آسیانیوز ایران؛ سرویس علم و تکنولوژی:
شبکههای اجتماعی و برخی رسانهها، میزبان خبری عجیب و باورنکردنی بودند: ادعای ساخت اولین ربات انساننمای دارای رحم مصنوعی در چین که قادر به زایمان نوزاد زنده است! این خبر که به سرعت مانند ویروس منتشر شد، بسیاری را شوکه کرد و سؤالات بیشماری را درباره مرزهای فناوری و اخلاق ایجاد نمود. ادعاها دقیق و جزئی به نظر میرسید: نام یک مخترع به نام «ژانگ کیفنگ»، قیمتی حدود ۱۰ هزار پوند، وعده رونمایی از نمونه اولیه در سال آینده و اشاره به یک شرکت فناوری خاص. این جزئیات به ظاهر دقیق، باعث باورپذیری بیشتر این خبر برای بسیاری از کاربران شد.
اما آیا چنین دستاورد شگفتانگیزی واقعا ممکن است؟
آیا علم بشر به نقطهای رسیده که بتواند پیچیدهترین فرآیند خلقت یعنی بارداری و زایمان را کاملاً مصنوعی شبیهسازی کند؟ اینجاست که باید ترمز شتابزدهگی را کشید و به دنبال مستندات و شواهد علمی رفت. یک بررسی ساده و دقیق خبری، پرده از واقعیتی کاملاً متفاوت برمیدارد. تمامی اجزای این داستان، از نام افراد و شرکتها گرفته تا نام دانشگاه و رویدادها، با بررسی دقیقتر کاملا ساختگی و غیرواقعی هستند. از منظر فناوری، ادعای ساخت یک «ربات حاملگی» در حال حاضر در حد science fiction (علمی-تخیلی) قرار دارد. فناوری «رحم مصنوعی» که بتواند به طور کامل جایگزین رحم طبیعی شود و تمام مراحل رشد جنین از لقاح تا تولد را به طور مستقل مدیریت کند، بسیار بسیار دور از دسترس است. چالشهای پیش رو فراتر از مسائل مهندسی مکانیک یا رباتیک است.
مسائل اصلی در این حوزه بیولوژیکی و فیزیولوژیکی هستند: چگونه میتوان ارتباط پیچیده و دائماً در حال تغییر بین جنین و مادر، تبادل هورمونی، سیستم ایمنی و تغذیه را در یک محیط کاملاً مصنوعی شبیهسازی کرد؟ دانش کنونی بشر در بهترین حالت به ساخت «بیوبگ»هایی محدود شده که میتوانند برای مدت بسیار کوتاهی (چند روز) از جنین های بسیار نارس حیوانات حمایت کنند، آن هم با نرخ شکست بسیار بالا و تحت نظارت دقیق. از منظر اعتبارسنجی خبر، این شایعه نمونه کلاسیک یک شایعه ساختگی است. سازندگان آن با استفاده از عناصر باورپذیر (نام یک کشور پیشرفته در فناوری مانند چین، ذکر قیمت، نام یک شرکت و یک مخترع) سعی در القای حس واقعیبودن داشتهاند. اما ردپای دروغ در همه جای آن مشهود است: دانشگاه نامبرده (نانیانگ) وجود چنین پروژهای را رد کرده، شرکت مذکور سالهاست غیرفعال است و هیچ رویداد معتبری میزبان این ادعا نبوده است.
نکته قابل تأمل، نقش رسانهها در دامن زدن به چنین شایعاتی است. انتشار اولیه این خبر توسط برخی رسانههای نسبتاً معتبر بدون بررسی اولیه، به آن اعتبار کاذب بخشید. اگرچه بسیاری بعداً خبر را حذف کردند، اما این سؤال را ایجاد میکند که چرخه انتشار اخبار بدون verification (اعتبارسنجی) چگونه میتواند اعتماد عمومی را مخدوش کند.