آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:
روسیه در پیشرفتی قابل توجه، تولید پهپاد شاهد-۱۳۶ ایرانی در کارخانه آلابوگا در تاتارستان را کاملا به دست گرفته است! توانایی روسیه در تولید این پهپادها تا آنجا رسیده که به گفته تحلیلگران و منابع اطلاعاتی، تقریبا ۹۰ درصد قطعات این پهپاد را در داخل تامین میکند. حتی براساس برخی گزارشها، این پهپاد را از لحاظ فنی ارتقا داده و آن را کشندهتر کرده است. سیانان در گزارشی با اشاره به تولید انبوه پهپاد شاهد ۱۳۶ در روسیه نوشت که این اقدام باعث اختلاف مسکو با تهران شده است. این اختلاف بهویژه پس از آن شدت گرفت که بهرغم حمایت نظامی قابل توجه تهران از مسکو در جنگ اوکراین، جمهوری اسلامی در شرایط بحرانی که در آن قرار دارد، احساس میکند به حاشیه رانده میشود. یک مستند روسی درباره کارخانه آلابوگا در تاتارستان، واقع در حدود ۶۰۰ مایلی شرق مسکو، از گسترش چشمگیر تولید پهپاد تهاجمی شاهد-۱۳۶ ایرانی، که در روسیه با نام «ژیران» شناخته میشود، پرده برداشت.
پهپاد ژیران
پهپاد ژیران، که با نامهای ژران (Geran) و ژرانیوم (Geranium) نیز شناخته میشود، یک پهپاد انتحاری ساخت روسیه است که نسخه روسیسازی شده پهپاد شاهد-۱۳۶ ایرانی است و در جنگ اوکراین استفاده میشود. در طول فیلم مستند روسی، یک روزنامهنگار اهل روسیه تاکید میکند که این کارخانه دارای خط تولید موتورهای پیشرفتهای است. تیمور شاگیوالیف، مدیرعامل شرکت، نیز تایید میکند که این تاسیسات «یکپارچه» است و بیشتر قطعات پهپادها، ازجمله سازههای فیبر کربنی و میکروالکترونیک، در داخل روسیه تولید میشوند.
تحلیلگران و مقامهای اطلاعاتی تخمین میزنند که تقریبا ۹۰ درصد فرایند تولید شاهد-۱۳۶ در حال حاضر در آلابوگا یا سایر کارخانههای نظامی روسیه انجام میشود. این موضوع نشاندهنده تسلط کامل مسکو بر فناوری این پهپادهاست که ستون اصلی حملات پهپادی این کشور به اوکراین را شکل میدهد. تصاویر ماهوارهای دیگری نیز که اخیرا منتشر شده است، گسترش سریع کارخانه تولید پهپاد را نشان میدهد که امکان افزایش قابل توجه ظرفیت تولید آن را فراهم میکند. کارشناسان معتقدند که این پیشرفت راه را برای روسیه هموار میکند تا یک نسخه بهروزشده و آزمایششده میدانی از این پهپاد را صادر کند و حتی شاید آن را به جمهوری اسلامی هم بفروشد. با این حال، برخی منابع اطلاعاتی غربی گفتهاند که تسلط روسیه بر ساخت پهپادهای ایرانی، جمهوری اسلامی را به حاشیه رانده و باعث اختلاف تهران و مسکو شده است. براساس این گزارش، جمهوری اسلامی از حمایت محدود و صرفا لفظی روسیه در جریان جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل ناراضی است.
سیانان به نقل از یکی از تحلیلگران مرکز مطالعات استراتژیک وابسته به جمهوری ایران، نوشت که تهران از روسیه انتظار اقدامات بیشتر، مانند افزایش پشتیبانی عملیاتی یا افزایش ارسال تسلیحات و همکاری اطلاعاتی دارد. از سوی دیگر، یک منبع امنیتی غربی همکاری روسیه و ایران را «صرفا سودمند و تجاری» توصیف کرد. این منبع تاکید کرد که اقدامات روسیه از محدوده منافع فوری آن فراتر نمیرود، حتی اگر به یک شریک کلیدی حمله شود. یدالله جوانی، معاون سیاسی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، هفته گذشته در پاسخ به پرسشی درباره علت همکاری نکردن چین و روسیه با جمهوری اسلامی در جنگ ۱۲ روزه گفت که قراردادهای ۲۵ ساله با چین و ۲۰ ساله با روسیه شامل تعهد دفاع متقابل در زمان جنگ نمیشوند. او مدعی شد که این قراردادها بیشتر بر همکاریهای نظامی و مبادله تجهیزات متمرکزند و مشابه پیمانهای امنیتی دفاعی نیستند که کشورها را به ورود به جنگ در حمایت از طرف دیگر ملزم میکنند.
