آسیانیوز ایران؛ سرویس ورزشی:
مهاجرت ورزشکاران ایرانی همواره یکی از موضوعات بحثبرانگیز و تلخ در جامعه ورزشی کشور بوده است. هر چند بسیاری از ورزشکاران برای ادامه تحصیل یا به دلیل داشتن رقبای فراوان در رشته خود چارهای جز لژیونر شدن برای کشور دیگری ندارند، اما این رویداد همواره موج منفی در جامعه ایجاد میکند و پیامدهای فراوانی برای کشور دارد. در نیم قرن اخیر، ایران موجهای مهاجرت زیادی را تجربه کرده است و در حال حاضر در موج تازهای قرار دارد.
در دهه ۶۰، ایران با موج جدیدی از مهاجرت روبرو شد که در دوران انقلاب و آغاز جنگ بود. عدهای به دلیل فرار از جنگ و برخی با انگیزههای سیاسی از کشور خارج شدند. موج بعدی مهاجرت در دهه ۸۰ با فرار مغزها از دانشگاههای برتر کشور همراه بود. در این دوره، شاهد خروج موجی از المپیادیها و نخبگان به غرب و مراکز علمی و دانشگاهی معتبر جهان بودیم. در همین زمان، یک موج خروج سرمایه از کشور به کشورهایی مانند کانادا، آمریکا و دیگر کشورهای اروپایی نیز مشاهده شد.
دهه ۹۰ به دلیل افزایش قیمت ارز، گرانی، تورم، بیثباتی و چالشهای اقتصادی، وضعیت روانی جامعه دچار بحران شد و موج جدیدی از مهاجرت به کشورهایی مانند کانادا، گرجستان و ترکیه آغاز شد. در دوره حاضر، موج دیگری از مهاجرت شامل استادان دانشگاهها، پزشکان و بخشهای مختلف جامعه ورزشی (اعم از قهرمانان، مربیان، داوران، مجریان و کارشناسان تلویزیونی) است. هر چند شتاب مهاجرت ورزشکاران چندان نیست، اما میتواند به تصویری غلط در جهان مبنی بر احساس ناامنی در ایران و همچنین افول پرستیژ ملی تبدیل شود.
آمار سازمان جهانی مهاجرت
آمار سازمان جهانی مهاجرت نشان میدهد ایران دارای رتبه ۶۹ از میان ۱۸۸ کشور و نرخ مهاجرت ۳.۴ درصد است. براساس یک بررسی، تا نیمه اردیبهشت ۱۴۰۱ تعداد ۶۶ ورزشکار مطرح از ایران مهاجرت کردهاند. بسیاری از ورزشکاران کمبود امکانات، بیتوجهی مسئولان ورزش، دعوت نشدن به تیم ملی، نامشخص بودن آینده روشن، مخالفت با حجاب و نابسامانی وضعیت اقتصادی ایران را دلایل مهاجرت خود بیان کردهاند.
آمار و دلایل مهاجرت ورزشکاران
براساس یک تقسیمبندی، از میان ۶۶ ورزشکار مهاجر، ۲۱ تن زن و ۴۵ نفر مرد بودهاند. رشته تکواندو با ۹ خروجی در صدر فدراسیونهایی قرار دارد که زمینه خروج قهرمانان ایران را فراهم کرده است. شطرنج و کشتی دیگر فدراسیونهایی هستند که با ۹ و ۸ خروجی، در رده بعدی این فهرست قرار دارند. بسیاری از شطرنجبازان ایرانی به دلیل دریافت بورسیه تحصیلی از کشور خارج شدهاند اما پس از مدتی ترجیح دادند برای ادامه رقابتها با پرچم کشور دیگری به میدان بروند. پر سروصداترین مهاجرت به فدراسیونهای رزمی مربوط میشود و جودو در صدر آنان قرار دارد. در مدت یاد شده، هفت ورزشکار این فدراسیون به خارج از کشور مهاجرت کردهاند که از میان آنان، «سعید ملایی» سروصدای زیادی به پا کرد زیرا اقدامات او به تعلیق جودوی ایران انجامید. با این حال در نهایت مغولستان بود که او را به عضویت تیم ملی خود درآورد. ورزش ژیمناستیک ایران نیز با ۶ خروجی در رده پنجم قرار گرفته است، رشتهای که ایران در آن جایگاهی در عرصه آسیایی ندارد. قایقرانی با ۵ خروجی، کاراته با ۴ خروجی و پرورش اندام و بوکس و هندبال هر کدام به صورت جداگانه با ۳ خروجی، دیگر فدراسیونهایی هستند که آمار بالایی در از دست دادن ورزشکاران دارند.
