آسیانیوز ایران؛ سرویس اقتصادی:
بازار گوشت قرمز ایران این روزها با چالشی جدی در زمینه قیمتگذاری و شفافیت روبرو است. اختلاف فاحش بین قیمت تمامشده گوشت وارداتی و قیمت فروش آن به مصرفکننده نهایی، سوالات زیادی را در زمینه کارایی نظام توزیع ایجاد کرده است. بر اساس اعلام دبیر انجمن واردکنندگان گوشت، گوشت برزیلی و پاکستانی با استفاده از ارز مبادلهای با قیمت کیلویی ۵۹۸ هزار تومان وارد و توزیع میشود. این در حالی است که همان گوشت با قیمتی حدود ۹۰۰ هزار تومان در اختیار مصرفکنندگان قرار میگیرد.
وجود ۳۰۰ هزار تومان افزوده قیمت در مسیر رسیدن گوشت به دست مردم، نشان از وجود مشکلات ساختاری در زنجیره توزیع دارد. این شکاف قیمتی که معادل ۳۰ درصد قیمت تمامشده است، بر دوش مصرفکنندگان سنگینی میکند. وعده قبلی مسئولان برای عرضه گوشت تنظیم بازاری با قیمت ۸۰۹ هزار تومان نیز محقق نشده است. این امر بیاعتمادی نسبت به وعدههای قیمتی را در میان مردم افزایش داده است.
وزیر جهاد کشاورزی با پذیرش این که قیمتهای اعلام شده قبلی دقیق نبودهاند، وعده اصلاح قیمت گوشت تنظیم بازاری را داده است. با این حال، عدم اشاره به رقم دقیق قیمت مورد نظر، ابهامات موجود را برطرف نکرده است. وضعیت کنونی بازار گوشت نشان میدهد که اگرچه واردات با ارز ترجیحی میتواند به کنترل قیمتها کمک کند، اما ناکارآمدی در سیستم توزیع، این مزیت را از بین میبرد و فشار قیمت را به مصرفکننده نهایی منتقل میکند. این شرایط به ویژه در آستانه فصل پاییز و نزدیک شدن به ماههای سرد سال که مصرف گوشت افزایش مییابد، نگرانکننده است. عدم شفافیت در قیمتگذاری میتواند به تشدید نوسانات بازار بینجامد. در ادامه این گزارش، تحلیل جامعی از عوامل ایجاد کننده این شکاف قیمتی و راهکارهایی برای بهبود وضعیت بازار گوشت ارائه میشود.
بررسی عوامل ایجاد کننده شکاف قیمتی
وجود واسطههای متعدد در زنجیره توزیع گوشت، یکی از عوامل اصلی افزایش قیمت است. هر یک از این واسطهها سود جداگانهای به قیمت گوشت اضافه میکنند. هزینههای حمل و نقل، انبارداری و توزیع که به درستی کنترل نمیشوند، سهم قابل توجهی در افزایش قیمت نهایی دارند. ناکارآمدی سیستم لجستیک این هزینهها را افزایش میدهد. عدم شفافیت در مکانیزم قیمتگذاری و نظارت ناکافی بر فرآیند توزیع، زمینه را برای افزایش غیرمنطقی قیمتها فراهم میکند. این امر به ویژه در مورد کالاهای اساسی مانند گوشت مشهود است.
تأثیر نوسانات ارزی بر قیمت گوشت
اگرچه گوشت وارداتی با ارز مبادلهای وارد میشود، اما نوسانات بازار ارز بر قیمت سایر نهادهها و هزینههای جانبی تأثیر میگذارد. این اثر غیرمستقیم در قیمت نهایی خود را نشان میدهد. عدم ثبات در سیاستهای ارزی و ابهام در تداوم دریافت ارز ترجیحی، ریسک فعالیت در این حوزه را افزایش میدهد. تجار این ریسک را در قالب قیمت بالاتر به مصرفکننده منتقل میکنند. وابستگی به واردات گوشت و عدم خودکفایی در تولید داخلی، کشور را در برابر نوسانات قیمت جهانی و نرخ ارز آسیبپذیر کرده است. این وابستگی در بلندمدت تهدیدی برای امنیت غذایی محسوب میشود.
چالشهای نظام توزیع و بازاررسانی
سیستم سنتی توزیع گوشت در کشور، کارایی لازم را ندارد. نبود زنجیرههای مدرن توزیع، باعث افزایش هزینهها و طولانی شدن مسیر رسیدن کالا به مصرفکننده میشود. عدم یکپارچگی در سیستم نظارتی باعث شده تا هر بخش از زنجیره توزیع به صورت جداگانه عمل کند. این امر نظارت یکپارچه بر قیمتها را با مشکل مواجه میسازد. فقدان سیستم رهگیری و شفافیت در مسیر حرکت کالا از واردات تا فروش نهایی، امکان شناسایی دقیق نقاط مشکلدار در زنجیره توزیع را کاهش میدهد.
راهکارهای کوتاهمدت برای کنترل قیمت
استفاده از ظرفیت فروشگاههای زنجیرهای و تعاونیها برای توزیع مستقیم گوشت میتواند واسطهها را حذف کند. این اقدام میتواند به کاهش ۲۰ تا ۳۰ درصدی قیمت منجر شود. اعمال نظارت شدید بر مراکز توزیع و تعیین سقف قیمت برای هر بخش از زنجیره، میتواند از افزایش بیرویه قیمت جلوگیری کند. این نظارت باید مستمر و مؤثر باشد. افزایش شفافیت در اعلام قیمتهای واقعی و ایجاد سامانه رهگیری قیمت، به مصرفکنندگان در تصمیمگیری بهتر کمک میکند. این شفافیت همچنین امکان نظارت مردمی را فراهم میآورد.
راهبردهای بلندمدت برای ساماندهی بازار
- سرمایهگذاری در توسعه دامپروری صنعتی و افزایش تولید داخلی، وابستگی به واردات را کاهش میدهد. این امر در بلندمدت باعث ثبات بیشتر قیمتها میشود.
- ایجاد زنجیرههای یکپارچه تولید، توزیع و فروش گوشت، کارایی سیستم را افزایش میدهد. این یکپارچگی هزینههای اضافی را حذف خواهد کرد.
- تدوین سند ملی توسعه دامپروری با هدف خودکفایی در تولید گوشت، باید در دستور کار قرار گیرد. این سند باید با برنامهریزی دقیق و تامین منابع لازم همراه باشد.