در روزهای اخیر سخنان رئیسجمهور در سفر استانی به اردبیل بازتاب گستردهای در رسانهها و شبکههای اجتماعی داشته است. او در سخنانی غیررسمی خطاب به جمعی از مردم و مسئولان اظهار داشت: «از رهبر درخواست کردم که کارمندان ۹ بیایند و ۱۳ بروند، چرا که کاری انجام نمیدهیم، کار نداریم که انجام دهیم اما آب و برق و گاز مصرف میکنیم!»
محتوای سخنان رئیسجمهور
رئیسجمهور با طرح این موضوع خواستار بازنگری در ساعات کاری ادارات شد و کاهش آن به بازه چهار ساعته (۹ صبح تا ۱۳) را پیشنهاد داد. او این تغییر را پاسخی به دو معضل اساسی دانست:
۱. پایین بودن میزان کار مفید در ادارات؛
۲. مصرف بالای انرژی در ساختمانهای اداری.
واکنشهای مثبت
- حامیان صرفهجویی انرژی: گروهی از تحلیلگران اقتصادی و کارشناسان انرژی معتقدند که کاهش ساعات کاری میتواند بهطور ملموس در مصرف برق، گاز و آب صرفهجویی کند.
- طرفداران کاهش فشار اداری: برخی کارمندان نیز این پیشنهاد را فرصتی برای کاهش فشار روزانه و افزایش رضایت شغلی دانستند.
- حامیان کار از راه دور: برخی دیگر این طرح را گامی بهسوی اجرای مدلهای نوین مانند دورکاری و انعطافپذیری در ساعات اداری قلمداد کردند.
واکنشهای منفی
- منتقدان مدیریتی: بسیاری از کارشناسان مدیریت و توسعه سازمانی تأکید کردند که مشکل اصلی کمبود کار مفید نیست، بلکه ناکارآمدی فرآیندها، بروکراسی پیچیده و نبود نظام ارزیابی عملکرد است.
- نگرانی درباره خدمات عمومی: کاهش ساعات اداری میتواند به کاهش دسترسی مردم به خدمات حیاتی مانند بانکها، ادارات مالیاتی و خدمات اجتماعی منجر شود.
- انتقاد سیاسی: مخالفان سیاسی این اظهارنظر را نشانهای از بیتوجهی به ساختارهای اصلاحی و پاک کردن صورت مسئله دانستند.
تجربه جهانی
در بسیاری از کشورهای پیشرفته، کاهش ساعات کاری یا اجرای هفته کاری کوتاهتر بهمنظور افزایش بهرهوری مطرح شده است. نمونه بارز آن، برخی شرکتهای اسکاندیناوی و ژاپنی هستند که با اجرای هفته کاری چهار روزه، بهرهوری کارکنان را افزایش دادهاند. با این حال، این سیاستها با برنامهریزی دقیق و جایگزینی با فناوریهای نوین همراه بوده است.
جایگاه کار مفید در ایران
براساس برخی مطالعات رسمی، میزان کار مفید در بخش دولتی ایران پایینتر از میانگین جهانی گزارش شده است. اما کارشناسان میگویند بهجای کاهش ساعات کاری، باید به سمت بهبود سیستمهای نظارتی، اصلاح ساختارها و دیجیتالیسازی خدمات حرکت کرد تا میزان کار مفید واقعی افزایش یابد.
پیامدهای احتمالی تغییر
۱. اقتصادی: کاهش هزینه انرژی در ساختمانهای اداری، اما احتمال افت کارایی خدمات.
۲. اجتماعی: افزایش رضایت کارکنان در کوتاهمدت، اما احتمال نارضایتی عمومی در دریافت خدمات.
۳. سیاسی: افزایش انتقادها به مدیریت دولت یا حمایت برخی اقشار از نگاه عملگرایانه به موضوع.
ساختار ناکارآمد نظام اداری کشور
اظهارات رئیسجمهور درباره کاهش ساعات کاری ادارات به ۹ صبح تا ۱۳، بار دیگر بحث دیرینه درباره بهرهوری و ساختار ناکارآمد نظام اداری کشور را به صدر اخبار آورد. این پیشنهاد اگرچه با نیت صرفهجویی انرژی و کاهش هزینهها مطرح شده، اما در صورت اجرا بدون اصلاحات ساختاری، میتواند پیامدهایی پیچیده برای خدمات عمومی و اعتماد اجتماعی داشته باشد. اکنون انتظار میرود دولت توضیح شفافتری درباره نحوه بررسی این طرح و جایگاه آن در سیاستهای کلان اداری کشور ارائه دهد.