آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:
۲۳ خرداد ۱۴۰۴، نیروی هوایی اسرائیل به چندین نقطه در سراسر ایران حملاتی انجام داد. این حملات با نام رمز عملیات شیر برخاسته که توسط نیروهای دفاعی اسرائیل و موساد انجام شد، تأسیسات هستهای، پایگاههای نظامی، مناطق مسکونی و منازل مقامات ارشد نظامی را هدف قرار داد. این عملیات موجب وارد آمدن خسارت به سایتهای کلیدی هستهای و کشته شدن چندین مقام ارشد سپاه پاسداران جمهوری اسلامی شد. همچنین حملاتی در مناطق مسکونی رخ داد که به گزارش دولت ایران و فعالان منجر به تلفات غیرنظامی شد. این حمله بزرگترین حمله به ایران از زمان جنگ ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰ بود.
در طی این حملات، انفجارهایی در سراسر تهران از جمله در نزدیکی پایگاههای نظامی و محلههایی که فرماندهان ارشد در آن ساکن بودند گزارش شد. شاهدان عینی از شعلههای عظیم و انفجارهای پیاپی خبر دادند. همچنین انفجارهایی در تأسیسات هستهای نطنز در استان اصفهان از مهمترین سایتهای برنامه هستهای ایران قرار دارد گزارش شد. سایتهای هستهای در خنداب، خرمآباد، همدان و تبریز نیز هدف قرار گرفتند. در این حملات، فرمانده قرارگاه مرکزی خاتم الانبیا، غلامعلی رشید، فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، حسین سلامی، فرمانده هوافضای سپاه، امیرعلی حاجیزاده و رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران، محمد باقری کشته شدند. دو شخصیت مهم هستهای به نامهای فریدون عباسی و محمدمهدی طهرانچی نیز در این حملات به کشته شدند. در این حملات، علاوه بر نیروهای نظامی ایران، تعدادی از غیرنظامیان نیز کشته شدند. ساختمانهایی که مورد اصابت قرار گرفتند شامل سایتهای هستهای، تأسیسات نظامی و مناطق مسکونی بودند.
نقض مذاکرات آمریکا
در ماههای منتهی به این حمله، ایران و ایالات متحده آمریکا در حال مذاکره برای توافق هستهای جدیدی بودند؛ پس از آنکه رئیسجمهور آمریکا، دونالد ترامپ، در دوره نخست ریاستجمهوری خود، از برجام خارج شد. یک روز پیش از حمله، آژانس بینالمللی انرژی اتمی (IAEA) برای نخستین بار در ۲۰ سال گذشته، ایران را به دلیل عدم پایبندی به تعهدات هستهایاش ناقض مقررات اعلام کرد. ایران در واکنش، از آغاز فعالیت یک سایت جدید غنیسازی و نصب سانتریفوژهای پیشرفته خبر داد. از شامگاه ۱۳ ژوئن، ایران در پاسخ به حملات، مجموعهای از موشکهای بالستیک و پهپادها را به سوی اسرائیل پرتاب کرد. ایران همچنین تهدید کرد که در صورت ارائه کمک به اسرائیل، پایگاههای نظامی آمریکا، بریتانیا و فرانسه را هدف قرار خواهد داد.
مهار تهدید ایران برای بقای اسرائیل
در یک سخنرانی تلویزیونی، بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، اظهار داشت که این حمله با هدف «مهار تهدید ایران برای بقای اسرائیل» از طریق هدف قرار دادن برنامه هستهای ایران انجام شده است، برنامهای که دولت ایران سالهاست ادعا میکند صلحآمیز است. برخی گمانهزنی کردند که اسرائیل ممکن است همچنین به دنبال سرنگونی دولت ایران باشد. حملات اسرائیل مورد تحسین برخی گروههای اپوزیسیون ایران و همچنین ترامپ قرار گرفت که از ایران خواست فوراً به توافق هستهای تن دهد. روسیه، چین و چندین کشور در خاورمیانه این حملات اسرائیل را محکوم کردند. اتحادیه اروپا به همراه کشورهای کلیدی اروپایی، ایران را بهعنوان نیرویی بیثباتکننده محکوم کردند، تأکید کردند که ایران هرگز نباید به سلاح هستهای دست یابد، آن را «تهدیدی وجودی» خواندند و از هر دو طرف، اسرائیل و ایران، خواستند تنشها را کاهش دهند.
