از صادق خان در لندن تا زاکانی در تهران

آسیانیوز ایران؛ سرویس اجتماعی:

تعطیلی نهادهایی چون انجمن جامعه‌شناسی، خانه اندیشمندان علوم انسانی و انجمن صنفی روزنامه‌نگاران تهران توسط شهرداری، واکنش جامعه‌شناسان را برانگیخته است. بسیاری از شهرهای جهان نمونه‌های موفقی هستند که شهرداری‌ها نقش فعال و حمایتی در توسعه فعالیت‌های مدنی، فرهنگی و اجتماعی دارند. برای مثال، صادق‌خان، شهردار لندن با سیاست‌های مبتنی بر حمایت از نهادهای مدنی و انجمن‌های فرهنگی شناخته می‌شود؛ همچنین شهرداری‌های بارسلونا، کوالالامپور و استانبول با وجود چالش‌های سیاسی، حمایت گسترده‌ای از فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی دارند. تجربه این شهرها نشان می‌دهد که موفقیت مدیریت شهری امروز نه تنها بر اساس زیرساخت‌های فیزیکی، بلکه بر اساس سرمایه اجتماعی و فرهنگی شهر سنجیده می‌شود. شهرداری تهران می‌تواند از این مدل‌ها الگوبرداری کرده و به جای محدود کردن، توسعه و تقویت فعالیت‌های مدنی و فرهنگی را در دستور کار قرار دهد. موفقیت و اعتبار مدیریت شهری در نهایت به توانایی آن در حمایت از جامعه مدنی و ایجاد فضا برای مشارکت مردم وابسته است. در همه جای دنیا به‌ویژه در شهرهای پیشرفته شهرداری‌ها از فعالیت‌های مدنی، فرهنگی و هنری حمایت سخاوتمندانه‌ای می‌کنند، زیرا این فعالیت‌ها در دنیایی که بازار و پول معیار همه چیز شده ارزشمند هستند. افرادی که برای هنر، فرهنگ، روزنامه‌نگاری، آموزش جامعه‌شناسی و امثال آن فعالیت می‌کنند، باید مورد حمایت قرار گیرند.

قانون شهرداری‌ها و شوراها نیز وظیفه مدیریت شهری را حمایت از این فعالیت‌ها از جمله ارائه کمک‌های مالی برای آموزش، پرورش و فرهنگ تعیین کرده است. اما متأسفانه در تهران به جای توسعه این فعالیت‌ها شاهد رفتارهایی هستیم که این نهادها را محدود می‌کند، آن هم در جامعه‌ای که فعالیت‌های مدنی به خودی خود ضعیف است. در بسیاری از شهرها مانند پاریس، استانبول یا بارسلونا، شهرداری‌ها ساختمان‌ها و فضاهای عمومی را در اختیار انجمن‌های فرهنگی و هنری قرار می‌دهند و بخشی از بودجه شهری را صرف پشتیبانی از این نهادها می‌کنند. مدیران شهری همواره حامی فعالیت‌های فرهنگی، هنری و مدنی‌اند، چون این فعالیت‌ها سرمایه اجتماعی شهر را تقویت می‌کند و بدون حمایت عمومی دوام چندانی ندارند.

حتی قوانین خود ما هم وظایف مدیریت شهری را فقط به خدمات عمرانی محدود نکرده و بر پشتیبانی از آموزش، فرهنگ و فعالیت‌های اجتماعی تأکید کرده است. بنابراین حمایت از مراکزی مثل خانه اندیشمندان علوم انسانی، انجمن جامعه شناسی ایران یا انجمن صنفی روزنامه نگاران تهران نه یک لطف، بلکه وظیفه قانونی شهرداری است. با این حال در تهران به جای گسترش چنین نهادهایی شاهد محدودیت هستیم؛ آن هم در جامعه‌ای که فعالیت‌های مدنی از ابتدا ضعیف بوده است. این رویکرد در نهایت به زیان شهر و شهروندان تمام می‌شود.

۱. الگوهای موفق جهانی

• لندن

  صادق خان، شهردار لندن با سیاست‌های مبتنی بر حمایت از نهادهای مدنی و انجمن‌های فرهنگی شناخته می‌شود.

• بارسلونا

  شهرداری بارسلونا ساختمان‌ها و فضاهای عمومی را در اختیار انجمن‌های فرهنگی و هنری قرار می‌دهد.

• استانبول و کوالالامپور

  این شهرداری‌ها با وجود چالش‌های سیاسی، حمایت گسترده‌ای از فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی دارند.

۲. وظایف قانونی شهرداری در ایران

• قانون شهرداری‌ها و شوراها، وظیفه مدیریت شهری را تنها به خدمات عمرانی محدود نکرده است.
• این قانون بر پشتیبانی از آموزش، فرهنگ و فعالیت‌های اجتماعی تأکید کرده است.
• حمایت از نهادهای مدنی یک وظیفه قانونی است، نه یک لطف.

۳. پیامدهای منفی تعطیلی نهادهای مدنی

• تضعیف سرمایه اجتماعی و فرهنگی شهر
• محدود شدن فضای مشارکت مردمی
• کاهش اعتبار مدیریت شهری در عرصه بین‌المللی
• آسیب به حیات مدنی و فرهنگی پایتخت

۴. راهکارهای پیشنهادی

• الگوبرداری از تجربیات موفق شهرداری‌های جهانی
• تخصیص بخشی از بودجه شهری به حمایت از نهادهای فرهنگی و مدنی
• ارائه فضاهای عمومی به انجمن‌های فرهنگی و هنری
• بازنگری در سیاست‌های فعلی و اتخاذ رویکردی حمایتی