آسیانیوز ایران؛ سرویس اقتصادی:
حامد پار - کارشناس حقوقی - روز جهانی اعتباربخشی (World Accreditation Day) که هر سال در تاریخ ۹ ژوئن و به ابتکار جهانی IAF و ILAC برگزار میشود، فرصتی است تا اهمیت حیاتی اعتباربخشی در توسعه اقتصادی و اجتماعی بیش از پیش برجسته شود. شعار امسال این روز جهانی، «اعتباربخشی: توانمندسازی شرکتهای کوچک و متوسط (Small and Medium Enterprises)» انتخاب شده است؛ شعاری که بیش از همیشه با نیازهای واقعی اقتصاد ایران همخوانی دارد و نقش کلیدی اعتباربخشی در حمایت از این بخش مهم اقتصاد را یادآور میشود.
معضلی به نام «کیفیت»
با توجه به شعار سال WAD مرکز ملی اعتباربخشیایران میتواند دو سیاست مکمل را بهصورت همزمان در پیش گیرد. از یک سو لازم است واحدهای تولیدی متوسط و بزرگ که ظرفیتهای فنی مناسبی دارند، تشویق شوند تا نهادهای درونسازمانی کیفیت خود—از قبیل آزمایشگاهها، واحدهای بازرسی یا نهادهای صدور گواهی داخلی—را مطابق استانداردهای بینالمللی، تحت اعتباربخشی رسمی NACI توسعه دهند. از سوی دیگر، بنگاههای کوچکتری که توانایی ایجاد چنین ساختارهایی را ندارند، باید بهصورت نظاممند با خدمات نهادهای ارزیابی انطباق دارای تأییدیه از NACI آشنا شده و به بهرهگیری از این خدمات ترغیب و تشویق شوند.
برای مثال: یک شرکت تولیدکننده دارو یا تجهیزات پزشکی، در صورت برخورداری از آزمایشگاهی دارای گواهی ISO/IEC ۱۷۰۲۵ تحت اعتبار ILAC، میتواند نتایج آزمونهای خود را در فرآیند صادرات با پذیرش بالاتری ارائه دهد. این پذیرش، ناشی از مزایای سازوکارهای چندجانبهای مانند MRA و MLA است که راه ورود به زنجیره تأمین جهانی را هموار کرده، ریسکهای تجاری را کاهش داده و رقابتپذیری را بهبود میبخشند.
نقش بنگاههای کوچک و متوسط در اقتصاد ایران
نباید فراموش کرد که در اقتصاد ایران، بنگاههای کوچک و متوسط (SMEs) بیشترین سهم را در ایجاد اشتغال، نوآوری و پایداری اقتصادی دارند. با این حال، در سطح بینالمللی، نامی از برندهای ایرانی دیده نمیشود، چرا که اغلب این بنگاهها با محدودیت منابع و دسترسی به بازارهای داخلی و خارجی مواجهاند. برخی از مشکلات، جنبه سیاسی دارند؛ اما بخش قابل توجهی از ناکامیها، ناشی از فقدان تجربه عملی و حضور مؤثر در بازارهای بینالمللی است.
فرصتی که نباید از دست برود
به عقیده نگارنده، بیتوجهی به مقوله کیفیت در کشور، ریشه در همین مسئله دارد. از اینرو، NACI باید از طریق اقدامات تبلیغی و ترویجی، ذینفعان را از اهمیت اعتباربخشی آگاه سازد؛ موضوعی که تا امروز به اندازه کافی مورد توجه قرار نگرفته است. بنگاههای اقتصادی باید بدانند که اعتباربخشی، یک مزیت استراتژیک برای آنها محسوب میشود؛ چراکه صلاحیت فنی و بیطرفی نهادهای ارزیابی انطباق را تضمین میکند. این بنگاهها، با بهرهگیری از خدمات نهادهای معتبر، میتوانند انطباق محصولات یا خدمات خود را با استانداردهای بینالمللی اثبات کنند.
تحلیل تخصصی آسیانیوز ایران
۱. چرا اعتباربخشی برای SMEs حیاتی است؟
- امکان اثبات انطباق محصول با استانداردهای بینالمللی
- کاهش هزینههای بازرسی و آزمونهای مکرر
- افزایش اعتبار و رقابتپذیری در بازارهای جهانی
- تسهیل ورود به زنجیرههای تأمین بینالمللی
۲. مدل دوگانه NACI برای توسعه اعتباربخشی
- برای بنگاههای بزرگ: توسعه آزمایشگاههای داخلی مطابق با استاندارد ISO/IEC 17025
- برای SMEs: معرفی و تسهیل دسترسی به خدمات نهادهای معتبر
۳. مزایای توافقنامههای چندجانبه (MRA/MLA)
- پذیرش متقابل نتایج آزمون بین کشورها
- کاهش هزینههای صادرات
- تسریع فرآیندهای گمرکی
۴. چالشهای پیشرو
- کمبود آگاهی در میان فعالان اقتصادی
- هزینههای اولیه نسبتاً بالا برای اخذ گواهیها
- نیاز به بازنگری در برخی استانداردهای ملی
۵. راهکارهای پیشنهادی
- توسعه کمپینهای آگاهیبخش درباره مزایای اعتباربخشی
- ایجاد تسهیلات مالی برای SMEs جهت اخذ گواهیها
- تقویت همکاریهای بینالمللی NACI با نهادهای معتبر جهانی
- توسعه مراکز مشاوره تخصصی برای SMEs