آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:
او شبحی است در دستگاه نظامی ایران که وجودش آنقدر محرمانه است که حتی یک عکس رسمی از او منتشر نشده است. آمریکا مدعی است او یکی از خطرناکترین مردان خاورمیانه و معاون نیروی قدس سپاه است، اما جستجو در رسانههای ایران و حتی خاطرات فرماندهان جنگ، هیچ ردپایی از «سرتیپ عبدالرضا شهلایی» به جا نمیگذارد. این مرموزترین فرمانده سپاه قدس، آنقدر برای واشنگتن مهم است که برای دستگیری یا ارائه اطلاعات درباره او، جایزه ۱۵ میلیون دلاری تعیین کرده است. ادعا میشود او طراح حمله به سربازان آمریکایی در کربلا و مسئول پرونده یمن در سپاه قدس است.
اما در خود ایران، او یک معماست. هیچکس درباره او صحبت نمیکند، در عکسهای رسمی دیده نمیشود و حتی شایعه شده که «سردار حسن ایرلو»، سفیر فقید ایران در یمن که بر اثر کرونا درگذشت، همان سردار شهلایی بوده است؛ شایعهای که هم ایران و هم آمریکا به سرعت آن را تکذیب کردند. این گزارش، نگاهی میاندازد به تمام آنچه درباره این سردار مرموز میدانیم و نمیدانیم.
هیچ عکسی از او در رسانههای ایران منتشر نمیشود. آمریکا نیز فقط یک تصویر نه چندان با کیفیت از چهره او منتشر کرده است. حتی هیچ یک از خبرگزاریهای متعدد حکومتی و غیرحکومتی ایران نیز هنوز یک خط خبر یا یک گفتوگو از او منتشر نکردهاند. در هیچ کجا نام او را نمیبینید و هیچکس درباره او صحبت نمیکند. اگر رسانههای ایران را جستجو کنید انگار اصلا چنین کسی وجود ندارد. در دیدارهای آیتالله خامنهای رهبر جمهوری اسلامی با فرماندهان سپاه پاسداران هم ردی از او دیده نمیشود. تنها فرمانده سپاه پاسداران که آمریکا ۱۵ میلیون دلار برای کسب اطلاعات درباره او و شبکه تحت فرماندهیاش در یمن پاداش تعیین کرده است. سرتیپ عبدالرضا شهلایی. نامی که معلوم نیست حتی واقعی باشد!
کشته شدن سفیر ایران در یمن
بعد از کشته شدن سردار حسن ایرلو سفیر سابق ایران نزد حوثیهای یمن، صحبت در خصوص سردار شهلایی مجددا بر سر زبانها افتاد. ریشه این ماجرا را باید در خبر منتشر شده توسط یکی از خبرگزاریها دنباله گیری نمود. رسانه ای داخلی در بخشی از خبری که بعدها حذف شد، نوشته بود که حسن ایرلو، سفیر ایران در یمن که بر اثر کرونا درگذشته، همان عبدالرضا شهلایی میباشد. این رسانه او را «رفیق و همرزم» قاسم سلیمانی و «از فرماندهان مقاومت» معرفی کرد و در یک خط نوشته بود که او «به سردار شهلایی نیز معروف است». این ادعا، بستری شد برای بحث مجدد در خصوص سردار شهلایی و همچنین مصاحبه رسانهای دوباره سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در خصوص متفاوت بودن سردار حسن ایرلو با سردار شهلایی و همچنین تاکید روی ادامه داشتن جایزه ۱۵ میلیون دلاری آمریکا در خصوص ارایه خبر ارزشمند منجر به دستگیری سردار شهلایی.
