آسیانیوز ایران؛ سرویس ورزشی:
پس از سالها انتظار و بحثهای کارشناسی، بالاخره یکی از بزرگترین خلأهای اقتصادی ورزش حرفهای ایران پر شد. نمایندگان مجلس شورای اسلامی در یک تصمیم تاریخی و با اکثریتی قاطع، ماده مربوط به «حق پخش» در لایحه نظام جامع باشگاهداری را تصویب کردند. این رای، به معنای به رسمیت شناختن مالکیت باشگاهها بر بزرگترین منبع درآمدی آنها در دنیای ورزش است؛ حقی که برای دههها نادیده گرفته شده و باشگاههای ایرانی را به منابع دولتی و اسپانسرهای مقطعی وابسته کرده بود. از این پس، درآمدهای حاصل از پخش تلویزیونی، چندرسانهای و تجاریسازی رویدادها، مستقیم به جیب صاحبان واقعی آن، یعنی باشگاهها، سرازیر خواهد شد.
تصویب این ماده با ۲۴۱ رای موافق و بدون هیچ رای مخالف، نشاندهنده اجماع بیسابقه نمایندگان بر سر ضرورت این تغییر بنیادین است. این قانون میتواند پایانی بر دور باطل وابستگی مالی و آغاز عصر جدیدی از مدیریت حرفهای و شفاف در باشگاههای کشور باشد. با این حال، این تنها شروع راه است. موفقیت این قانون انقلابی در گرو تدوین آییننامههای دقیق، تامین بودجه دولتی برای پخش رایگان و همکاری همه جانبه نهادهای مربوطه است تا هم منافع باشگاهها تامین شود و هم تماشای رایگان مسابقات برای عموم مردم حفظ گردد. تصویب این ماده را میتوان مهمترین تحول ساختاری در اقتصاد ورزش ایران در دو دهه اخیر دانست. تحلیل این رویداد از چند منظر حائز اهمیت است:
۱. تغییر پارادایم مالکیت: از اموال عمومی به دارایی خصوصی
پیش از این، تصور غالب این بود که پخش مسابقات ورزشی یک «امر عمومی» است و صداوسیما به عنوان نهاد عمومی میتواند بدون پرداخت هزینه به پخش آن بپردازد. این مصوبه با به رسمیت شناختن باشگاه به عنوان «مالک» حقوق پخش، یک تغییر پارادایم اساسی ایجاد میکند. این نگاه، ورزش حرفهای را نه یک کالای عمومی محض، بلکه یک «صنعت» با داراییهای خصوصی مشخص میداند که باید برای آن ارزش اقتصادی قائل شد.
۲. ایجاد یک مدل درآمدی پایدار و شفاف
در مدل قبلی، درآمد باشگاهها عمدتا از محل کمکهای دولتی، اسپانسرینگ (که خود وابسته به شرایط اقتصادی است) و فروش بازیکن تامین میشد. این منابع ناپایدار و غیرقابل پیشبینی بودند. حق پخش، یک درآمد پایدار، قابل پیشبینی و شفاف ایجاد میکند که به باشگاهها امکان برنامهریزی بلندمدت، سرمایهگذاری در آکادمی و زیرساخت و کاهش وابستگی به نهادهای دولتی را میدهد.
۳. چالشهای پیش رو و ملاحظات اجرایی
-
تأمین بودجه دولتی
تبصره مربوط به تأمین اعتبار توسط سازمان برنامه و بودجه، حیاتی اما پرچالش است. دولت باید بودجه قابل توجهی را به طور مستمر برای خرید حق پخش از باشگاهها و پخش رایگان آن اختصاص دهد. تامین نشدن این بودجه میتواند کل قانون را با شکست مواجه کند.
-
تدوین آییننامه عادلانه
آییننامه تقسیم درآمد (که باید توسط وزارت ورزش تهیه شود) باید به دقت و بر اساس شاخصهای عادلانهای مانند عملکرد ورزشی، میزان بیننده و محبوبیت تیم باشد تا به تیمهای کوچکتر نیز اجازه رشد دهد و از انحصار ثروت در چند باشگاه خاص جلوگیری کند.
-
مقابله با پخش غیرقانونی
با ارزشمند شدن حق پخش، باشگاهها و نهادهای نظارتی باید مکانیزمهای قدرتمندی برای مقابله با پخشهای غیرقانونی آنلاین ایجاد کنند که میتواند منافع آنان را به خطر بیندازد.
۴. تأثیر بلندمدت بر فوتبال ایران
-
افزایش کیفیت لیگ
با تزریق منابع مالی پایدار، باشگاهها میتوانند در جذب بازیکنان باکیفیتتر، بهبود زیرساختهای تمرینی و مربیگری خارجی سرمایهگذاری کنند که نهایتاً منجر به ارتقای کیفیت لیگ و جذابیت بیشتر آن برای تماشاگران و اسپانسرها میشود.
-
کاهش فشار روی بازیکن
وابستگی کمتر به فروش بازیکن به عنوان منبع درآمد اصلی، به باشگاهها اجازه میدهد تا با آرامش بیشتری روی پرورش و حفظ استعدادهای خود سرمایهگذاری کنند.
-
حرفهایسازی مدیریت
این درآمد، باشگاهها را به سمت حرفهایسازی ساختار مدیریتی و شفافیت مالی سوق خواهد داد، چرا که باید پاسخگوی درآمدهای خود باشند.
جمعبندی
این مصوبه یک پیروزی بزرگ قانونگذاری است که میتواند زیربنای اقتصاد ورزش حرفهای در ایران را متحول کند. اما این تازه آغاز راه است. قانونگذاری هوشمندانه باید با اجرای دقیق و تامین مالی پایدار همراه شود تا این رویای دیرینه به واقعیتی پایدار در فوتبال ایران تبدیل شود.