آسیانیوز ایران؛ سرویس اجتماعی:
پرده دیگری از یک تراژدی خانگی در دادگاه کنار رفت. زنی جوان که متهم است همسرش را به قتل رسانده، در برابر قاضی ایستاد و همه اتهامات را رد کرد. ماجرا از یک مرگ به ظاهر طبیعی آغاز شد. "مسعود" در خانه خود جان باخت. اولین گزارشها چیزی از یک جنایت بزرگ نمیگفت. اما نتیجه کالبدشکافی، همه معادلات را برهم زد. پزشکی قانونی اعلام کرد مرگ این مرد بر اثر مسمومیت با متادون بوده است. این پایان ماجرا نبود، بلکه آغاز یک پرونده جنایی پیچیده بود.
تحقیقات پلیس به زودی پرده از رازی تاریک برداشت. همسر مقتول، "لادن"، مدتی پیش از حادثه با مردی به نام "یاسر" در ارتباط بود. این ارتباط نقطه کانونی تحقیقات شد. در بازجوییها، "یاسر" اعترافاتی کرد که چون صاعقه بر پرونده فرود آمد. او گفت قرصهای متادون را به درخواست لادن تهیه کرده است. اما هولناکترین بخش ماجرا آنجا بود که اعتراف کرد لادن این قرصها را در آبمیوه شوهرش حل کرده تا مرگ او طبیعی به نظر برسد. نقشهای که ظاهراً بینقص بود. اکنون در دادگاه، لادن با چهرهای مصمم همه چیز را انکار میکند. او میگوید هیچ نقشی در این جنایت نداشته است. اینک قاضی باید میان انکار متهم و اعترافات همدست، حقیقت را کشف کند. حقیقتی که ممکن است به یکی از پیچیدهترین پروندههای جنایی سال بدل شود.
تحلیل روانشناختی انکار در پروندههای جنایی
انکار متهم در مواردی چون این پرونده، پدیدهای شایع اما پیچیده است. از دیدگاه روانشناختی، انکار میتواند هم مکانیزم دفاعی فرد برای حفظ خودپنداره باشد و هم استراتژی آگاهانه برای فرار از مجازات. در این مورد خاص، لادن با رد اتهام در برابر اعتراف مستقیم همدست قرار دارد. این تقابل، موقعیت روانی پیچیدهای برای متهم ایجاد میکند. قضات معمولاً چنین انکارهایی را در کنار شواهد فیزیکی و اعترافات دیگران ارزیابی میکنند.
بررسی روش قتل و نشانههای برنامهریزی قبلی
روش به کار گرفته شده در این قتل - حل کردن متادون در آبمیوه - نشان از برنامهریزی و طراحی قبلی دارد. انتخاب این روش حاکی از آن است که قاتل یا قاتلان میخواستند مرگ را طبیعی جلوه دهند. این امر مجازات را از قتل عمد به قتل با سبق تصمیم ارتقا میدهد که مجازات سنگینتری دارد. استفاده از متادون نیز نشان میدهد متهمان با مواد مخدر آشنایی داشته یا دسترسی به آن داشتهاند.
نقش ارتباط پنهانی در تحریک به قتل
ارتباط لادن با یاسر پیش از قتل، از نظر حقوقی میتواند به عنوان انگیزه قتل مورد توجه قرار گیرد. در پروندههای مشابه، چنین ارتباطی اغلب محرک اصلی جنایت است. دادگاه باید مشخص کند که این ارتباط تا چه حد در برنامهریزی برای قتل نقش داشته است. آیا این ارتباط علت قتل بوده یا تنها یکی از عوامل تشدید کننده؟ پاسخ به این پرسش در تعیین مجازات تأثیر مستقیم دارد.
ارزش اثباتی اعترافات همدست در دادگاه
اعترافات یاسر از چند جهت دارای اهمیت حقوقی است. اولاً، او به طور مستقیم به تهیه ماده سمی به درخواست لادن اعتراف کرده است. ثانیاً، او جزئیات چگونگی اجرای قتل را شرح داده است. با این حال، در نظام قضایی ایران، اعتراف متهم بدون وجود سایر شواهد برای صدور حکم کافی نیست. بنابراین، دادگاه باید بین اعترافات یاسر و انکار لادن، با اتکا به سایر مدارک جمعآوری شده تصمیم بگیرد.
چالشهای اثبات قتل عمد در نبود شاهد مستقیم
این پرونده نمونه کلاسیک چالشهای اثبات قتل عمد در نبود شاهد مستقیم است. در چنین مواردی، قضات بر اساس قراین و شواهد محیطی، انگیزه، رفتار متهمان و همخوانی ادعاها تصمیم میگیرند. پزشکی قانونی با تعیین علت مرگ، اولین قطعه این پازل را ارائه داده است. حال دادگاه باید سایر قطعات را کنار هم بچیند تا به حقیقت برسد. نتیجه این پرونده میتواند به رویهای برای موارد مشابه تبدیل شود.