یکی از معاونان سپاه قدس ایران
سردار عبدالرضا شهلایی به ادعای دولت آمریکا، یکی از معاونان سپاه قدس ایران بوده و هدایت گر سازمانهای زیادی بوده که تهدید کننده یا مسئول حملات به نیروهای آمریکاییها و متحدان آنها در سراسر جهان هستند. بر اساس اطلاعات و جاسوسیهای سازمان مجاهدین خلق، سردار شهلایی ۶۴ ساله و متولد کرمانشاه بوده و در دوران جنگ ایران و عراق از فرماندهان قرارگاه برونمرزی رمضان بودند. نامبرده بعد از سقوط صدام حسین در سال ۲۰۰۳ (۱۳۸۲) همراه با محمد جعفری صحرارودی برای طراحی عملیات علیه نیروهای آمریکا و سازمان مجاهدین خلق به عراق عزیمت نمودند.
برخلاف این ادعا، بررسیها نشان میدهد که هیچ سابقهای از عبدالرضا شهلایی در قرارگاه رمضان منتشر و علنی نشده و حتی در خاطرات فرماندهان جنگ و مطالب منتشر شده دربارهٔ عملیاتهای دوران جنگ (اشاراتی که به تمامی یگانهای مختلف ۵۷ گانه سپاه در جنگ صورت میپذیرد)، نام عبدالرضا شهلایی دیده نمیشود. از آن مهم تر، حتی در دیدارهای رهبر جمهوری اسلامی با فرماندهان سپاه پاسداران هم عکسی از او یافت نمیشود (نکته امنیتی قابل توجه: تحلیل عکسهای رویدادهای مهم توسط عناصر بیگانه و تلاش برای شناسایی نیروهای نظامی و امنیتی). آمریکا از سال ۲۰۰۸ نام سردار شهلایی را در فهرست سیاه قرار داده و برای دستگیری یا ارایه اطلاعات با ارزش در خصوص این مجاهد پرآوازه ایرانی، پاداش ۱۵ میلیون دلاری (ذیل سرفصل برنامهای بنام پاداش عدالت) تعیین کرده است.
درست همان شبی که سپاه پاسداران مسئولیت سرنگونی هواپیمای مسافربری اوکراینی را پذیرفت، خبر مهم دیگری در خبرگزاری رویترز منتشر شد که زیر سایه خبرهای هواپیمای اوکراینی گم شد. در آن خبر دو مقام آمریکایی به رویترز گفته بودند که در همان شبی که ژنرال سلیمانی، فرمانده نیروی قدس در بغداد هدف حمله پهپادی آمریکا قرار گرفت و کشته شد، حمله دیگری در یمن برای کشتن سرتیپ عبدالرضا شهلایی از فرماندهان ارشد نیروی قدس صورت گرفته ولی او از این حمله جان سالم به در برده است.
از فعالترین فرماندهان نیروی قدس سپاه پاسداران
آمریکا میگوید عبدالرضا شهلایی یکی از فعالترین فرماندهان نیروی قدس سپاه پاسداران در خاورمیانه است و سالهاست که به طراحی عملیات برای کشتن نیروهای آمریکایی و تأمین منابع مالی برای این نوع عملیاتها مشغول است. مقامات دفاعی و اطلاعاتی آمریکا میگویند او از افغانستان تا عراق و از سوریه تا یمن در تحرک و در حال برنامهریزی و اقدام علیه نظامیان و اهداف آمریکایی است. سرتیپ شهلایی متهم است که سازماندهنده اصلی حمله ۲۰ ژانویه ۲۰۰۷ ( بهمن ۱۳۸۵) در کربلا بوده که به کشتهشدن پنج نظامی آمریکایی و زخمی شدن سه نظامی دیگر انجامیده است. در آن روز در مجموع و طی ۲۴ ساعت دستکم ۲۴ سرباز آمریکایی در نقاط مختلف عراق کشته شدند که شماری از آنها از سوی شبهنظامیان مورد حمایت ایران هدف قرار گرفتند.
