آسیانیوز ایران؛ سرویس علم و تکنولوژی:
این روزها ویدیویی قدیمی از مارک زاکربرگ، مؤسس فیسبوک (متا)، در شبکههای اجتماعی دست به دست میچرخد و ادعای عجیبی را مطرح میکند: اینکه زاکربرگ به طور ناگهانی و از ترس افشای یک نماد مخفی ایلومیناتی روی هودی خود، دچار وحشت شده است! این ویدیو که از یک مصاحبه در کنفرانس D8 در سال ۲۰۱۰ گرفته شده، لحظهای را نشان میدهد که زاکربرگ با حالتی به ظاهر مضطرب هودی خود را درمیآورد. اما آیا واقعاً این اضطراب به خاطر نمادی مرموز بوده است؟
داستان از این قرار است که این ویدیو به شدت ویرایش و تحریف شده تا روایتی دروغین را به مخاطب القا کند. در واقعیت، اضطراب زاکربرگ ناشی از گرمای زیاد استودیو و به خصوص مواجهه با پرسشهای دشوار و انتقادی درباره سیاستهای حریم خصوصی فیسبوک بود. در این گزارش، به شکلی دقیق و موشکافانه، این شایعه را بررسی کرده و حقایق پشت این ویدیای ویرایششده را برای شما فاش میکنیم.
تحلیل شایعه ایلومیناتی: چرا و چگونه یک ویدیوی معمولی به توطئهای بزرگ تبدیل میشود؟
این شایعه نمونهای کلاسیک از مکانیسم «ساخت توطئه» در عصر دیجیتال است. برای درک آن، باید به لایههای مختلف این پدیده نگاه کنیم:
۱. قدرت ویرایش و حذف زمینه
ویدیوی اصلی مصاحبهای ۹۰ دقیقهای است که زاکربرگ تحت فشار شدید ادعاهای منتقدانه درباره نواقص حریم خصوصی فیسبوک قرار داشت. گرمای استودیو نیز به این استرس فیزیکی اضافه کرده بود. ویرایشگران شایعهساز، تمام این محتوا را حذف کردهاند و فقط چند ثانیه از درآوردن هودی را جدا کردهاند. این کار، عملا معنای اصلی را مخدوش و یک معنای جدید («ترس از افشا») به آن نسبت میدهد.
۲. استفاده از نمادگرایی
مغز انسان به طور طبیعی تمایل دارد تا در طرحهای انتزاعی، الگوها و چهرههای آشنا را ببیند (پدیده pareidolia). طرح داخل هودی زاکربرگ، یک دیاگرام استراتژیک از فیسبوک شامل کلمات کلیدی مانند "Graph"، "Platform" و "Stream" بود که نشاندهنده معماری دادههای فیسبوک است. توطئهپردازان با استفاده از این پدیده طبیعی، این طرح کاملاً تجاری را به نمادهای مرموز (مانند «چشم جهانبین» یا هرم) تشبیه میکنند که هیچ پایه واقعی ندارد.
۳- سوء استفاده از اعتماد و دانش ناکافی
بسیاری از افراد با فرهنگ سازمانی و مصنوعات شرکتی مانند هودیها و تیشرتهای تبلیغاتی که با شعارها و لوگوهای داخلی پر شدهاند، آشنا نیستند. توطئهپردازان از این شکاف دانش سوء استفاده کرده و یک شیء معمولی (یک هودی) را به یک شیء مرموز تبدیل میکنند. فروش همین هودی چند ماه پیش به قیمت بالای ۱۵ هزار دلار در یک حراجی، نه به خاطر نمادهای مخفی، بلکه به دلیل ارزش کلکسیونی و تاریخی آن به عنوان یک اثر مرتبط با زاکربرگ بود.
۴. پاسخ به یک نیاز روانی
تئوریهای توطئه برای افرادی که احساس میکنند جهان بسیار پیچیده و غیرقابل کنترل است، آرامشبخش است. آنها رویدادهای تصادفی یا پیچیده را به یک داستان ساده («گروهی پشت پرده همه چیز را کنترل میکنند») تقلیل میدهند. نسبت دادن شکستها یا ویژگیهای افراد قدرتمند به نیروهای مرموز، توضیحی سادهتر از واقعیتهای پیچیده اقتصادی، اجتماعی و فناورانه ارائه میدهد.
جمعبندی
این شایعه یک «شبهرویداد»کامل است؛ رویدادی که به تنهایی برای جلب توجه و ایجاد هیجان ساخته شده است. این تحلیل نشان میدهد که چگونه با حذف زمینه، تحریف واقعیت و سوء استفاده از نمادها، میتوان یک لحظه معمولی را به هسته یک افسانه شهری تبدیل کرد.