مسکو پس از حمله به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ واردات پهپاد شاهد-۱۳۶ از ایران را آغاز کرد. در اوایل سال ۲۰۲۳، مسکو برای تولید داخلی این پهپاد قراردادی ۱.۷۵ میلیارد دلاری با تهران امضا کرد. تا سپتامبر ۲۰۲۵، روسیه تولید اولین محموله شامل شش هزار فروند پهپاد را یک سال زودتر از موعد مقرر به پایان رساند. اطلاعات دفاعی اوکراین میگوید که آلابوگا در حال حاضر ماهانه بیش از پنج هزار و ۵۰۰ فروند پهپاد تولید میکند و هزینه تولید هر واحد بسیار کاهش یافته است، به طوری که قیمت هر واحد از ۲۰۰ هزار دلار در سال ۲۰۲۲ به حدود ۷۰ هزار دلار در سال ۲۰۲۵ رسیده است.
ارتقای پهپاد شاهد توسط روسیه
روسیه همچنین این پهپاد را ارتقا داده است، از جمله سیستمهای ارتباطی پیشرفتهتر، باتریهای بادوامتر و کلاهکهای بزرگتر که آن را کشندهتر و رهگیری آن را دشوارتر میکند. کارشناسان معتقدند که این ارتقا نشاندهنده کنار گذاشتن تدریجی کنترل جمهوری اسلامی ایران بر محصول نهایی است، زیرا مسکو به دنبال کنترل کامل چرخه تولید و از بین بردن هرگونه وابستگی به تهران است. چندی پیش نیز نشریه «بیزینس اینسایدر» در گزارشی براساس دو ارزیابی غربی جدید نوشت که کرملین در تلاش است که بهزودی در طول یک شب دو هزار پهپاد تهاجمی انتحاری شاهد را به پرواز درآورد.
«موسسه مطالعات جنگ»، اندیشکده مستقر در واشینگتن، نیز در ارزیابی جداگانهای نوشت که استفاده شبانه روسیه از پهپادهای شاهد در هر ماه ژوئن و ژوئیه ۳۱ درصد افزایش یافته است. تحلیلگران این موسسه ارزیابی کردند که اگر روند رشد فعلی در استفاده از پهپاد ادامه یابد، روسیه ممکن است بتواند تا نوامبر ۲۰۲۵ در یک شب تا دو هزار پهپاد پرتاب کند. به گفته آنها، چنین ظرفیتی در مقایسه با پاییز ۲۰۲۴، که روسیه در هر ماه حدود دو هزار پهپاد به سمت اوکراین پرتاب میکرد، جهشی چشمگیر خواهد بود. جمهوری اسلامی ارسال تجهیزات نظامی به روسیه را در جریان جنگ علیه اوکراین تکذیب میکند، اما رئیسجمهوری اوکراین بارها درباره ارسال تسلیحات از جمهوری اسلامی به روسیه هشدار داده و از متحدان خود خواسته است که در برابر این اقدام تهران وارد عمل شوند. آمریکا پیش از این شماری از شرکتها و افراد را به دلیل نقش داشتن در تولید پهپادهای ساخت جمهوری اسلامی و رساندن آنها به روسیه تحریم کرده است. کانادا و اتحادیه اروپا نیز به همین دلیل تحریمهایی را علیه جمهوری اسلامی اعمال کردهاند.
چرا روسیه به پهپادهای ایرانی روی آورد؟!
- کمبود پهپادهای پیشرفته در ارتش روسیه پس از حمله به اوکراین
- هزینه پایین تولید شاهد-۱۳۶ نسبت به موشکهای کروز
- کارایی بالا در حملات انتحاری علیه اهداف ثابت
ارتقای پهپاد شاهد توسط روسیه
- سیستمهای ناوبری پیشرفته برای افزایش دقت
- کلاهکهای بزرگتر برای انفجارهای مرگبارتر
- باتریهای بادوامتر برای افزایش برد عملیاتی
واکنش ایران و تنشهای پنهان
- ایران از حمایت محدود روسیه در جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل ناراضی است.
- مسکو هیچ تعهد دفاعی در قراردادهای ۲۰ ساله با ایران ندارد.
- برخی تحلیلگران معتقدند همکاری ایران و روسیه صرفا تجاری است.
آینده پهپادهای شاهد در دستان روسیه؟
- احتمال صادرات نسخه روسی به سایر کشورها
- امکان فروش پهپادهای ارتقا یافته به ایران (!)
- افزایش حملات پهپادی روسیه به اوکراین با تولید انبوه