لیست تلفات سپاه در حملات اسرائیل
- سرلشکر محمد باقری - فرمانده ستاد کل نیروهای مسلح
- سرلشکر حسین سلامی - فرمانده کل سپاه
- سرلشکر غلامعلی رشید - فرمانده خاتم الانبیا جانشین رئیس سپاه
- سرلشکر علی شادمانی - فرمانده جدید خاتم الانبیا
- سرتیپ تمام مهدی ربانی - معاون عملیات ستاد کل نیروهای مسلح
- سرتیپ تمام محمدجعفر اسدی - معاون بازرسی خاتم الانبیا
- سرتیپ تمام امیرعلی حاجی زاده - فرمانده هوا فضای سپاه
- سرتیپ تمام محمد کاظمی - رئیس سازمان اطلاعات سپاه
- سرتیپ تمام غلامرضا محرابی - معاون اطلاعات ستاد کل نیروهای مسلح
- سرتیپ تمام خسرو حسنی - معاون اطلاعات نیروی هوافضای سپاه
- سرتیپ تمام حسن محقق - جانشین فرمانده اطلاعات سپاه
- سرتیپ تمام محمدسعید ایزدی (حاج رمضان) - فرمانده سپاه قدس در امور فلسطین
- سرتیپ تمام محمدرضا نصیرباغبان - معاونت فرمانده در اطلاعات سپاه
- سرتیپ تمام رضا مظفری نیا - ریاست سازمان سپند
- سرتیپ دوم مسعود شانه ای - ریاست دفتر فرماندهی کل سپاه
- سرتیپ دوم داوود شیخیان - فرمانده پدافند هوایی سپاه
- سرتیپ دوم عباس نوری - فرمانده پشتیبانی نیروی زمینی ارتش جنوب غرب
- سرتیپ دوم محمدباقر طاهر پور - فرمانده یگان پهپادی هوافضا
- سرتیپ دوم مسعود طیب - فرماندهی جز در نیروی هوا فضا
- سرتیپ دوم منصور صفرپور - فرمانده پایگاه هوایی تهران
- سرتیپ دوم محمود باقری - فرماندهی جز در نیروی هوافضا
- سرتیپ دوم جواد جرسرا - فرماندهی جز در نیروی هوافضا
- سرتیپ دوم رضا نجفی - فرمانده سپاه ایجرود زنجان
- سرتیپ دوم اسماعیل شاکری - فرمانده سپاه قم
- سرتیپ دوم غلامعلی نجفی - پدافند هوایی ارتش
- سرتیپ دوم بهنام شهریاری - فرمانده انتقال تسهیلات سپاه قدس
- سرتیپ دوم امین پورجودکی - فرمانده دوم پهپادی سپاه
- سرتیپ دوم علی پیری جناقرد - فرمانده پدافند هوایی ارتش اردبیل
- سرتیپ دوم علی حسین محمدی - فرمانده تیپ ۷۱ پیاده ابوذر ارتش
- سرتیپ دوم مجتبی کرمی - جانشین فرمانده سپاه کرج
- سرتیپ دوم تقی یوسف وند - مسئول حفاظت اطلاعات سازمان بسیج کل کشور
- سرتیپ دوم میثم رضوان پور - معاون اجتماعی سازمان بسیج کل کشور
- سرتیپ دوم اکبر عنایتی - معاون اجتماعی سپاه کرج
- سرتیپ دوم علیرضا لطفی - جانشین اطلاعات فراجا
- سرتیپ دوم سیدمجتبی معین پور - فرمانده در سپاه البرز
- سرتیپ دوم علی محمد مدداللهی - فرماندهی جز در هوافضای سپاه
- سرتیپ دوم جواد پوررجبی - فرماندهی جز در هوافضای سپاه
- سرتیپ دوم علی پیری - پدافند هوایی ارتش
دانشمندان هستهای کشته شده ایرانی
شهادت حداقل ۶ دانشمند هستهای خبر دادند که اسامی تأییدشده عبارتند از:
- دکتر محمدمهدی طهرانچی (رئیس دانشگاه آزاد و استاد فیزیک نظری)
- دکتر فریدون عباسی (رئیس پیشین سازمان انرژی اتمی)
- دکتر عبدالحمید مینوچهر
- دکتر احمدرضا ذوالفقاری
- دکتر سید امیرحسین فقهی
- دکتر اکبر مطلبیزاده
همچنین چهار دانشمند دیگر از جمله علی بکاییکریمی، منصور عسگری و سعید برجی نیز کشته شدهاند.
