفته و
شرایط انتخابی تیم المپیک ایالات متحده با پاراگوئه بسیار متفاوت است. آلونسو، که
به «رفتار نامناسب» متهم و از دهکده المپیک در پاریس اخراج شد، برای یک فصل به
عنوان دانشجوی سال دوم در دانشگاه Southern Methodist رقابت کرد. او همچنین در سالهای ۲۰۲۱-۲۰۲۲ در دانشگاه
Virginia Tech آمریکا تحصیل کرده بود.
این
شناگر ۲۰ ساله از طریق سیستم جهانیشدن، که برای افزایش تنوع
کشورهای شرکتکننده در مسابقات المپیک طراحی شده، برای مسابقات ۱۰۰ متر پروانه زنان تایید صلاحیت شده بود. آلونسو در ویدیویی
که در صفحه مجازی خود منتشر کرد، مدعی شد که کمیته المپیک پاراگوئه (COP) با
ورزشکارانش بدرفتاری میکند. آلونسو گفت: «آنها مرا تهدید میکنند که بر علیه من
بیانیهای منتشر خواهند کرد. آنها میخواهند مرا تحقیر کنند و بگویند مهم نیست که
به دلیل جهانیشدن خارج میشوی.» او گفت «به دلیل تنشی که با همتیمیهای پاراگوئهای
خود در المپیک و مدیران بالاتر تجربه کرده، کسانی که از ورزشکاران حمایت نمیکنند یا
به آنها اعتماد ندارند، ترجیح میدهد ایالات متحده را نمایندگی کند.» او افزود:
«نمایندگی پاراگوئه لذتبخش نیست و اگر به من بود، به دانشگاه برمیگشتم.» رئیس COP، کامیلو پرز، آلونسو را به دلیل
تمایلش به اخذ نمایندگی کشوری دیگر مورد انتقاد قرار داد، زیرا رکوردهای زمانی او
در شنا، برای عضویت در تیم ایالات متحده کافی نبودند. پرز طبق گفته UNILAD گفت:
«خواندم که او میخواهد برای ایالات متحده رقابت کند. در آنجا هیچ جهانیشدنی وجود
ندارد. او به عنوان پاراگوئهای اینجا آمده است. او باید خیلی بیشتر تمرین کند تا
ایالات متحده را نمایندگی کند، زمانهای او باید خیلی بهتر باشند.» آلونسو، که قبل
از ورود به استخر المپیک از طریق حضورش در شبکههای اجتماعی نامی برای خود دست و
پا کرده بود، در تاریخ ۲۷ جولای
نتوانست از مرحله مقدماتی به نیمهنهایی صعود کند. او وقتی که روز بعد از مسابقهاش
و تنها چند هفته بعد از دریافت یک تتو از پنج حلقه المپیک روی پهلویش، از ورزش شنا
اعلام بازنشستگی کرد، باعث شگفتزدگی جهان شد. طبق گزارشها، روز دوشنبه آلونسو به
دلیل رفتار «نامناسب» که شامل سفری به دیزنیلند و پوشیدن لباسهای تحریکآمیز
بود، از دهکده المپیک اخراج شد. لاریسا شائرر، رئیس کمیته المپیک پاراگوئه، به نقل
از سان گفت: «حضور او در تیم پاراگوئه جو نامناسبی ایجاد کرده است.» روز سهشنبه،
آلونسو به گزارشهایی که ادعا میکردند او از محل اقامت ورزشکاران اخراج شده،
واکنش نشان داد.
انتقاد
تند رسانه اصولگرا از «مُد» شدن رفتار «کنیزان جنسی» و پوشش «مردان لوط» در ایران!
برده
فروشان، کنیزان جنسی را مجبور میساختند تا موی سر، مچ دست و ساق پای خود را عریان
بگذارند تا خریداران با اطمینان مبادرت به خرید آنها بنمایند و متأسفانه امروز هر
سه این اقدامات، ظاهراً به مُد و شاید حربهای تبدیل شده که برخی از زنان جاهلانه
و از روی ناآگاهی و بعضاً عامدانه و مغرضانه به آن عمل میکنند. برخی از رفتارها و
پوششهای نامتعارف متداول در جامعه امروز، ریشه در سنتهای مرده و روشهای جاهلانه
دوران گذشته یا اهداف گروههای شیطانی و غیراخلاقی دارد؟فعال اجتماعی میگوید: نهتنها
زنان بدکاره در حکومتهای ظالم و بَدوی دوران پیش از اسلام بدترین حجاب را داشتند،
بلکه یکی از راههای تشخیص کنیزانی که برای کار در منازل خرید و فروش میشدند، از
کنیزانی که برای بهرهکشی جنسی در بازار بردهفروشان عرضه میشدند این بود که برده
فروشان، کنیزان جنسی را مجبور میساختند تا موی سر، مچ دست و ساق پای خود را عریان
بگذارند تا خریداران با اطمینان مبادرت به خرید آنها بنمایند و متأسفانه امروز هر
سه این اقدامات، ظاهراً به مُد و شاید حربهای تبدیل شده که برخی از زنان جاهلانه