مقاصد مهاجرت ورزشکاران
آمارها نشان میدهد آلمان میزبان بیشترین ورزشکاران مهاجر ایرانی است، زیرا حداقل ۱۵ تن از اسامی این فهرست تابعیت آلمان را گرفتهاند. پس از این کشور، آمریکا، فرانسه و جمهوری آذربایجان هر کدام با هشت ورزشکار ایرانی در جایگاههای دوم، سوم و چهارم قرار دارند. هلند، کانادا، دانمارک، ترکیه، اتریش، بلژیک، اسپانیا، صربستان و حتی بلغارستان نیز در فهرست کشورهایی قرار دارند که پذیرای ورزشکاران ایرانی بودهاند. میزان مهاجرت یا دریافت تابعیت دیگر کشورها توسط ورزشکاران ایرانی براساس سال نیز نشان میدهد دولتهای یازدهم و دوازدهم با ۴۴ ورزشکار در هشت سال رکورددار است. پس از آن دولت نهم و دهم با ۱۲ ورزشکار در رده دوم قرار گرفته است. بیشترین مهاجرت یا تابعیت ورزشی در سال ۱۳۹۸ به وقوع پیوسته است. در این سال، ۱۲ ورزشکار ایرانی تابعیت کشور دیگری را قبول کرده یا مهاجرت کردند.
تحلیل محتوای سخنان ورزشکاران مهاجر
نگاهی به دلایل خروج ورزشکاران ایرانی نشان میدهد تعداد زیادی از آنان برای حضور در میادین بینالمللی، دریافت امکانات بیشتر و البته به دست آوردن آسانتر پیراهن تیم ملی دیگر کشورها، تابعیت سایر کشورها را گرفتند. تحلیل محتوای سخنان ورزشکاران نشان میدهد ۲۹ تن از آنان، به دلیل مسائل ورزشی ایران را ترک کردهاند. نارضایتی از مسئولان وقت فدراسیون یا شرایط حاکم بر ورزش کشور در رقم خوردن این شکل از مهاجرت نقشی اساسی داشته است. فراتر از مسائل سیاسی، تنها «مجید داداش» در رشته کشتی بوده است که با ادعای تغییر دین درخواست پناهندگی داد. ورزشکارانی هم هستند که با وجود به خدمت درآمدن برای دیگر کشورها یا دریافت تابعیت همچنان بر موضوع ایرانی بودن خود تاکید دارند و بر آن پافشاری میکنند. «میلاد بیگی»، «سینا بهرامی»، «مهدی خدابخشی»، «آرش آقایی»، «هامون درفشیفر» و «محمدمهدی بینیاز»، «علی قربانی» و «الشن مرادی» از جمله ورزشکارانی هستند که تا امروز از بهکارگیری واژه «پناهنده» توسط رسانهها انتقاد کردهاند.
نقد و نظر
بررسی آماری و تحلیل کیفی مصاحبههای ورزشکاران خارج شده نشان میدهد با وجود در جریان بودن گونهای از سازوکار سیاسی نشان دادن مهاجرت و همچنین پافشاری بر موضوعهایی مانند حجاب و رویارویی با حریف صهیونیستی، متأسفانه مسائل ورزشی مانند اختلافها با فدراسیون و عدم حمایتگری مالی و عاطفی از قهرمانان، رتبه نخست دلایل مهاجرت را به خود اختصاص داده است. تردیدی نیست یک جریان مرموز بیگانه با هدف تحریم ورزش ایران به دنبال اختلافافکنی ورزشکاران با مدیران ورزشی و همچنین مخالفتخوانی آنان با باورهای دینی و وطنی است اما احترام به قهرمانان و کوشش برای حفظ احترام و شأن قهرمانیشان و همچنین فراهم کردن زمینههای رشد و استمرار افتخارآفرینی آنان میتواند مهاجرت نخبههای ورزشی را به صورت چشمگیری کاهش دهد.
تحلیل تخصصی آسیانیوز ایران؛
مهاجرت ورزشکاران ایرانی پدیدهای پیچیده و چندبعدی است که دلایل مختلفی دارد. یکی از دلایل اصلی مهاجرت، کمبود امکانات و عدم حمایت مالی و عاطفی از قهرمانان است. بسیاری از ورزشکاران به دلیل عدم دریافت حقوق و مزایا، عدم دعوت به تیم ملی و نامشخص بودن آینده شغلی خود، تصمیم به مهاجرت میگیرند. این موضوع باعث میشود که ورزشکاران به دنبال فرصتهای بهتر در کشورهای دیگر باشند. یکی دیگر از دلایل مهاجرت، مسائل سیاسی و اجتماعی است. برخی از ورزشکاران به دلیل مخالفت با حجاب و عدم رویارویی با حریف صهیونیستی، تصمیم به مهاجرت میگیرند. این موضوع باعث میشود که ورزشکاران در کشورهای دیگر به دنبال فرصتهای بهتر برای حضور در میادین بینالمللی باشند. تحلیل محتوای سخنان ورزشکاران نشان میدهد که بسیاری از آنان به دلیل مسائل ورزشی و عدم حمایت از سوی فدراسیونها و مسئولان ورزش، تصمیم به مهاجرت گرفتهاند. این موضوع نشان میدهد که نیاز به اصلاحات اساسی در ساختار مدیریت ورزش کشور وجود دارد تا بتوان از مهاجرت ورزشکاران جلوگیری کرد.