پیامدهای حمله اسرائیل به ایران
- تشدید تنشهای منطقهای: این عملیات با نام “رایزینگ لاین” موجب افزایش قابل توجه تنشها در خاورمیانه شده است.
- تلفات استراتژیک: شهادت فرماندهان کلیدی سپاه و دانشمندان هستهای، ضربهای راهبردی به ایران محسوب میشود.
- واکنشهای بینالمللی: سازمانهای جهانی نسبت به گسترش دامنه درگیریها هشدار دادهاند.
درگیری مستقیم ایران و اسرائیل
پس از حملات ۷ اکتبر ۲۰۲۳ حماس به اسرائیل، اسرائیل با هدف تغییر توازن منطقهای، محور مقاومت را هدف قرار داد و در درگیریهای غزه و تهاجم ۲۰۲۴ به لبنان درگیر شد. حزبالله تلفات سنگینی متحمل شد و با مخالفت داخلی روبرو شد، حماس به شدت تضعیف شد و سوریه پس از سقوط رژیم اسد، روابط خود را با ایران قطع کرد. تا اواسط ۲۰۲۵، تنها حوثیها و برخی از گروههای شبهنظامی عراقی، البته با تواناییهای کاهشیافته، فعال باقی ماندند. اگرچه ایران و اسرائیل مدتهاست که با یکدیگر درگیری نیابتی داشتهاند، اما سال ۲۰۲۴ اولین بار بود که هر دو به طور علنی و مستقیم به یکدیگر حمله کردند. در ۱۲ فروردین ۱۴۰۳، یک حمله هوایی اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق منجر به کشته شدن چندین افسر ایرانی شد. در پاسخ به این اقدام، ایران در فروردین ۱۴۰۳ به اسرائیل حمله کرد و اسرائیل در همان ماه به ایران حمله متقابل انجام داد. در تیر ۱۴۰۳، اسرائیل اسماعیل هنیه، رهبر حماس، را در تهران ترور کرد. در مهر ۱۴۰۳، ایران به اسرائیل حمله کرد و اسرائیل نیز به ایران حمله کرد.
مذاکرات ایران و آمریکا در ۲۰۲۵
در اسفند ۱۴۰۳، مدیر اطلاعات ملی آمریکا، تولسی گابارد، گفت که آژانسهای آمریکایی معتقدند «ایران در حال ساخت سلاح هستهای نیست و علی خامنهای، رهبر ایران، برنامه سلاح هستهای را که در سال ۱۳۸۲ متوقف کرده بود، مجدداً از سر نگرفته است». در فروردین ۱۴۰۴، رئیسجمهور آمریکا دونالد ترامپ از مذاکرات بین آمریکا و ایران در مورد برنامه هستهای ایران خبر داد. کاخ سفید اعلام کرد که ایران دو ماه فرصت دارد تا به توافق برسد؛ این مهلت دوماهه یک روز قبل از حملات اسرائیل به پایان رسید.
