آسیانیوز ایران؛ سرویس ورزشی:
در عربستان سعودی پروژههای زیادی در جریان است، بیشتر آنها جاهطلبانه هستند و بسیاری برای برهم زدن وضعیت موجود طراحی شدهاند. یکی از این پروژهها باشگاه فوتبال نئوم است که متعلق به صندوق سرمایهگذاری عمومی است- همان صندوق سرمایهگذاری حکومتی که مالک باشگاه نیوکاسل یونایتد در لیگ برتر انگلیس نیز هست- و قرار است با سرعت بالا به یکی از بزرگترین باشگاههای جهان تبدیل شود. هدف جاهطلبانه آن ها رسیدن به جام جهانی باشگاهها طی پنج سال است و سپس برنامه این است که تیم و ورزشگاه آن که قرار است در پروژه جنجالی «لاین» ساخته شود، زمانی که پادشاهی عربستان میزبان جام جهانی ۲۰۳۴ خواهد بود، به عنوان یک نماد به نمایش دربیاید.
نئوم: رویای سعودی برای ساخت بزرگترین باشگاه جهان از صفر!
تبوک، پادشاهی عربستان سعودی. تا اواخر بعدازظهر که سایهها آنقدر بلند شدند که بتوانند اندکی از گرمای سوزان ماه آگوست را مهار کنند، طول کشید تا هزاران نفر شروع به ورود به ورزشگاه شهر ورزشی ملک خالد کردند. یک ساعت پیش از آن پارکینگ و راهروهای این ورزشگاه قدیمی اما کاریزماتیک که در حاشیه تبوک، شهری با جمعیتی اندکی بیش از نیم میلیون نفر در شمالغربی دور افتاده عربستان سعودی و در نزدیکی مرز اردن واقع شده، خالی بودند.
طرح پیشنهادی برای ورزشگاه نئوم توسط یک طراحی چینی ارائه شد
حالا زندگی جریان داشت. دکههای غذای خیابانی، کافههای موقت، غرفههای فروش کالا و بازیها. پدرانی که لباس سنتی سفید به تن داشتند منتظر ایستاده بودند تا دخترانشان صورتشان را نقاشی کنند. زنانی با عباهای سیاه و نقابهایی که چهرهشان را میپوشاند بهعنوان داوطلب کار میکردند و هواداران را به سوی حراست سختگیرانه ورودی ورزشگاه هدایت میکردند. گروههایی از پسران نوجوان هیجان زده منتظر نوبتشان بودند تا بازی فیفا را روی تعدادی از تلویزیونهای غولپیکر تجربه کنند. سهشنبه شب بود و بیشتر حس یک جشنواره موسیقی کوچک را داشت تا آماده سازی برای یک مسابقه فوتبال.
دیدار مقابل الجندل بهطور رسمی با فروش کامل ۱۰ هزار بلیت که پیش از آن سابقه نداشت، برگزار شد و بخشی از آن به این دلیل بود که هواداران تا به حال موفقیتی ندیده بودند که برای آن هیجانزده شوند. این مسابقه در چارچوب لیگ اول عربستان یعنی دسته دوم فوتبال این کشور برگزار میشد. تیم الصُقور، به معنای شاهینها در زبان عربی، در سال ۱۹۶۵ تاسیس شده بود و در طول تقریباً شش دهه از تاریخش همیشه بین دسته سوم و چهارم فوتبال عربستان در رفت و آمد بود. آنها هرگز در لیگ برتر عربستان بازی نکرده بودند. در گذشته اگر چند ده نفر به دیدن بازیهای الصقور میرفتند، خوششانس محسوب میشدند. اما این تیم دیگر الصقور نام نداشت و پیراهن سنتی طلایی، مشکی و سفیدش را هم به تن نمیکرد. حالا این تیم، باشگاه ورزشی نئوم نام داشت که برگرفته از نام مالک جدیدش، پروژه املاک غولآسای ۱.۵ تریلیون دلاری است که در فاصلهای نهچندان دور و در سکوت خبری کامل در حال ساخت است.
