آسیانیوز ایران؛ سرویس اقتصادی:
در آستانه برگزاری مراسم اربعین، با اختصاص ارز زیارتی ارزانقیمت به زائران، دولت جمهوری اسلامی در شرایط بحرانی اقتصادی، معیشتی، بیآبی و کمبود انرژی، رقمی معادل ۶۷.۶ میلیون دلار یارانه ارزی پرداخت میکند. بر اساس اعلام بانک مرکزی، زائران اربعین میتوانند تا سقف ۲۰۰ هزار دینار عراق ارز زیارتی دریافت کنند. نرخ اختصاصی دینار عراق برای شرکت کنندگان در اربعین به ازای ۲۰۰ هزار دینار حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار تومان ارزانتر از بازار آزاد ارز در تهران است.
منصور فخاران، مدیرکل روابط عمومی سازمان راهداری و حمل و نقل جادهای ایران، هفته گذشته پیشبینی کرده بود در اربعین امسال حدود ۳.۷ میلیون نفر از مرزهای ایران وارد عراق خواهند شد. به این ترتیب، به عبارتی، دولت در مجموع حدود شش هزار و ۲۹۰ میلیارد تومان تخفیف ارزی نسبت به بازار آزاد برای زائران اربعین ۱۴۰۴ در نظر گرفته است. عددی معادل ۶۷.۶ میلیون دلار. این در حالی است که استفاده از «ارز اربعین» تاثیری بر سهمیه ارز مسافرتی ایرانیان به خارج از کشور ندارد.
محدودیت دریافت ارز اربعین؟!
بانک مرکزی از دو روز پیش فروش ارز اربعین به زائران را شروع کرده که تا 22 مرداد ماه نیز ادامه خواهد داشت.بر اساس اعلام بانک مرکزی هر زائر بالای 5 سال میتواند 200 هزار دینار ارز دریافت کند با این حال در صورتی که زائران به هر دلیلی سفر خود را لغو کنند و موفق به انجام سفر نشوند باید ارز خود را تا 30 مرداد ماه به بانک عامل عودت دهند. در صورتی که فرد ارز دریافتی را عودت ندهد در سابقه دریافت ارز او ثبت میشود و بار دیگر امکان دریافت ارز را نخواهند داشت. در حال حاضر برای آن دسته از افرادی که ارز دریافت کرده اما سفر خود را انجام نداده و ارز دریافتی را هم پس ندادهاند پیامی با عنوان «به دلیل عدم خروج از کشور در سال گذشته، ثبت تقاضای مجدد در این سرفصل جاری مقدور نمیباشد» نمایش داده میشود.با وجود این مشخص نیست این سابقه برای همیشه باقی میماند و یا اینکه فقط برای یکسال است.
محدودیت دریافت ارز اربعین برداشته شد
در حالی که بانک مرکزی پیشتر با استناد به مصوبه کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی اعلام کرده بود افرادی که سال گذشته ارز اربعین دریافت کرده، اما از کشور خارج نشدهاند، امسال مشمول دریافت ارز نیستند، رئیس ستاد مرکزی اربعین از بازنگری در این شرط خبر داد و اعلام کرد: «تمام افراد ثبتنامشده در سامانههای بانکی، امکان دریافت ارز اربعین امسال را دارند.» این تصمیم در پی اعتراض گسترده برخی متقاضیان ارز اربعین اتخاذ شد؛ افرادی که با وجود شرکت در مراسم اربعین سال گذشته و خروج از کشور، در روزهای اخیر هنگام ثبتنام برای دریافت ارز در اپلیکیشنهای بانکی با این پیام مواجه شدند: «به دلیل عدم خروج از کشور در سال گذشته، مشمول دریافت ارز در سال جاری نمیباشید.» بررسیهای میدانی نشان میدهد که بخش قابلتوجهی از زائرانی که سال گذشته به سفر اربعین رفتهاند، به دلیل بروز اشکال در استعلام خروجشان از کشور، از لیست مشمولان ارز اربعین امسال حذف شدهاند.
همین موضوع باعث شد ستاد مرکزی اربعین با همکاری دستگاههای ذیربط، شرط مطرحشده از سوی کمیسیون اصل ۹۰ را مورد بازنگری قرار داده و تصمیم به حذف این محدودیت بگیرد.بر اساس اعلام جدید ستاد اربعین، تمامی افرادی که ثبتنام رسمی برای دریافت ارز اربعین را انجام دادهاند، فارغ از وضعیت خروج در سال گذشته، امکان دریافت ارز را خواهند داشت. گفتنی است، بانک مرکزی شرط عدم خروج از کشور پس از دریافت ارز در سال گذشته را بهعنوان محدودیت برای متقاضیان در سال جاری وضع کرده بود؛ شرطی که با واکنشهای متعدد و سردرگمی میان زائران همراه شد. این تصمیم جدید ستاد اربعین، میتواند بخشی از نگرانیهای زائران و مراجعان به سامانههای بانکی را کاهش دهد.