پیشزمینههای فوری و لحظهای
در ۲۲ خرداد ۱۴۰۴، شبکه خبری اِیبیسی گزارش داد که اسرائیل در حال بررسی اقدام نظامی علیه ایران است. چند ساعت بعد، مقامات آمریکایی از طریق سیبیاس نیوز مطلع شدند که اسرائیل برای آغاز عملیات علیه ایران «کاملاً آماده» است. دولت ترامپ ظاهراً گزینههایی را برای حمایت از اسرائیل بدون رهبری عملیات در نظر گرفته بوده است. روز بعد، سفارت آمریکا در اورشلیم حرکت کارکنان خود را محدود کرد، اگرچه مایک هاکبی، سفیر آمریکا در اسرائیل، گفت بعید است اسرائیل بدون تأیید دولت ترامپ به ایران حمله کند. پیش از شروع حملات هوایی، اسرائیل به دولت ترامپ گفت که بدون اطلاع قبلی آمریکا حمله نخواهد کرد. رئیسجمهور آمریکا ترامپ در آستانه حملات با بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، صحبت کرد و بعداً اعتراف کرد که از قبل از برنامههای اسرائیل مطلع بوده است. مقامات وزارت خارجه و دفاع بریتانیا نیز از قصد اسرائیل برای حمله به ایران مطلع بودند، اما اینکه آیا اسرائیل به آنها اطلاع داده یا خیر، به طور رسمی تأیید نشده است. بر اساس گفته دو مقام اسرائیلی، دولت اسرائیل از دولت ترامپ خواسته بود که در آستانه حملات به ایران به آنها بپیوندد و کمک کند. برخی از شخصیتهای کلیدی راستگرا، از جمله برخی از متحدان ترامپ، حملات اسرائیل را زیر سؤال بردند و از خطر جنگ آمریکا با ایران هشدار دادند. در هفتههای منتهی به حملات اسرائیل به ایران، دولت اسرائیل با فشارهای بینالمللی به دلیل خطر قحطی در غزه و کشتار غیرنظامیان مواجه شد. حتی نزدیکترین متحدان اسرائیل در اروپا نیز از قحطی در غزه انتقاد کرده بودند و اتحادیه اروپا اعلام کرده بود که قرارداد تجارت آزاد با اسرائیل را بازنگری خواهد کرد. کارشناسان سیاسی و روزنامهنگارانی مانند خاویر ابوعید، تامارا دیویسون و کیومرث صمدی اظهار داشتند که حمله به ایران باعث انحراف توجه از اقدامات اسرائیل در غزه شده است. نسرین مالک گفت این حمله تلاشی از سوی اسرائیل بود تا اروپاییهایی را که از اقدامات اسرائیل در غزه بیگانه شده بودند، دوباره به سمت خود جلب کند. روابط اسرائیل با ایران عامل وحدتبخش بین اسرائیلیهای چپگرا و راستگرا بود.[۷۳] روز قبل از حمله به ایران، اسرائیل زیرساختهای ارتباطی غزه را نابود کرد و ارتباطات غزه با جهان خارج را قطع کرد.
انتخاب نام عملیات
بر اساس گفته برت مکگرک، مقام سابق سیاست خاورمیانه آمریکا، نام عملیات «شیر خیزان» (به عبری: מבצע עם כלביא، Mivtza Am kelavi، به معنای 'عملیات ملت مانند شیر') به احیای نشان شیر و خورشید اشاره دارد که تا انقلاب ۱۳۵۷ نماد ایران بود. روزنامه جروزالم پست گزارش داد که نام عملیات از کتاب اعداد در کتاب مقدس گرفته شده است.
«اینک قومی همچون شیر ماده برمیخیزد و چون شیر نر خویشتن را برپا میدارد.» — اعداد ۲۳:۲۴
تصمیم نهایی
در سخنرانی اعلام حمله اسرائیل، نتانیاهو گفت: «برای دههها، رهبران تهران آشکارا خواستار نابودی اسرائیل بودهاند. آنها این سخنان نسلکُشانه را با برنامهٔ تسلیحات هستهای همراه کردهاند.» نتانیاهو گفت اسرائیل حمله کرد زیرا «اگر ایران متوقف نشود، میتواند در مدت بسیار کوتاهی سلاح هستهای تولید کند. ممکن است یک سال یا حتی چند ماه کمتر از یک سال طول بکشد.» بنابراین، نتانیاهو آغاز عملیات «شیر برخواسته» را اعلام کرد، یک اقدام نظامی که تأسیسات اصلی غنیسازی ایران در نطنز، دانشمندان هستهای و بخشهایی از برنامه موشکی بالستیک ایران را هدف قرار میداد. او اعلام کرد که این عملیات «به تعداد روزهای لازم ادامه خواهد یافت». نتانیاهو تلاشهای هستهای ایران را «خطری آشکار و حاضر برای بقای اسرائیل» توصیف کرد و تأکید کرد که با این اقدام «از همسایگان عرب خود نیز [در برابر تجاوز ایران] دفاع میکنیم». نخستوزیر اسرائیل در سخنرانی پس از حمله اعلام کرد که جنگ اسرائیل با دولت ایران است و نه با مردم ایران! نتانیاهو در جریان این رویدادها، کابینه امنیتی را تشکیل داد.
