آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:
دونالد ترامپ تا روز یکشنبه بعدازظهر به وقت واشنگتن به گروه تروریستی حماس مهلت داده که طرح پیشنهادی او برای آتشبس را بپذیرد. در غیر این صورت به گفته ترامپ "جهنم علیه حماس به پا خواهد شد". یکشنبه ۵ اکتبر (۱۳ مهر) ساعت ۶ بعدازظهر به وقت واشنگتن (۱۲ شب به وقت اروپای مرکزی) مهلتی است که دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا برای پذیرش طرح آتشبس به گروه تروریستی حماس داده است.
ترامپ در شبکه اجتماعی خود "تروث سوشال" نوشت: «همه کشورها موافقت کردهاند [با طرح آتشبس ترامپ] اگر این "آخرین شانس" برای یک توافق استفاده نشود، علیه حماس جهنم به پا خواهد شد، آنطور که هیچکس تا به حال ندیده است.» ترامپ در ادامه نوشته است: «اکثر نیروها محاصره شدهاند و از نظر نظامی در "تله" افتادهاند. آنها تنها منتظرند تا من فرمان شروع را صادر کنم و زندگیشان بیدرنگ پایان مییابد.» او همچنین نوشته: «ما میدانیم شما که هستید و کجا هستید، شما شکار و کشته خواهید شد و بعد "صلح برقرار میشود".
"دودستگی در حماس" بر سر پذیرش طرح ترامپ
گروه تروریستی حماس به میانجیگران پیام داده که برای بررسی طرح ترامپ به زمان بیشتری نیاز دارد. محمد نضال عضو دفتر سیاسی حماس گفته طرح ترامپ "نکات قابل تاملی" دارد. دیگر گروههای فلسطینی نظرشان درباره این طرح را "به زودی" اعلام خواهند کرد. خبرگزاری فرانسه اما از قول یک منبع فلسطینی نزدیک به رهبری حماس نوشته این گروه خواهان اصلاح برخی بندهای این طرح است که به خلعسلاح حماس مربوط میشود. رهبران این گروه تروریستی همچنین خواهان "تضمینهای بینالمللی" برای عقبنشینی کامل اسرائیل و تعهد به انجام ندادن ترور رهبران در داخل و خارج نوار غزه هستند. یک منبع دیگر به خبرگزاری فرانسه گفته میان اعضای بلندپایه حماس بر سر طرح ترامپ اختلاف نظر وجود دارد. به گفته این منبع یک گروه خواهان پذیرش بی قید و شرط این طرح هستند البته با تضمینهای بینالمللی که اجرای آن را از سوی اسرائیل تضمین کند.
گروه دیگر اما طرفدار "پذیرش مشروط" با اضافه شدن توضیحاتی هستند که خواستههای حماس و گروههای مقاومت را منعکس کند. شبکه ۲۴ تلویزیون اسرائیل اما گزارش داده که از نظر دولت اسرائیل "هیچگونه جایی" برای تغییر در این طرح وجود ندارد و حماس تنها میتواند یا آن را بپذیرد و یا رد کند. نزدیکترین گروه فلسطینی به جمهوری اسلامی ایران و دومین سازمان اسلامگرای بزرگ در نوار غزه پس از حماس، طرح ترامپ برای صلح در غزه را رد کرده است. زیاد نخاله، دبیرکل گروه جهاد اسلامی، طرح ترامپ را به شدت مورد انتقاد قرار داد. او گفت که این طرح «توافقی میان آمریکا و اسرائیل بوده که صرفاً بیانگر موضع اسرائیل و نسخهای برای تداوم تجاوز علیه ملت فلسطین است.»
طرح ترامپ چه میگوید؟
طرح پیشنهادی ترامپ روز دوشنبه ۲۹ سپتامبر و پس از دیدار با بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل در واشنگتن منتشر شد. این طرح شامل ۲۰ ماده است که بر اساس آن از جمله ارتش اسرائیل باید تا "خطوط توافقشده" عقبنشینی کند و تمامی عملیاتهای نظامی متوقف شوند. همچنین ظرف ۷۲ ساعت پس از پذیرش طرح توسط اسرائیل، همه گروگانها (زنده یا کشتهشده) از نوار غزه بازگردانده میشوند. اسرائیل باید حدود ۲۵۰ زندانی فلسطینی را که به حبس ابد محکوم شدهاند و حدود ۱۷۰۰ زندانی را که پس از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ بازداشت شدهاند آزاد کند. بر اساس این طرح هیچکس مجبور به ترک غزه نخواهد بود اما کسانی که بخواهند میتوانند آزادانه رفتوآمد کنند. طرحهایی برای تشویق مردم به ماندن و ساختن آیندهای بهتر در نظر گرفته شده است. حماس حق مشارکت در اداره غزه را نخواهد داشت. اعضای حماس که سلاح خود را کنار بگذارند و به "همزیستی مسالمتآمیز" متعهد شوند، ممکن است شامل عفو شده یا اجازه خروج پیدا کنند. اسرائیل نباید نوار غزه را اشغال یا ضمیمه کند. اداره منطقه موقتا به "کمیته تکنوکراتها" سپرده میشود. این کمیته شامل فلسطینیان و کارشناسان بینالمللی خواهد بود و تحت نظارت "شورای صلح" به ریاست ترامپ قرار خواهد داشت. بنیامین نتانیاهو روز دوشنبه در دیدار با ترامپ در واشنگتن گفت: «من از طرح شما برای پایان دادن به جنگ در نوار غزه حمایت میکنم.»
