آسیانیوز ایران؛ سرویس فرهنگی هنری:
سریال «تاسیان» به کارگردانی تینا پاکروان، از همان ابتدا با طوفانی از حواشی روبهرو شد. این مجموعه که روایتگر داستان عاشقانهای در دهه ۵۰ خورشیدی است، نهتنها مخاطبان را مجذوب خود کرد، بلکه خشم نهادهای فرهنگی و منتقدان را نیز برانگیخت. توقیف توسط ساترا، اعتراض به نمایش رقص و مشروبات الکلی، و اتهام تحریف تاریخ تنها بخشی از جنجالهای این سریال بوده است.
اما چرا یک درام عاشقانه تاریخی تا این حد حساسیتبرانگیز شده؟ برخی معتقدند «تاسیان» تصویری متفاوت از ایران پیش از انقلاب ارائه میدهد؛ تصویری که با روایت رسمی از آن دوره در تضاد است. از حجاب ناقص زنان تا عضویت شخصیت اصلی در ساواک، هر جزئیات این سریال به چالشی سیاسی-فرهنگی تبدیل شده است.
در مقابل، مدافعان «تاسیان» استدلال میکنند که این سریال تنها بازتابی واقعگرایانه از فضای اجتماعی دهه ۵۰ است. تینا پاکروان در واکنش به انتقادات گفت: «آیا باید تاریخ را تحریف کرد تا مورد قبول باشد؟» اما آیا این پاسخ برای آرامکردن موج اعتراضات کافی است؟
حالا پرسش بزرگ این است: آیا «تاسیان» قربانی سانسور شده یا واقعاً مرزهای ارزشی را زیر پا گذاشته؟ آسیانیوز ایریان در این گزارش، تمام زوایای پنهان این جنجال را بررسی میکند.
از توقیف تا تحریف تاریخی، نبرد فرهنگ و سیاست
« تاسیان» روایتگر داستان عاشقانه امیر و شیرین در دهه ۵۰ میلادی است و تا به حال توانسته است مخاطبان زیادی را جذب کند اما این همه قصه نیست و سریال از ابتدای راه با حواشی شروع شد مانند توقیف و اعتراضات به تحریف تاریخی. داستان سریال تاسیان از زمانی شروع شد که تینا پاکروان در برنامه «اکنون» حضور پیدا کرد و بعد از آن بود که همه منتظر شروع آن بودند، اما حواشی این سریال با شروع قسمت اول هر لحظه بیشتر شد. در این مطلب به بررسی حواشی تاسیان خواهیم پرداخت.
واکنش تینا پاکروان به توقف تاسیان توسط قوه قضائیه و ساترا
پاکروان در پیام صوتی به توقف سریالش با لحنی تند واکنش نشان داد و گفت: «چرا از پخش یک سریال عاشقانه میترسید. آنچه علیه تاسیان میبینیم یک حمله سازماندهی شده است.»
توقف در ابتدای راه
چند روز قبل از پخش تاسیان از شبکه نمایش خانگی، جواد شکوری مقدم اعلام کرد که بر اساس نامه رسمی ساترا نمیتوانند این سریال را پخش کنند و دلیل آن را نداشتن تاییدیه صیانت تینا پاکروان اعلام کردند. در نهایت قسمت اول این سریال پخش شد، اما حواشی نیز همچنان ادامه داشت.
نشان دادن رقص و پایکوبی مختلط
بعد از قسمت اول بود که گروهی شروع به اعتراض کردند که چرا رقص و پایکوبی مختلط نشان داده شده است. علی مطهری معتقد هستند که چرا تینا پاکروان سریالی ساخته است که در آن رقص مختلط نشان داده میشود آن هم در یک کشور اسلامی، طیب الله.در عین حال یاسر خلیلی، مدیر کل حقوقی ستاد امر به نهی از منکر، از شکایت این ستاد از فیلیمو به دلیل بعضی از سکانسهای تاسیان خبر داد.
نشان دادن نوشیدن مشروبات الکلی و ترویج زندگی اشرافی
بعد از پخش قسمت اول و مشروب خوردن افراد در این سریال، حواشی تاسیان ادامه پیدا کرد که چرا در فیلم ایرانی مشروب آزاد نشان داده میشود. کاربرانی در توییتهای هماهنگ به این سریال حمله کردند که تاسیان بعد از رقص مختلط در حال نشان دادن مشروب به مخاطبان است. محمود گبرلو هم یکی از منتقدانی بود که به دفاع از تاسیان نوشت: «وقتی هنوز سریال تاریخی تمام نشده است، چرا باید درباره آن قضاوت کرد. احتمالا پاکروان به دنبال نشان دادن فضای جامعه در سطح روشنفکران، سرمایه داران و عموم مردم بوده است، بنابراین چارهای جز نشان دادن، بی حجابی، مشروبات الکلی و رقص مختلط نداشته است.مشروب آن زمان در میان همه طبقات اجتماعی رواج داشت. پس اجازه بدهند و انصاف هم همین است که سریال کامل دیده شود و بعد به ارزیابی و تحلیل بپردازیم.»