نئوم به طور کامل متعلق به صندوق سرمایهگذاری عمومی عربستان است. این پروژه بسته به اینکه با چه کسی صحبت کنید، یا تجلی یک بلندپروازی نفسگیر است یا نمادی از غرور مفرط. محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، در سال ۲۰۱۷ آن را معرفی کرد: مجموعهای از توسعههای پیشرفته تکنولوژیک که ۲۷ هزار کیلومتر مربع از استان تبوک را در بر میگیرد که با نوار ساحلی بکر و توسعهنیافته دریای سرخ در عربستان هممرز است. به گفته توسعهدهندگان، این سرزمینی دست نخورده برای ساخت سکونتگاه آینده بود. «لاین» در مرکز آن قرار دارد، «شهری علمی» به طول ۱۷۰ کیلومتر که- بر این اساس که نام میتواند تعیینکننده سرنوشت باشد- در یک خط مستقیم ساخته میشود. هوش مصنوعی همهچیز را زیر نظر خواهد داشت و از دادهها برای پیشبینی و پاسخ به نیازهای جمعیت پیشبینی شده ۹ میلیونی این شهر استفاده خواهد کرد.
جاده و پول نقدی در کار نخواهد بود و خدمتکارهای رباتی و خودروهای پرنده کارها را پیش خواهند برد. محمد بن سلمان گفته بود لاین آغازگر «انقلابی تمدنی خواهد بود که انسان را در اولویت قرار میدهد». تمام پروژه عظیم نئوم به یکی از مهمترین مولفههای انقلاب اقتصادی و اجتماعی محمد بن سلمان و همچنین تلاش عربستان برای میزبانی جام جهانی ۲۰۳۴ شناخته میشود که که قرار است در چند ماه آینده به صورت رسمی از سوی فیفا تایید شود.
در سند پیشنهاد میزبانی برای سال ۲۰۳۴ ادعا شده که یکی از ورزشگاهها در نئوم، بالای پروژه لاین، در نیمکیلومتری از سطح زمین و حتی بلندتر از ساختمان امپایر استیت ساخته خواهد شد. طرحهای مفهومی اولیه این ورزشگاه پوستههای چندلایه و در هم قفل شوندهای را نشان میداد که با نور آبی نئونی میدرخشیدند. این سازه شبیه به ورزشگاهی بود که بازیکن ممکن است بتواند در بازی راکت لیگ انتخاب کند.
پس اگر قرار بود نئوم شهری در سطح جهانی با ورزشگاهی برای جام جهانی باشد، به تیم فوتبالی در سطح جهانی هم نیاز داشت. کارآمدترین راه برای رسیدن به این هدف، پیدا کردن باشگاهی بود که از پیش تاسیس شده باشد و در نوعی منطقه تعادل قرار داشته باشد: نه خیلی بزرگ که هواداران فعلیاش از پاک شدن تاریخ باشگاه شکایت کنند و نه خیلی کوچک که رسیدن به راس هرم فوتبال عربستان بیش از حد زمان ببرد. و نئوم در تنگنای زمانی قرار داشت. گزینهای مناسب در نزدیکترین شهر بزرگ به محل پروژه که تبوک بود، شناسایی شد. باشگاه الصقور در تابستان ۲۰۲۳ خریداری شد و سپس بر اساس تصویر نئوم شکل گرفت. نشان قدیمی باشگاه- شاهینی در قاب- جایش را به لوگوی شرکت نئوم داد.
داوطلبان در بیرون از ورزشگاه صدها پرچم و شال آبی رنگ باشگاه نئوم را که به رنگ برند شرکتی جدید این باشگاه هماهنگ بودند، توزیع کردند. موضوع تنها فوتبال نبود. نئوم بخش ورزشی کاملی داشت که در آن در شاخههای متنوعی از جمله فرمول E و لیگ برتر کریکت هند سرمایهگذاری کرده بود. طبق مطالب تبلیغاتی این شرکت، ورزش نقش محوری در ترویج و تثبیت برند نئوم داشت.