حمایت اردوغان از طرح ترامپ
رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه در یک گفتوگوی تلفنی با ترامپ در روز جمعه سوم اکتبر گفت که از طرح او حمایت و از تلاش برای برقراری صلح در منطقه استقبال میکند. او اما تاکید کرد که برای موفقیت این طرح، اسرائیل باید حملاتش را متوقف کند. بر اساس اطلاعیهای که دفتر ریاست جمهوری ترکیه درباره گفتوگوی تلفنی اردوغان و ترامپ منتشر کرده، رئیس جمهوری ترکیه به ترامپ گفته این کشور از ابتکارات صلح در منطقه حمایت کرده و در تحقق چشمانداز جهانی صلح از سوی ترامپ مشارکت خواهد داشت. پیشتر بریتانیا و فرانسه نیز از این ابتکار حمایت کردند. هشت کشور عربی و اسلامی و تشکیلات خودگردان فلسطینی نیز تلاشهای رئیس جمهوری آمریکا را ستودند. کرملین نیز روز سهشنبه به جمع حامیان طرح صلح ترامپ برای غزه پیوست و ابراز امیدواری کرد که این طرح به اجرا در آمده و موجب پیشبرد صلح در خاورمیانه شود.
1. اولتیماتوم زمانبندی شده؛ استراتژی فشار حداکثری
ترامپ با تعیین مهلت مشخص (یکشنبه ۵ اکتبر، ساعت ۱۸ به وقت واشنگتن) استراتژی فشار حداکثری را در پیش گرفته است. این زمانبندی چند هدف دارد:
- ایجاد حس اضطرار در حماس برای تصمیمگیری فوری
- نمایش قدرت و تعیینکنندگی آمریکا در روند صلح
- محدود کردن فضای مانور دیپلماتیک حماس
2. محتوای طرح ترامپ؛ بده-بستان نامتقارن
طرح ۲۰ مادهای ترامپ شامل موارد کلیدی زیر است:
- عقبنشینی ارتش اسرائیل به "خطوط توافقشده"
- توقف تمام عملیاتهای نظامی
- بازگشت تمام گروگانها در ۷۲ ساعت
- آزادی حدود ۲۰۰۰ زندانی فلسطینی
- محرومیت حماس از اداره غزه
- تشکیل "کمیته تکنوکراتها" برای اداره موقت
3. واکنش حماس؛ بازی برای زمان و امتیاز
واکنش اولیه حماس نشان میدهد این گروه در موقعیت دشواری قرار دارد:
- "نیاز به زمان بیشتر" برای بررسی → تلاش برای به دست آوردن امتیازات بیشتر
- "درخواست تضمین بینالمللی" → عدم اعتماد به اجرای تعهدات اسرائیل
- "اختلاف داخلی" بین اعضا → نشاندهنده تردید در پذیرش طرح
4. حمایت بینالمللی؛ ائتلاف گسترده پشت ترامپ:
- ترکیه: اردوغان از طرح حمایت کرد
- روسیه: کرملین امیدواری خود را ابراز داشت
- اروپا: بریتانیا و فرانسه حامی طرح هستند
- جهان عرب: هشت کشور عربی و اسلامی از تلاشهای ترامپ ستودند
این حمایت گسترده، موقعیت چانهزنی حماس را تضعیف میکند.
5. سناریوهای محتمل
- سناریوی اول: پذیرش مشروط توسط حماس با دریافت امتیازات اضافی
- سناریوی دوم: رد طرح و تشدید درگیری با عملیات نظامی گسترده اسرائیل
- سناریوی سوم: تمدید مهلت با میانجیگری کشورهای ثالث
6. پیامدهای منطقهای
- برای اسرائیل: پیروزی دیپلماتیک بزرگ برای نتانیاهو
- برای فلسطین: تقسیم بیشتر بین گروههای مختلف
- برای ایران: تضعیف موقعیت در منطقه
- برای عربستان: تقویت روند عادیسازی با اسرائیل