و از روی ناآگاهی و بعضاً عامدانه و مغرضانه به آن عمل میکنند. احمدرضا هدایتی میافزاید:
طبق روایات موجود، عریان گذاشتن ساق پا برای زنان مؤمنه گناه کبیره محسوب میشود و
فقط عدم پوشش گردی صورت و دستان (از مچ دست تا سر انگشتان) مجاز اعلام شده است که
قطعاً همه این احکام برای حفظ امنیت و حرمت بانوان است.شلوار موسوم به «لی» یکی از
انواع پوششهایی است که در ابتدای کار با هدف افزایش دوام لباس کارگران بخش
موتورخانه ناوهای آمریکایی تولید شد تا در برابر کارهای سخت و کثیف داخل موتورخانه
دوام بیشتری داشته باشند و حتی گفته میشود که پاچه آنها عمداً تنگ بود تا به تجهیزات
داخل موتورخانه گیر نکند و همین پوشش بعداً به پوششی تبدیل شد. وی با بیان اینکه
در مورد فلسفه پوشیدن لباسهای جلوباز نیز در روایات آمده است که قوم لوط لباسهای
فاخر بلند میپوشیدند و در راستای رفتار شنیعی که انجام میدادند، همواره بند یا
دکمههای کت و پیراهنشان را باز میگذاشتند، اظهار میکند: برخی از البسه دوران اخیر
و لباسهای عصر جدید نیز از مصادیق البسهای هستند که اگر مردم از فلسفه تولید و
کاربرد آن در گذشته و حال اطلاع داشتند، حتماً از پوشیدن آنها اجتناب میکردند. این فعال
اجتماعی میافزاید: شلوار موسوم به «لی» یکی از انواع پوششهایی است که در ابتدای
کار با هدف افزایش دوام لباس کارگران بخش موتورخانه ناوهای آمریکایی تولید شد تا
در برابر کارهای سخت و کثیف داخل موتورخانه دوام بیشتری داشته باشند و حتی گفته میشود
که پاچه آنها عمداً تنگ بود تا به تجهیزات داخل موتورخانه گیر نکند و همین پوشش
بعداً به پوششی تبدیل شد و در سالهای اخیر انواع دیگری از آن مثل؛ «شلوار کثیف که
رنگ آن شبیه لباسهای به شدت چرک و کثیف است»، «شلوار بسیار تنگ یا لوله تفنگی»،
«شلوار سنگپا خورده»، «شلوار گرلفرند و شلوار زاپدار که هردو در بخشهایی از
زانو و بالای زانو دارای پارگی و پاچه کوتاه هستند» با اهداف خاص عمدتاً غیراخلاقی
تولید و ترویج شد.
تحلیل آسیانیوز ایران
چرا دنیای ورزش نمیتواند از نگاه جنسیتی به بدن زنان دست بردارد؟
۱. از پوشش کامل تا برهنگی تحمیلی: تاریخچه متناقض
-
۱۹۰۰ پاریس: زنان با پیراهنهای بلند و یقه ایستاده تنیس بازی میکردند.
-
۱۹۸۰ لسآنجلس: والیبال ساحلی زنان با بیکینی به نماد المپیک تبدیل شد.
-
۲۰۲۱ توکیو: ژیمناستیککاران آلمان با لباسهای پوشیده علیه "نگاه جنسی" اعتراض کردند.
۲. قوانین عجیب فدراسیونها: دوگانگی آشکار
-
هندبال ساحلی: زنان مجبور به پوشیدن شورت مایویی هستند، در حالی که مردان شورت گشاد میپوشند.
-
والیبال: لباس زنان باید "کاملاً چسبان" باشد، اما مردان آزادند تیشرت گشاد بپوشند.
-
توجیه فدراسیونها: "راحتی در حرکت"، اما آیا این واقعاً دلیل اصلی است؟
۳. اعتراضات اخیر: نقطه عطفی برای تغییر؟
-
نروژ ۲۰۲۳: جریمه تیم هندبال به خاطر شلوارک، موجی از انتقادات را برانگیخت.
-
آلمان ۲۰۲۴: ژیمناستیککاران با یونیفرم پوشیده گفتند: "ما ابزار جنسی نیستیم."
-
واکنش رسانهها: حمایت گسترده از ورزشکاران زن در شبکههای اجتماعی.
۴. آینده پوشش ورزشی زنان: چه تغییری لازم است؟
-
حق انتخاب: ورزشکاران باید بتوانند بین گزینههای پوشیده و معمولی انتخاب کنند.
-
بازنگری در قوانین: فدراسیونها باید استانداردهای یکسان برای زنان و مردان وضع کنند.
-
تغییر نگرش: به جای تمرکز بر بدن زنان، عملکرد ورزشی باید محور باشد.
نتیجهگیری
آیا المپیک ۲۰۲۴ آغازی بر پایان جنسیسازی ورزش زنان خواهد بود؟ فشار از پایین در حال افزایش است: از ورزشکارانی که جریمه میشوند تا تماشاگرانی که دیگر سکوت نمیکنند. شاید این آخرین المپیکی باشد که در آن لباس زنان بیشتر از عملکردشان مورد توجه قرار میگیرد. به گفته کاتینکا هالتویک، کاپیتان تیم نروژ: "ما ورزشکاریم، نه مانکن. وقت آن است که به ما هم مانند مردان احترام بگذارند."