راه‌های انتقال، علائم و درمان هپاتیت B

آسیانیوز ایران؛ سرویس سلامتی و زیبایی:

هپاتیت B یکی از مرگبارترین و در عین حال خاموش‌ترین بیماری‌های عفونی جهان است که سالانه جان نزدیک به ۹۰۰ هزار نفر را می‌گیرد. این ویروس موذی که به کبد حمله می‌کند، اغلب برای سال‌ها بدون هیچ علامتی در بدن باقی می‌ماند و زمانی تشخیص داده می‌شود که کبد را به شدت تخریب کرده است. بسیاری از افراد نمی‌دانند ناقل این ویروس هستند و به راحتی آن را از طریق خون، رابطه جنسی محافظت نشده یا حتی استفاده از وسایل شخصی مشترک به دیگران منتقل می‌کنند. این موضوع هپاتیت B را به یک تهدید جدی برای سلامت عمومی تبدیل کرده است. خطرناک‌ترین وجه این بیماری، مزمن شدن آن است که می‌تواند به سیروز کبدی، نارسایی کبد و در نهایت سرطان کبد منجر شود. اما نکته امیدوارکننده اینجاست که این بیماری با یک واکسن ایمن و مؤثر قابل پیشگیری است. در این گزارش جامع، به تمامی جنبه‌های هپاتیت B از راه‌های انتقال و علائم گرفته تا روش‌های پیشگیری و درمان می‌پردازیم. این اطلاعات می‌تواند جان شما یا عزیزانتان را نجات دهد.

آیا هپاتیت ب خطرناک است؟

بله، هپاتیت ب بیماری خطرناکی است. به این بیماری «عفونت خاموش» می‌گویند، یعنی این بیماری بدون اینکه فرد بفهمد بدنش را آلوده می‌کند. بیشتر مبتلایان به این ویروس تا سال‌ها از وجود این بیماری در بدن خود خبر ندارند و ممکن است ناآگاهانه از طریق تماس خونی یا جنسی، این بیماری را به دیگران منتقل کنند. هپاتیت ب مزمن به مرور زمان مشکلات جدی برای سلامت فرد ایجاد می‌کند و ریسک بیماری‌های کبدی را چند برابر می‌کند. این بیماری به آهستگی و در سکوت طی سال‌ها به کبد حمله می‌کند بدون اینکه نشانه و علامتی داشته باشد. تنها راه تشخیص عفونت هپاتیت b آزمایش خون است.

هپاتیت B چه اندام هایی را درگیر می کند؟

هپاتیت B عفونت کبدی ناشی از ویروس هپاتیت ب (اچ ‌بی ‌وی) است. نوع مزمن آن برای سلامت بدن و بخصوص کبد مضر است و به‌تدریج باعث آسیب رسیدن به کبد، سیروز کبدی، سرطان کبد و حتی مرگ می‌شود.

بیماران هپاتیت B چقدر عمر می کنند؟ (طول عمر بیماران هپاتیت ب چقدر است؟)

این بیماری خاموش می‌تواند حتی تا پنجاه سال هم در بدنتان باشد بدون اینکه علائم و نشانه‌ای از خود بروز بدهد. علت بیش از ۸۰ درصد از موارد سرطان‌های کبد در دنیا همین اچ ‌بی ‌وی است. هرچقدر که سن فرد بیشتر باشد راحت‌تر می‌تواند با آن مبارزه کند. ۹۰ درصد از نوزادان و کودکان به عفونت مزمن مبتلا می‌شوند. این رقم در بزرگسالان ۵ تا ۱۰ درصد است. نکته مهمی که باید به خاطر بسپاریم این است که هپاتیت ب مثل دیابت و فشار خون بالا، شرایط پزشکی مزمنی است که در صورت رعایت و مراقبت از سلامت عمومی و کبد می‌توان آن را به‌خوبی مدیریت نمود. بیماران هپاتیت ب می‌توانند طول عمر درازی داشته باشند. هپاتیت ب بیماری خطرناک و خاموشی است که می‌تواند تا سال‌ها بدون علامت باقی بماند. این عفونت باعث آسیب به کبد می‌شود و می‌تواند در حالت پیشرفته به سیروز کبدی و حتی سرطان کبد منجر شود.

هپاتیت B را می‌توان از چند منظر همه‌گیرشناسی، پزشکی و اجتماعی تحلیل کرد:

تحلیل اپیدمیولوژیک و جهانی

هپاتیت B یک معضل جهانی سلامت عمومی است. طبق آمار WHO، حدود ۲۹۶ میلیون نفر در جهان با عفونت مزمن HBV زندگی می‌کنند و در سال ۲۰۱۹، این بیماری باعث حدود ۸۲۰ هزار مرگ شد. شیوع آن در مناطق مختلف جهان متفاوت است؛ در شرق آسیا و آفریقای سیاه شیوع بالایی (≥۸٪) دارد، در حالی که در آمریکای شمالی و اروپای غربی شیوع کم (≤۲٪) است. این الگوی جغرافیایی بر اهمیت استراتژی‌های پیشگیری متناسب با هر منطقه تأکید دارد.