بر اساس اعلام رسمی مرکز مبادله، نرخ فروش ارز اربعین در قالب دینار عراق در روز جاری (چهارشنبه ۸ مردادماه ۱۴۰۴)، برای هر ۱۰۰ دینار عراق معادل ۵۴,۸۳۰ ریال تعیین شده است، بر این اساس، زائران اربعین در صورت استفاده از سهمیه مجاز ۲۰۰ هزاردیناری، باید مبلغی در حدود ۱۰ میلیون و ۹۶۶ هزار تومان پرداخت نمایند.
مدارک مورد نیاز
این میزان، سقف تعیینشده برای دریافت ارز ویژه اربعین است که صرفاً به زائران بالای ۵ سال تعلق میگیرد و دریافت آن مستلزم ثبتنام در سامانه سماح و ارائه مدارک هویتی (اصل کارت ملی و گذرنامه یا برگه تردد) میباشد. زائران دارای سن ۵ تا ۱۵ سال نیز باید اصل شناسنامه خود را بههمراه داشته باشند. بانک مرکزی پیشتر طی بخشنامهای تأکید کرده بود که فروش ارز اربعین تنها از طریق بانکهای عامل منتخب شامل بانک ملی، صادرات، تجارت، ملت و پستبانک و صرفاً تا سقف تعیینشده مجاز است.
هزینه کارمزد خدمات و تأمین اسکناس
همچنین بر اساس ابلاغیه اخیر، اخذ هرگونه کارمزد اضافی تحت عناوینی همچون هزینه جانبی، تأمین اسکناس یا کارمزد خدمات از سوی بانکها و شعب ارزی، ممنوع و غیرقانونی اعلام شده است. طبق دستورالعملهای ابلاغی بانک مرکزی، کارمزد دریافتی بابت فروش ارز باید صرفاً معادل ریالی نرخ رسمی تعیینشده باشد و بانکها موظفند از هرگونه دریافت وجه اضافی (اعم از ریالی یا ارزی) خودداری نمایند.
گفتنی است؛ فروش ارز اربعین از ۴ مردادماه آغاز شده است و تا ۲۲ مرداد ادامه خواهد داشت. زائران لازم است پیش از مراجعه حضوری به بانکهای عامل، نسبت به بررسی وضعیت ثبتنام خود در سامانه سماح اقدام نمایند. فروش ارز اربعین تأثیری بر دریافت سهمیه ارز مسافرتی سالانه ندارد. بر اساس این دستورالعمل، سرپرست خانوار میتواند بدون نیاز به حضور اعضای خانواده، با در دست داشتن مدارک هویتی، برای همسر و فرزندان خود ارز دریافت کند. در صورت فراهم شدن زیرساختهای لازم، فروش غیرحضوری (اینترنتی) نیز از طریق سامانههای بانکهای عامل و با احراز هویت رسمی امکانپذیر خواهد بود. بازخرید ارزهای مازاد یا استفادهنشده تا پایان وقت اداری پنجشنبه ۳۰ مرداد ۱۴۰۴، صرفاً توسط بانک عامل اولیه و با نرخ خرید مرکز مبادله (ETS) انجام میشود. متقاضیان موظفند با امضای تعهدنامه کتبی، در صورت عدم عزیمت به عراق، ارز دریافتی را تا موعد مقرر به بانک بازگردانند.
جزئیات تخصیص ارز اربعین ۱۴۰۴
- سقف ارز: ۲۰۰ هزار دینار برای هر زائر بالای ۵ سال
- نرخ ترجیحی: هر ۱۰۰ دینار = ۵۴,۸۳۰ ریال (حدود ۱۰.۹ میلیون تومان برای هر نفر)
- مزیت نرخ: ۱.۷ میلیون تومان ارزانتر از بازار آزاد به ازای هر نفر
- تعداد زائران پیشبینی شده: ۳.۷ میلیون نفر
- کل یارانه ارزی: ۶,۲۹۰ میلیارد تومان (۶۷.۶ میلیون دلار)
شرایط دریافت و بازپرداخت ارز
- مدارک مورد نیاز: ثبتنام در سامانه سماح + کارت ملی و گذرنامه
- مهلت دریافت: تا ۲۲ مرداد
- عودت ارز: در صورت عدم سفر تا ۳۰ مرداد
- تخلف: عدم عودت = محرومیت از دریافت ارز در سالهای آینده
چالشهای اجرایی
-
حذف محدودیت
ابتدا زائران سال گذشته که ارز گرفته اما سفر نکرده بودند محروم شدند، اما این شرط پس از اعتراضات لغو گردید.
-
مشکلات استعلام
بسیاری از زائرانی که سال گذشته سفر کرده بودند به اشتباه از لیست حذف شدند.
-
فروش غیرحضوری
هنوز زیرساختهای کامل برای فروش اینترنتی فراهم نشده است.
واکنشهای جامعه
-
موافقان
این یارانه به کاهش هزینههای سفر کمک میکند.
-
منتقدان
در شرایط بحران اقتصادی، این تصمیم توجیهپذیر نیست.
-
کارشناسان
احتمال سوءاستفاده از این ارز و ورود آن به بازار موازی وجود دارد.
نکات کلیدی برای زائران
📌 سرپرست خانوار میتواند برای تمام اعضا ارز دریافت کند.
📌 دریافت هرگونه کارمزد اضافی ممنوع است.