آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:
در حالی که جو بایدن، رئیسجمهور آمریکا از نزدیک شدن به توافق هستهای با ایران خبر میدهد، منابع آگاه از طرح پیشنهادی واشنگتن برای تشکیل کنسرسیومی بینالمللی با مشارکت کشورهای منطقه برای غنیسازی اورانیوم پرده برداشتهاند. این درحالی است که تهران همچنان بر حق غنیسازی در خاک ایران به عنوان "خط قرمز غیرقابل گذشت" تأکید دارد.
پیشنهاد کنسرسیوم غنیسازی با نظارت آژانس
شبکه خبری سیانان به نقل از "منابع آگاه"، از احتمال "نهایی شدن" توافق کلی میان ایران و آمریکا در دور بعدی مذاکرات خبر داد. طبق این گزارش، آمریکا قرار است در کنسرسیومی مشترک با ایران و چند کشور دیگر سرمایهگذاری کند. پس از اظهارات رئیس جمهور آمریکا در روز چهارشنبه (۲۸ مه / ۷ خرداد) مبنی بر اینکه واشنگتن به یافتن راهحلی برای توافق هستهای با ایران "بسیار نزدیک" شده است، "منابع آگاه" ضمن تأیید خوشبینی ترامپ، به شبکه سیانان گفتند که دو طرف به توافقی کلی نزدیک شدهاند که احتمالاً در دیدار بعدی آن ها نهایی میشود.
دور ششم مذاکرات به احتمال زیاد در خاورمیانه
به گفته یکی از منابع سیانان، بحث کنونی شامل سرمایهگذاری احتمالی آمریکا در برنامه انرژی هستهای ایران و ایجاد یک کنسرسیوم برای تولید اورانیوم غنیشده جهت تأمین نیروگاههای ایران است که انتظار میرود برخی کشورهای خاورمیانه در آن سهیم باشند و آژانس بینالمللی انرژی اتمی بر فعالیت آن نظارت کند. این در حالی است که مقامهای جمهوری اسلامی بارها از پیشنهاد ایجاد یک کنسرسیوم ابراز بیاطلاعی کردهاند. محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران نیز روز چهارشنبه، ۷ خرداد، اعلام کرد که جمهوری اسلامی هنوز پیشنهادی رسمی در مورد کنسرسیوم دریافت نکرده است.
پیشتر نیز بحث سهیم شدن کشورهای حوزه خلیج فارس، بخصوص عربستان سعودی و امارات متحده عربی، در ایجاد یک کنسرسیوم مشترک غنیسازی اورانیوم مطرح شده بود، اما محافل سیاسی و رسانهای از بیمیلی این کشورها از ورود به طرح مزبور خبر داده بودند.
برنامه موشکی ایران "موضوع مذاکرات نیست"
به گزارش شبکه آمریکایی سیانان، همچنین اعلام شده است که بهرغم خواست برخی از مقامهای آمریکایی مبنی بر گنجاندن برنامه موشکهای بالستیک ایران در مذاکرات، این موضوع بخشی از گفتوگوهای کنونی میان دو طرف نیست. به گفته منابع سیانان، با توجه به پیشرفت فعلی مذاکرات، انتظار نمیرود که موضوعات مورد بحث در مذاکرات گسترش یابند. استیو ویتکاف، نماینده ویژه ترامپ در مذاکرات، نیز اوایل ماه مه موضوعات غیرهستهای را امور "ثانوی" خوانده بود. به گفته مقامهای کاخ سفید و منابع آگاه از مذاکرات جاری هدف، رسیدن به توافقی کلی در دیدار بعدی است که نه تنها متضمن نشانههایی مشخص برای اجرایی شدن باشد، بلکه بتواند منجر به تداوم مذاکره در خصوص جزئیات فنی شود.
مقامهای آمریکایی تاکنون اظهارات متناقضی را در خصوص برنامه هستهای ایران بیان کردهاند. برخی مقامهای آمریکایی، پیش از دور پنجم مذاکرات تهران و واشنگتن در رم، اعلام کرده بودند که به هیچ وجه حاضر به پذیرش غنیسازی در خاک ایران نیستند. از جمله ویتکاف که پیشتر در خصوص غنیسازی اورانیوم از خود نرمش نشان داده بود، پیش از آخرین دور مذاکرات، از برچیده شدن کامل مراکز هستهای ایران سخن گفت.