تحلیل پاتوفیزیولوژیک و پزشکی

ویروس HBV یک هپادناویروس است که به طور خاص به سلول‌های کبدی (هپاتوسیت‌ها) حمله می‌کند. پاسخ ایمنی بدن به این ویروس است که باعث التهاب و آسیب کبدی می‌شود. نکته کلیدی در مورد HBV، ادغام DNA ویروس در ژنوم میزبان است. این ادغام، توضیح می‌دهد که چرا درمان قطعی برای آن وجود ندارد؛ حتی اگر ویروس غیرفعال شود، DNA آن در سلول‌های کبدی پنهان می‌ماند و می‌تواند دوباره فعال شود. داروهای ضد ویروسی موجود (مانند انتکاویر و تنوفوویر) فقط می‌توانند تکثیر ویروس را سرکوب کنند، نه اینکه آن را ریشه‌کن نمایند.

تحلیل اجتماعی و اقتصادی

هپاتیت B بار اقتصادی سنگینی بر دوش سیستم‌های بهداشتی و خانواده‌ها تحمیل می‌کند. هزینه‌های پیوند کبد، شیمی‌درمانی برای سرطان کبد و درمان طولانی‌مدت با داروهای ضد ویروسی بسیار بالا است. از سوی دیگر، انگ اجتماعی مرتبط با این بیماری (به دلیل راه‌های انتقال آن) می‌تواند باعث پنهان‌کردن بیماری، عدم مراجعه به موقع برای درمان و افزایش خطر انتقال به دیگران شود. این موضوع لزوم آموزش عمومی و مبارزه با باورهای نادرست درباره این بیماری را نشان می‌دهد.

تحلیل پیشگیری و واکسیناسیون

واکسیناسیون علیه HBV یکی از موفق‌ترین داستان‌های تاریخ پزشکی است. واکسن‌های نوترکیب امروزی بسیار ایمن و اثربخش (۹۵٪-۹۰٪) هستند. اجرای برنامه واکسیناسیون نوزادان در بسیاری از کشورها منجر به کاهش چشمگیر موارد جدید عفونت شده است. این موفقیت، یک مدل برای مبارزه با سایر بیماری‌های ویروسی مانند HPV است. با این حال، چالش اصلی، دسترسی به واکسن در کشورهای کم‌درآمد و پوشش واکسیناسیون در جمعیت‌های پرخطر (مانند معتادان تزریقی) است.

عوارض هپاتیت B چیست؟

عفونت HBV مزمن عوارض جدی و خطرناکی به ‌دنبال دارد و باعث ایجاد انواعی از بیماری‌های کبدی می‌شود:

• زخم کبدی یا سیروز

  التهاب ناشی از عفونت هپاتیت ب منجر به سیروز کبدی می‌شود که باعث اختلال در کارکرد کبد می‌شود.

• سرطان کبد

  ریسک سرطان کبد در مبتلایان به عفونت هپاتیت ب مزمن چند برابر بیشتر است.

• نارسایی کبد

  نارسایی کبد حاد حالتی است که کبد نمی‌تواند وظایف حیاتی و اصلی خود را به‌ خاطر عفونت اچ ‌بی ‌وی انجام بدهد. در صورت ایجاد نارسایی کبد، فرد برای زنده ماندن حتماً باید پیوند کبد انجام دهد.

بیماری‌های کلیوی یا التهاب عروق خونی از دیگر عوارض ابتلا به هپاتیت B مزمن هستند.

راهی برای پیشگیری از هپاتیت ب وجود دارد؟

بهترین راه برای پیشگیری از این بیماری تزریق واکسن است. واکسن هپاتیت ب در سه یا چهار دوز طی شش ماه بهترین راه پیشگیری از این بیماری است. افراد زیر بهتر است برای واکسیناسیون اقدام کنند:

• نوزادان، کودکان و نوجوانانی که در بدو تولد واکسینه نشده‌اند. 
• افرادی که در مراکز نگهداری افراد معلول و ناتوان کار می‌کنند. 
• افرادی که با بیمار مبتلا به این ویروس زندگی می‌کنند. 
• پزشکان، کادر درمان، پرستاران و کارکنان اورژانس که با خون سروکار دارند. 
• افراد مبتلا به عفونت جنسی مثل ایدز
• مردانی که با همجنس خود ارتباط جنسی دارند. 
• افرادی که شرکای جنسی متعدد دارند.
• کسانی که بیماری کبدی مزمن دارند. 
• بیماران کلیوی حاد و پیشرفته.

با روش‌های زیر می‌توان از ابتلا به این بیماری پیشگیری نمود:

• استفاده از تجهیزات محافظ حین کار در محیط‌های آلوده یا انجام عملیات پزشکی اورژانسی
• عدم استفاده از سرنگ مشترک
• داشتن رابطه جنسی سالم و امن
• پاک کردن لکه‌های خونی تازه یا خشک‌شده با استفاده از دستکش