اعلام آمار تلفات و خسارات اسرائیل در جنگ با ایران
کانال ۱۲ تلویزیون رژیم صهیونیستی گزارش داد در حملات موشکی ایران به اراضی اشغالی ۲۹ صهیونیست کشته و ۸۷۲ نفر زخمی شدند. طبق گزارش این رسانه، همچنین ۳۱ هزار ساختمان آسیب دیده و ۴۰۰۰ خودرو منهدم شدند. رژیم صهیونیستی همواره آمار واقعی تلفات و خسارت خود را مخفی میکند و آماری کمتر از میزان واقعی را منتشر میکند. پیشتر نیز روزنامه اقتصادی گلوبز چاپ اراضی اشغالی نوشت: میزان خسارتهای وارده به املاک در پی جنگ علیه ایران تاکنون به پنج میلیارد شِکِل رسیده است و این رقمی بی سابقه در تاریخ جنگها و دو برابر خسارتهای ناشی از جنگ علیه غزه است که ۲.۷ میلیارد شکل بوده است. رژیم صهیونیستی در ساعات اولیه ۱۳ ژوئن عملیاتی گسترده علیه ایران آغاز کرد. تهران در همان روز با آغاز عملیات وعده صادق ۳ و حمله به اهداف نظامی در اراضی اشغالی، پاسخی کوبنده داد و در نهایت پس از ۱۲ روز رژیم صهیونیستی را به پذیرش آتشبس وادار کرد.
ایران همواره بر صلحآمیز بودن برنامه هستهای خود تاکید دارد و رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، در ۱۸ ژوئن گفت که آژانس بینالمللی انرژی اتمی شواهد مشخصی مبنی بر داشتن یک برنامه فعال تسلیحات هستهای توسط ایران ندیده است. در ۲۲ ژوئن هم ایالات متحده به سه سایت هستهای ایران حمله کرد و به تجاوز رژیم صهیونیستی علیه ایران پیوست، اما این تهاجمها عزم ایران را برای دفاع مشروع از خود قویتر کرد. روز دوشنبه، ایران در پاسخ به حمله آمریکا به تأسیسات هستهای خود، حمله موشکی به پایگاه هوایی العدید ایالات متحده در قطر انجام داد. در پی این اقدامات، دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا اواخر روز دوشنبه گفت که رژیم صهیونیستی و ایران برای پایان دادن به جنگ ۱۲ روزه خود با آتشبس موافقت کردهاند. روز سهشنبه، ترامپ گفت که آتشبس بین دو طرف در حال اجراست.
اعتراف اردن به حمایت از اسرائیل در حمله به ایران
نیروهای مسلح اردن امروز در اطلاعیه ای اعلام کرد که در جریان تشدید تنشهای اخیر بین ایران و رژیم صهیونیستی، تعدادی پهپاد، کلاهک جنگی و موشک رهگیری و منهدم شدند. منابع اردنی می گویند اردن این نقش نظامی را به دلیل بودجهای که سالانه از آمریکا دریافت میکند، ایفا میکند.روزنامه الاخبار اردن نوشت: این اولین باری نبود که هواپیماهای اردنی و سامانههای پدافند هوایی آمریکا مستقر در اردن، تعدادی موشک و پهپاد پرتاب شده توسط ایران به سمت رژیم صهیونیستی را رهگیری کردند. ارتش اردن پیش از این نیز در عملیاتهای «وعده صادق ۱ و ۲» که توسط سپاه پاسداران ایران و با هماهنگی نیروهای مقاومت در آوریل و اکتبر ۲۰۲۴ انجام شد، همین ماموریت را انجام داده بود.