آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:
در سال ۲۰۲۰، خاورمیانه شاهد تحولی تاریخی در روابط بین کشورهای عربی و اسرائیل بود. توافقهای ابراهیم که در ۱۳ اوت ۲۰۲۰ آغاز شد و در ۱۵ سپتامبر همان سال در کاخ سفید به امضا رسید، فصل جدیدی در دیپلماسی منطقه گشود. این توافقنامهها اسرائیل را به امارات متحده عربی و بحرین نزدیکتر کرد. مراسم امضای توافق در کاخ سفید با حضور دونالد ترامپ، بنیامین نتانیاهو و وزیران خارجه امارات و بحرین برگزار شد. این رویداد نه تنها نشاندهنده تغییر در روابط دوجانبه، بلکه نماد شکلگیری اتحادی جدید در منطقه تحت رهبری آمریکا بود. ترامپ این توافق را "دنیایی جدید برای صلح در خاورمیانه" خواند.
در ادامه این روند، سودان نیز در اکتبر ۲۰۲۰ به توافقهای ابراهیم پیوست. در ازای این اقدام، آمریکا موافقت کرد سودان را از فهرست حامیان تروریسم حذف کند و تحریمهای اقتصادی علیه این کشور را لغو نماید. این موضوع نشان میدهد که انگیزههای اقتصادی نقش مهمی در عادیسازی روابط داشته است. امارات و بحرین به عنوان پیشگامان این توافق، راه را برای دیگر کشورهای عربی هموار کردند. اگرچه عمان و عربستان سعودی هنوز به طور رسمی به این توافق نپیوستهاند، اما شواهد نشان میدهد که تمایل برای عادیسازی روابط با اسرائیل در حال افزایش است.
در هنگام امضای این قرارداد، دونالد ترامپ گفت که پنج کشور از جمله عربستان سعودی به زودی میتوانند صلح کنند، اگرچه سودان و عمان در کوتاه مدت کاندیداهای بهتری هستند. در ۲۳ سپتامبر سال ۲۰۲۰، کلی کرافت، سفیر ایالات متحده در سازمان ملل گفت که کشور جدیدی «طی یک یا دو روز آینده» اسرائیل را به رسمیت میشناسد. در ۲۶ سپتامبر سال ۲۰۲۰، عبدالله حمدوک، نخستوزیر سودان گفت که نمیخواهد حذف آن از لیست تروریسم ایالات متحده را به عادی سازی روابط با اسرائیل مطابق درخواست ایالات متحده مرتبط کند. پیشتر مصر و اردن نیز به ترتیب در سالهای ۱۹۷۹ و ۱۹۹۴ میلادی روابط خود با رژیم صهیونیستی را علنی کردند.
ابعاد استراتژیک توافق
توافق ابراهیم را میتوان مهمترین تحول در روابط اعراب و اسرائیل پس از توافق ۱۹۷۹ مصر خواند. این توافق نشان میدهد که تهدید مشترک ایران میتواند دشمنان دیرینه را به متحد تبدیل کند.
مزایای اقتصادی برای طرفین
- اسرائیل به بازارهای جدید در خلیج فارس دسترسی پیدا کرد
- امارات از فناوریهای پیشرفته اسرائیلی بهرهمند شد
- بحرین موقعیت خود را به عنوان مرکز مالی تقویت کرد
- سودان از تحریمهای آمریکا رهایی یافت
واکنش فلسطینیها و منتقدان
تشکیلات خودگردان فلسطین این توافق را "خیانت به آرمان فلسطین" خواند. بسیاری از تحلیلگران معتقدند این توافقها باعث تضعیف موقعیت چانهزنی فلسطینیها شده است.
نقش ترامپ در موفقیت توافق
دونالد ترامپ با استفاده از اهرمهای اقتصادی و سیاسی توانست کشورهای عربی را به سمت عادیسازی سوق دهد. وعده حذف از فهرست تروریسم برای سودان نمونه بارز این سیاست بود.
آینده توافق ابراهیم
- احتمال پیوستن عربستان سعودی در بلندمدت
- گسترش همکاریهای امنیتی و اطلاعاتی
- ایجاد بلوک جدید در مقابل نفوذ ایران
- افزایش سرمایهگذاریهای مشترک اقتصادی
تأثیر بر معادلات منطقه
این توافقها باعث ایجاد قطبیسازی جدید در منطقه شده است. از یک سو ایران، ترکیه و قطر، و از سوی دیگر اسرائیل، امارات و بحرین که با حمایت آمریکا در حال شکلدهی به نظم جدید منطقهای هستند.