حجاب زنان در تاسیان
بعد از نمایش قسمت اول، نسبت به حجاب زنان نیز اعتراضاتی به وجود آمد که چرا موی زنان کاملا پوشیده نیست و از کلاه گیس استفاده شده است. تینا پاکروان در پیام صوتی خود این نقد را اینگونه جواب میدهد: «مگر میتوانم بگویم ۵۰ سال پیش و قبل از انقلاب هم همه زنها در خیابان حجاب کامل داشتهاند؟ نتیجه این رویکرد میشود سریالهای تلویزیون که اشرف پهلوی هم در آنها حجاب کامل دارد! خب مخاطب این روایت را پس میزند.»
آیا ساواک در تاسیان تطهیر میشود؟
شروع قسمت دوم و دستگیری امیر توسط نیروهای امنیتی، نام ساواک را بر سر زبانها انداخت. بعد از عضویت امیر در این سازمان به خاطر عشقش به شیرین و ماجرای بازداشت دختر، انتقادها به تاسیان بیشتر شد. گروهی در رسانهها و فضای مجازی بیان میکنند که تینا پاکروان در ساخته جدیدش در حال سفید سازی و برطرف کردن گناهان ساواک است. در صورتی که آنچه تا به حال از ساواک به ما نشان داده شده است، از فجایع کمیته مشترک بوده است و این سازمان بخشهای دیگری نیز داشته است مانند تشکیلات مربوط به ضد جاسوسی که به طور کامل بعد از انقلاب حفظ شد.
آیا سریال تاسیان بدون مجوز تولید شده است؟
ساترا در اطلاعیهای اعلام کرد که سریال جدید تینا پاکروان نتوانسته است مجوزهای لازم را بگیرد به همین دلیل توقیف شده است. این کارگردان در واکنش به این اطلاعیه گفت: «من نمیفهمم چرا باید تحت نظارت نهادی فعالیت کنیم که در واقع رقیب ما به حساب میآید. چرا شبکه نمایش خانگی باید زیر نظر ساترا فعالیت کند؟ من و آقای اسدزاده ۱۷ ماه است که با رفت و آمد به این سازمان، طرحمان را تصویب کردهایم. حالا چرا باید این روند به توقیف برسد؟ ساترا زیرمجموعه تلویزیون است و میخواهد با ما همانند رفتارهای تلویزیون برخورد کند. به طور طبیعی، بخشی از تولیدات شبکه خانگی رقیب تلویزیون هستند و ساترا تمایلی به حمایت از آنها ندارد. این فرآیند باید تغییر کند، زیرا رقیب نمیتواند ناظر مناسبی باشد.»در کشوری که بدون مجوز نمیتوان تجهیزات و دوربین فیلمبرداری را جابه جا کرد، چگونه میشود یک فیلم بدون مجوز تولید از نهادهای مرتبط آن هم در مکانی مانند دانشکده ادبیات دانشگاه تهران یا کافه نادری و انیستیتو گوته ساخت.
تحریف تاریخی جلال آل احمد؟!
در سکانسی از این سریال در قسمت اول زمانی که شیرین و مریم درباره شبهای شعر گوته حرف میزنند، نام آل احمد به عنوان سخنران یکی ازاین شبها به میان آمد. بعد از آن بود که حاشیه جدیدی به وجود آمد که چرا تینا پاکروان تاریخ را تحریف کرده است، چون زمان ساخت فیلم ۱۳۵۶ است، اما جلال آل احمد در سال ۱۳۴۸ فوت کرده است. تینا پاکروان در پاسخ به این حاشیه میگوید: «سخنان این افراد نشان از بی سوادی یا مغرضانه بودن پرونده سازیهای دارد. آنها فرق جلال آل احمد و برادرش را نمیدانند و تحقیق نمیکنند که شمس آل احمد سخنران شب سوم گوته بوده است وحتی از ده شب شعر به عنوان میتینگ بیضایی یاد میکنند.»
دفاع روزنامهها و منتقدین و سایر بازیگران از تاسیان
بعد از خبرهای توقیف این سریال، روزنامه ایران در مطلبی به دفاع نوشت: «عشق و وطن دوستی مضامین تاسیان هستند و مخاطب آن همه طیفهای اجتماعی است که به شکلی جذاب، ایران دهه ۵۰ را دستمایه روایت عاشقانه خود قرار داده است.»