پزشکیان: زیر بار جمع کردن غنیسازی نخواهیم رفت
جمهوری اسلامی غنیسازی اورانیوم در خاک ایران را "خط قرمز" و "اصل بنیادین" خود دانسته و عنوان میکند که تحت هیچ شرایطی حاضر به عقبنشینی از این امر نیست. مسعود پزشکیان، رئیس جمهوری ایران نیز روز گذشته در مصاحبهای با تلویزیون عمان، بار دیگر بر "حق غنیسازی و استفاده صلحآمیز" از انرژی هستهای تأکید کرد و گفت: «ما به هیچ وجه زیر بار اینکه بگویند شما باید غنیسازی را جمع کنید، نخواهیم رفت.» پزشکیان همچنین ضمن قدردانی از "تلاشهای گسترده" عمان در مذاکرات تهران و واشنگتن، گفت: «ما از طریق این میانجیگری توانستیم در جهت اهداف خود پیش برویم.»
هنوز زمان و محل برگزاری دور ششم مذاکرات میان ایران و آمریکا که سلطاننشین عمان میانجی آن است، روشن نیست. بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان، در آخرین اظهارنظر خود اعلام کرد که مذاکرات تهران و واشنگتن ادامه خواهد یافت، اما هنوز زمان دور بعدی مشخص نشده است. ایران و آمریکا از دههها پیش اتهامهایی متقابل را به یکدیگر نسبت میدهند. اما اختلاف بر سر برنامه هستهای جمهوری اسلامی تنها نگرانی واشنگتن نیست، بلکه بسیاری از کشورهای اروپایی و کشورهای منطقه نیز به آن با تردید مینگرند. اسرائیل در این میان بیشترین نگرانی را دارد. دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، بارها تهدید کرده است که ایران در صورت شکست مذاکرات با پیامدهای نظامی روبهرو خواهد شد.
تحلیل سیاسی آسیانیوز ایران
جزئیات پیشنهاد آمریکا
- ایجاد کنسرسیوم بینالمللی برای غنیسازی اورانیوم
- مشارکت احتمالی کشورهای منطقه مانند عربستان و امارات
- نظارت آژانس بینالمللی انرژی اتمی بر فعالیتها
- سرمایهگذاری آمریکا در برنامه هستهای صلحآمیز ایران
مواضع طرفین
آمریکا
- انعطاف در مورد غنیسازی محدود در خاک ایران
- حذف برنامه موشکی از مذاکرات فعلی
- تأکید بر نظارت شدید آژانس
ایران
- تأکید مکرر بر حق غنیسازی (پزشکیان: "جمع کردن غنیسازی مطلقاً قابل قبول نیست")
- عدم دریافت پیشنهاد رسمی درباره کنسرسیوم
- قدردانی از میانجیگری عمان
چالشهای پیشرو
- واکنش کشورهای منطقه به پیشنهاد کنسرسیوم
- تضاد ظاهری طرح با قانون منع همکاری با دشمن
- نیاز به تضمینهای عملی برای لغو تحریمها
سناریوهای محتمل
توافق محدود
- غنیسازی در سطوح پایین در ایران ادامه مییابد
- کنسرسیوم برای تأمین سوخت نیروگاهها تشکیل میشود
- تحریمهای اصلی به تدریج لغو میشوند
بنبست
- عدم توافق بر سر میزان غنیسازی داخلی
- تشدید تحریمها توسط کنگره آمریکا
- افزایش تنشها در منطقه
در حالی که فضای خوشبینی نسبت به حصول توافق در حال تقویت است، تفاوتهای بنیادین در مورد حق غنیسازی ایران و میزان نظارتهای بینالمللی همچنان به قوت خود باقی است. موفقیت این مذاکرات نه تنها به انعطاف دیپلماتیک دو طرف، بلکه به توانایی آنها در یافتن فرمولی خلاقانه برای حل این تناقضها بستگی دارد. نتیجه این گفتوگوها میتواند آینده روابط ایران با غرب و همسایگان منطقهای را برای سالهای آینده تعیین کند.