نماد شرکتی نئوم و پالت رنگی آن در همه جا به چشم میخورد
فارِس، بازیکن سابق تیم جوانان الصقور که در ۱۸ سالگی از رویای فوتبالیست شدنش دست کشیده بود، گفت: «ما اینجا هستیم تا تشویق کنیم.» او هیچ دلبستگیای به باشگاه سابقش نداشت و حالا کاملا در خدمت باشگاه نئوم بود. او عضوی از یگان نئوم بود- که پیشتر با نام یگان الصقور شناخته میشد- گروهی از هشت دوست که با سرودها و طبلهای دستیشان شعارهای جمعیت را هدایت میکردند. وقتی فارس صحبت میکرد، آنها با سازهایشان گرد هم آمده بودند. «من بازیکن الصقور بودم و وقتی نئوم این باشگاه را خرید، به یک هوادار تبدیل شدم. دیگر بازی نمیکنم. خیلی چاقم. این بهترین کاری است که میتوانم برای بهتر شدن تیمم انجام دهم. امروز صدای خطرناکی ایجاد خواهیم کرد. و پیروز خواهیم شد!»
با فرو نشستن نور کویر و پخش شدن آن در افق که آسمان را پیش از تیره شدن به رنگ عسل گرم درآورد، منارهای در آن نزدیکی اذان مغرب را اعلام کرد. راهروهای ورزشگاه پر بود از مردان و پسرانی که مشغول نماز بودند. در غیاب سجاده، از پرچمهای نئوم که بهرایگان توزیع میشدند به عنوان جایگزین استفاده میکردند. این باشگاه هم درست مانند نیوکاسل یونایتد حالا ادعایی پذیرفتنی درباره اینکه ثروتمندترین باشگاه جهان است، داشت. هر دوی آنها عملاً با پولی تامین مالی میشدند که از منبعی مشترک سرچشمه میگرفت. در مدت زمانی کمی بیش از ۱۲ ماه، دهها میلیون ریال سعودی به این پروژه تزریق شده بود. ساختار مدیریتی کاملاً جدیدی به کار گرفته شد و این باشگاه اقدام به جذب بازیکنان برتر سعودی و بینالمللی کرد که حضورشان در دسته دوم فوتبال عربستان برای تیمی تغییر برند داده شده در گوشهای دورافتاده از این کشور منطقی به نظر نمیرسید.
سلمان الفرج، کاپیتان تیم ملی عربستان، از الهلال به این تیم پیوست. احمد حجازى، ملیپوش مصری و کاپیتان الاتحاد، نیز متقاعد شد که به او بپیوندد. پریسلس چاموسکا، سرمربی برزیلی که پیش از این هدایت التعاون را در لیگ حرفهای عربستان بر عهده داشت، نیز سرانجام پذیرفت که به باشگاه فوتبال نئوم ملحق شود. پریسلس از سال ۲۰۱۸ در عربستان مربیگری میکرد و به خوبی با شرایط این کشور خو گرفته بود که شاید توضیح میداد چرا در گرمای خفهکننده هنگام گرم کردن نهایی بازیکنان در زمین با کت و کراوات ظاهر شده بود.
چاموسکا از التعاون جدا شد تا هدایت نئوم را برعهده بگیرد!
تلاش برای پیدا کردن اطلاعاتی درباره نئوم، چه پروژه غولآسای توسعه آن و چه تیم فوتبالش، کاری دشوار بود. خودِ محل ساخت و ساز به دلیل موقعیت جغرافیایی دورافتادهاش و البته طراحیاش دسترسیناپذیر بود. در سالهای اخیر چندین گزارش خبری منفی منتشر شده بود. بازدید از این محل تقریبا غیرممکن بود و باشگاه ورزشی نئوم هم دستکم در ابتدا، بخشی از همین پنهانکاری را داشت. هیچ شماره تلفن یا اطلاعات تماس دیگری درسایت این باشگاه وجود نداشت. بنابراین شخصا به محل مراجعه کردم. به محض ورود به ورزشگاه، یکی از مسئولان سریع به سمتم آمد و پرسید چه کسی هستم و چه کاری آنجا دارم. من را تا پارکینگ همراهی کردند. ابتدا تصور کردم قرار است بیرونم کنند اما به جای آن با ادب من را به داخل آسانسور راهنمایی کردند.