جامعه صنفی تهیه کنندگان در بیانیهای به توقیف این سریال واکنش نشان دادند. در قسمتی از بیانیه آمده است: «برای رضای خدا هم که شده، دست از نگاه قیم مابانه و اعمال سلیقه فردی در حوزه فرهنگ بردارید و در پی افزودن درد نباشید.» از سوی دیگر مسعود فراستی نیز با انتشار ویدیویی در فضای مجازی به توقیف تاسیان واکنش تندی نشان داد و گفت: «ممیزی جلوی یک سریال تاریخی آبرومند برای مردم میگیرد تا مبادا سایر آشغالها دیده نشود»هوتن شکیبا نیز با انتشار پستی در اینستاگرام در اعتراض این توقیفها و هجمهها گفت: «نترسید، این فقط یک سریاله»لاله مرزبان بازیگر سریال آبان هم در حمایت از تاسیان پستی در اینستاگرام منتشر کرد و نوشت: «امیدوارم مشکلات تاسیان که نتیجه زحمات یک گروه است، زودتر حل شود» جبلی رییس صدا و سیما نیز در مورد تاسیان گفت: تا زمانی که پاسخ استعلام نیامده است پلتفرم باید تأمل کند تا جواب استعلام صیانت مشخص شود بعد اقدام کند. اینها روالهای جاری بین ساترا و تهیهکنندهها است و امیدوارم انشاالله همه به آن وفادار باشند.»
مروری بر شخصیت های سریال تاسیان
- امیر( هوتن شکیبا): یک جوانلاابالی و دائم الخمر که برای رسیدن به هدفش وارد ساواک میشود و زندگی یک خانواده رو به نابودی میکشاند!
- سعید( صابر ابر) : یک جوان ساواکی بی اخلاق و دائم الخمر و عقده ای که تنها به پیشرفت شغلی خود فکر میکند و برای ارتقا درجه از هیچ جنایتی روی گردان نیست، و حتی به دوست صمیمی خود رحم نمیکند! ( مصداق ساواکی بودن نشان داده شده است)
- امید( مجید یوسفی): برادر امیر، یک جوان مذهبی و انقلابی که ، هم به فکر خانواده خود است و هم نگران مملکت ، و هم پسری اخلاق مدار.
- حاج رضا یوسفی(محمدرضا شریفی نیا): پدر امیر، مردی متشرع و خانواده دوست و انقلابی که حلال و حرام رو دقت میکند، و نگران اینده خانواده و مملکت است.
- حامد رجب زاده ( مهران مدیری): استاد دانشگاه، کمونیسمی که بخاطر ارمان هایش از دانشجوهایش سواستفاده میکند ، تا جایی که بخاطر منفعت حزبی ، از رفیق خود باج میگرد و در اخر باعث مرگ دوست خود می شود.
این مروری بر نقش های اصلی سریال تاسیان بود، در کجای این سریال ساواک یا کمونیسم تطهیر شد؟ یا قشر مذهبی بد جلوه داده شد؟ کسانی که این دو روز بر علیه این سریال توییت (پروژه) زدند ایا این سریال رو دیده اند؟! و یا…..
تحلیل فرهنگی - اجتماعی آسیانیوز ایران
سریال «تاسیان» را میتوان نمونه بارز تقابل هنر و سیاست در سینمای ایران دانست. این مجموعه با بهتصویرکشیدن فضای روشنفکری دهه ۵۰، بهطور ناخواسته به میدان نبرد گفتمانهای تاریخی تبدیل شده است.
۱. نبرد روایتها
داستان سریال در ایرانِ پیش از انقلاب میگذرد؛ دورهای که همواره بین نگاه رسمی و روایتهای مستقل مورد اختلاف است. نمایش رقص مختلط، مشروبات الکلی، و حجاب آزادتر زنان برای برخی تحریف تاریخ و برای برخی دیگر بازنمایی واقعیت اجتماعی آن دوران است.
۲. چالش ممیزی و قدرت نهادهای نظارتی
ساترا بهعنوان ناظر اصلی محتوای نمایش خانگی، با توقیف این سریال نشان داد که خطقرمزهای فرهنگی کماکان پابرجا هستند. اما پرسش اینجاست: آیا این ممیزی بر اساس قانون است یا سلیقه؟
۳. بازی رسانهای دو جناح
موضعگیریهای روزنامه ایران در حمایت از سریال در مقابل انتقادات ستاد امر به معروف، نشاندهنده جنگ روایتها بین اصلاحطلبان و اصولگرایان است.
۴. آینده تولیدات جسورانه
اگر «تاسیان» برای همیشه توقیف شود، آیا این به معنای پایان تولیدات غیرتلویزیونیِ منتقدانه است؟ یا برعکس، این جنجال میتواند موج جدیدی از مقاومت هنرمندان را رقم بزند؟