علت در لیست سیاه قرار گرفتن
آمریکا میگوید شهلایی معاون نیروی قدس است و سازمانهای زیادی را کنترل میکند که مسئول حملات به آمریکاییها و متحدان آن ها در سراسر جهان هستند و علاوه بر برنامهریزی قتل تعداد زیادی از سربازان ائتلاف در عراق، مهمات و اسلحه گروههای شیعه را نیز تأمین کرده و میکند. او در سال ۲۰۰۸ به دلیل همین اقدامات به عنوان تروریست در فهرست سیاه آمریکا قرار گرفت. سازمان مجاهدین خلق یکی از مهمترین گروههای مخالف جمهوری اسلامی میگوید سرتیپ شهلایی در سال ۲۰۱۳ (۱۳۹۱) مسئولیت حمله به اردوگاه لیبرتی، محل استقرار نیروهای این سازمان در عراق را به عهده داشته است. سازمان مجاهدین خلق با انتشار تصویری از عبدالرضا شهلایی مدعی شده که او طراح اصلی این حمله بوده است.
ادعاهای مجاهدین خلق!
به گفته سازمان مجاهدین خلق، عبدالرضا شهلایی ۶۱ ساله و متولد کرمانشاه در غرب ایران است. این سازمان مدعی شده که عبدالرضا شهلایی در دوران جنگ ایران و عراق از فرماندهان قرارگاه برونمرزی رمضان بوده و بعد از سقوط صدام حسین در سال ۲۰۰۳ (۱۳۸۲)همراه با محمد جعفری صحرارودی (رئیس دفتر کنونی علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی) برای طراحی عملیات علیه نیروهای آمریکا و سازمان مجاهدین خلق به عراق رفتهاند.
ماجرای قرارگاه رمضان
قرارگاه رمضان در دوران جنگ ایران و عراق در سال ۱۳۶۳ در کرمانشاه تأسیس شد و محمدباقر ذوالقدر و محمدرضا نقدی، دو تن از سیاسیترین فرماندهان سپاه در سالهای بعد از جنگ از فرماندهان ارشد آن بودند. هدف از تأسیس قرارگاه رمضان هماهنگ کردن فعالیتهای نظامی ایران در درون خاک کردستان عراق و همکاری با گروههای کرد عراقی مخالف صدام حسین بود. برخی از فرماندهان کنونی نیروی قدس سپاه پاسداران در آن دوران از فرماندهان اصلی قرارگاه رمضان بودند، که از جمله آن ها میتوان به سرتیپ ایرج مسجدی، سفیر کنونی ایران در عراق، اشاره کرد. ایرج مسجدی در آن سالها رئیس ستاد قرارگاه رمضان بود و به روابط گستردهاش با رهبران گروههای کرد و عرب مخالف صدام حسین که حالا اکثر آن ها از مقامات ارشد عراق هستند، مشهور است.
یک فرمانده شبح گونه!
با وجود چنین اطلاعاتی درباره فرماندهان قرارگاه رمضان، هیچ سابقهای از عبدالرضا شهلایی در قرارگاه رمضان منتشر و علنی نشده است. در هیچیک از مراکز مطالعاتی جنگ ایران و عراق که تا حالا هزاران سند، مقاله، فیلم و کتاب درباره جنگ ایران و عراق و فرماندهان حاضر در جنگ منتشر کردهاند، اثری از نام و عنوان و سمت عبدالرضا شهلایی به چشم نمیخورد. در خاطرات فرماندهان جنگ و مطالب منتشر شده درباره عملیاتهای دوران جنگ و اشاراتی که به تمامی یگانهای مختلف ۵۷ گانه سپاه در جنگ میشود، ردی از عبدالرضا شهلایی به چشم نمیخورد. برایان هوک، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، در سپتامبر ۲۰۱۹ (شهریور ۱۳۹۸) اعلام کرد، واشینگتن ۱۵ میلیون دلار برای ارائه اطلاعات درباره شهلایی و شبکه تحت فرمانش جایزه تعیین کرده است و در دسامبر ۲۰۱۹ (آذرماه امسال) نیز بار دیگر بر این موضوع تأکید کرده است. شواهد و قرائن نشان میدهد که عبدالرضا شهلایی دستکم از زمان تصرف صنعا به دست شبهنظامیان حوثی در ابتدای سال ۲۰۱۵ (زمستان ۱۳۹۳) مسئول پرونده یمن در نیروی قدس سپاه پاسداران بوده است.