وقتی در آسانسور باز شد، من در جایگاه ویژه باشگاه ورزشی نئوم ایستاده بودم. بوفهای مجلل از غذاهای عربی، خرما و کیکهای شکلاتی فضای اتاق را احاطه کرده بود. گارسونها در میان جمعیت میچرخیدند و قهوه عربی معطر به هل را در فنجانهای کوچک چینی سرو میکردند. معاونِ والی تبوک، یکی از اعضای خاندان سلطنتی آل سعود و همچنین کریستین کارمبئو، مدیر ورزشی باشگاه المپیاکوس و قهرمان جام جهانی ۱۹۹۸، تازه وارد شده بودند. او تیشرت یقهداری با برند نئوم به تن داشت و مهمان کیریاکوس دورِکاس، مدیر ورزشی جدید باشگاه نئوم بود که از باشگاه ناتینگام فارست که مالک میلیاردرش، اوانجلوس ماریناکیس، مالک المپیاکوس نیز هست، به این تیم آمده بود.
مُعاذ الاُهلی با گامهایی محکم پیش آمد و با گرمی خودش را معرفی کرد. معاذ مدیر باشگاه نئوم بود، هرچند من او را از جای دیگری میشناختم. او پیش از این همین سمت را در باشگاه الاتفاق، یکی از تیمهای لیگ حرفهای عربستان از شهر دمام، زادگاهش در سواحل نفتخیز خلیج فارس، برعهده داشت. شهرت او به خاطر جذب استیون جرارد، اسطوره لیورپول، به عنوان سرمربی بود. در عکسها با دشداشه سفید دیده میشد، در حالی که در کنار بازیکنانی که قراردادهای پرسودشان را امضا میکردند، لبخند به لب داشت.
او بههمراه مشاری المطیری، رییسش که رییس هیئت مدیره باشگاه نئوم بود، در تبوک حضور داشت. مشاری المطیری فردی بانفوذ بود. او عضو خاندان سلطنتی آل سعود نبود اما یکی از مهمترین مناصب در نئوم را به عنوان مدیر اجرایی امور دولتی برعهده داشت. این موضوع به وضوح نشان میداد که مسئولان تا چه اندازه این باشگاه فوتبال را برای آینده نئوم حائز اهمیت میدانند. زمانی که بالاخره با هم صحبت کردیم، او گفت: «این بخشی از انقلابی است که توسط اعلیحضرت (محمد بن سلمان) هدایت میشود. ما در تلاش هستیم تا دیانای جدیدی را با ساختن ساختار به این باشگاه اضافه کنیم تا بتواند با باشگاههای بزرگ در این کشور رقابت کند.»
المطیری پیش از این هرگز با هیچ روزنامهنگار غربیای مصاحبه نکرده بود. او به صراحت نشان داد که این تصمیم کاملاً آگاهانه بوده است. اما زمانی که گفتگویمان آغاز شد، صادقانه درباره چرایی خرید آن باشگاه فوتبال که در آن زمان در دسته سوم حضور داشت، صحبت کرد. او گفت: «ورزش جاذبه بزرگی است. بارسلونا را تصور کن. من چند ماه پیش آنجا بودم و با افراد زیادی دیدار کردم. آنها میگفتند بارسلونا پیش از المپیک تابستانی ۱۹۹۲، بارسلونای بعد از المپیک نبود. ورزش، چطور بگویم؟ نقاط را به هم متصل میکند… شتاب دهندهای برای خیلی چیزها است.»
او گفت که بازیکنان و اعضای کادر فنی تنها به خاطر پول جذب حضور در تبوک نشدهاند، بلکه چشمانداز نئوم برایشان جذاب بوده است. او گفت: «فکر میکنم مهمترین چیزی که همه آنها را جذب کرد، نئوم است. نئوم به عنوان یک پروژه.»
این عبارتی بود که در هفتهها و ماههای بعدی بارها و بارها به گوشم خورد. و این پروژه در اصل این بود که یکی از بزرگترین باشگاههای فوتبال دنیا از صفر ساخته شود. مرحله اول پرورش آن در تبوک بود، همین جا در ورزشگاه شهر ورزشی ملک خالد و سپس انتقال آن به لاین در فاصله یک دهه بعد، درست به موقع برای جام جهانی ۲۰۳۴. این باشگاه برنامه فشردهای داشت. صعود به لیگ حرفهای عربستان در این فصل ضروری بود و پس از آن، دستیابی به قهرمانی در لیگ داخلی و رقابتهای قارهای در فصلهای بعدی. از او پرسیدم پنج سال دیگر نئوم را کجا میبیند؟ بلافاصله پاسخ داد: «جام جهانی باشگاهها. ما به واژه غیرممکن اعتقادی نداریم. همه چیز ممکن است. باید به سختی تلاش کنیم، دو برابر وقت بگذاریم و به آن خواهیم رسید.»
آخرین اذان روز طنینانداز شد و همانطور که هواداران در راهروهای ورزشگاه مشغول نماز بودند، مردانی که روی گرانقیمتترین صندلیهای ورزشگاه نشسته بودند نیز در نزدیکی بوفه و در حالی که پرترههایی از ملک سلمان و محمد بن سلمان از دیوار بالای سرشان آویزان بود، نماز خواندند. وقتی بازی شروع شد، یگان نئوم یک ساعت بود که آواز میخواند، صدایی چرخان و سرشار از شادی که مانند موجهای دریایی آرام، ضرباندار و پرخروش به گوش میرسید. حتی ماموران امنیتی و پلیسهایی که آنها را احاطه کرده بودند نیز در رقص و آواز با آنها همراه شدند. این صدا تنها- و آن هم برای لحظهای کوتاه- زمانیهایی متوقف میشد که نئوم گل میزد، اتفاقی که چهار بار رخ داد. تیم پریسلس چاموسکا به راحتی از سد الجندل گذشت.
رومارینیو، بازیکن برزیلی که فصل گذشته یکی از بهترینهای لیگ حرفهای عربستان محسوب میشد، دو گل به ثمر رساند و این تیم با نتیجه ۰-۴ پیروز شد. افراد حاضر در جایگاه ویژه و اعضای یگان نئوم هنگام خروج بازیکنان و پریسلس از زمین آنها را تشویق کردند و همگی به نتیجهگیری اجتنابناپذیری رسیدند: نئوم در این فصل و فصلهای آینده همه رقبا را از پیش رو برخواهد داشت.
مُعاذ در مورد انتقال نئوم به ورزشگاه بسیار مدرن مختص جام جهانی که قرار بود بر فراز لاین به عنوان باشگاهی قدیمی با برند جدید در سرزمینی به ظاهر نو اما ریشهدار، ساخته شود گفت: «در استراتژی ما کاملا مشخص است که حداکثر تا ۱۰ سال دیگر به آنجا خواهیم رسید.» شاید مشکل اینجا بود که لاین اصلاً روی زمینی بکر ساخته نمیشد.
تحلیل ورزشی آسیانیوز ایران
۱. استراتژی خرید هوشمندانه
- انتخاب عمدی یک تیم کوچک (الصقور) برای جلوگیری از مقاومت هواداران
- موقعیت جغرافیایی استراتژیک در نزدیکی پروژه لاین
- امکان ساخت هویت کاملاً جدید بدون بار تاریخی
۲. مدل مالی انقلابی
- بودجه نامحدود از صندوق سرمایهگذاری عمومی (مالک نیوکاسل)
- جذب ستارهها با حقوقهای کلان علیرغم حضور در لیگ دسته دوم
- عدم وابستگی به درآمدهای سنتی باشگاهها
۳. چالشهای پیشرو
- ساخت هواداران وفادار از پایه
- انتقال آیندهگرایانه به ورزشگاه جدید در لاین
- تطبیق بازیکنان با فشارهای رسانهای یک پروژه ملی
۴. پیامدهای جهانی
- تغییر معادلات نقلوانتقالات فوتبال جهان
- ایجاد استانداردهای جدید در مدیریت باشگاهها
- احتمال شکلگیری رقابت جدی با باشگاههای اروپایی