تحلیل عمیق: ابعاد مختلف یک معما
۱. چرا اینقدر مرموز است؟ لایههای پنهانکاری
پنهانکاری حول محور شهلایی را میتوان در چند لایه تحلیل کرد:
-
امنیت عملیاتی
سپاه قدس به دلیل ماهیت برونمرزی خود، همیشه فرماندهانش را مخفی نگه میدارد. آشکارسازی هویت آنان، شبکههای اطلاعاتی و عملیاتی آنان را در معرض خطر قرار میدهد.
-
انکار او
عدم وجود سند یا عکس عمومی، به ایران این امکان را میدهد که در مجامع بینالمللی هرگونه نقش خود در یمن، عراق یا دیگر نقاط را انکار کند. شما نمیتوانید وجود کسی را که رسما وجود ندارد، اثبات کنید.
-
ایجاد هاله اساطیری
این مخفیکاری به ایجاد یک هاله اسطورهای و ایجاد ترس در دشمن به کمک نام او کمک میکند. دشمن همیشه از یک تهدید ناشناخته و نامرئی بیشتر میترسد.
۲. ادعاهای آمریکا در برابر واقعیتهای ایرانی
-
ادعای آمریکا
شهلایی معاون سپاه قدس، طراح حمله کربلا (۲۰۰۷) که منجر به کشته شدن ۵ سرباز آمریکایی شد، مسئول حمله به کمپ لیبرتی (مجاهدین خلق) و فرمانده عملیات ایران در یمن است.
-
سکوت ایران
ایران هیچگاه وجود چنین شخصی را به طور رسمی تأیید یا تکذیب نکرده است. این سکوت، خود یک تاکتیک است. انکار ممکن است باعث شود اسناد بیشتری از سوی آمریکا افشا شود و تأیید آن نیز به معنای پذیرش اتهامات است.
۳. آیا او واقعاً وجود دارد؟ یک تحلیل منطقی
با توجه به شواهد، به نظر میرسد که چنین شخصی قطعاً وجود دارد. دلایل این امر عبارتند از:
-
تکرار ادعاها توسط منابع مختلف
این ادعاها تنها از سوی آمریکا نیست، بلکه سازمان مجاهدین خلق نیز با انتشار عکس (هرچند تأییدنشده) جزئیاتی از او ارائه داده است.
-
منطق عملیاتی
:سپاه قدس قطعا یک فرمانده ارشد برای نظارت بر پرونده حیاتیای مانند یمن دارد. طبیعی است که هویت چنین فردی کاملا محرمانه باشد.
-
حمله ترور ناموفق
گزارش رویترز درباره حمله پهپادی آمریکا به شهلایی در شب شهادت سلیمانی، نشان میدهد که آمریکا او را یک هدف واقعی و با اهمیت میداند.
۴. چالش تحقیق: چرا هیچ سابقهای از او در جنگ نیست؟
ادعای مجاهدین خلق مبنی بر حضور او در قرارگاه رمضان در دوران جنگ، به چند دلیل قابل راستیآزمایی نیست:
-
محرمانه بودن عملیات برونمرزی
فعالیتهای قرارگاه رمضان به شدت محرمانه بود و بسیاری از فرماندهان آن هرگز شناسایی نشدند.
-
امکان استفاده از نام مستعار
بسیار محتمل است که او در آن دوران با یک نام رمز یا مستعار فعالیت میکرده است.
-
جعل هویت توسط مخالفان
همیشه امکان دارد مخالفان (مانند مجاهدین خلق) برای اعتباربخشی به ادعاهای خود، جزئیات جعلی را به یک چهره واقعی اضافه کنند.
جمعبندی
عبدالرضا شهلایی احتمالاً یک فرمانده عملیاتی بسیار ارشد و واقعی در سپاه قدس است که ایران به عمد او را به یک «شبح» تبدیل کرده تا هم از او محافظت کند و هم قابلیت انکار خود را حفظ کند. موفقیت او نه در جنگیدن، بلکه در نامرئی ماندن است. این خود یک تاکتیک جنگ نامتقارن است که ایران در آن استاد شده است.