آسیانیوز ایران؛ سرویس سلامت و زیبایی:
این روزها شاهد گسترش شبهعلم در شبکههای اجتماعی هستیم. یکی از آخرین نمونهها، ویدیویی است که در آن نمک تصفیهشده و یددار به عنوان مادهای "سمی" معرفی میشود. این ویدیو که در پلتفرمهای مختلفی از جمله اینستاگرام و ایکس منتشر شده، ادعاهای عجیب و غریبی درباره نمک خوراکی مطرح میکند. اما حقیقت چیست؟ صفحه منتشرکننده این ویدیو متعلق به فردی است که خود را "اولین بانوی درمانگر با قدرت ذهن" معرفی کرده و ادعای "درمان تضمینی تیروئید با کپسول تیروئید" دارد! چنین ادعاهایی به خودیشان نشان میدهند با چه نوع ادعاهای غیرعلمی روبرو هستیم. یکی از ادعاهای اصلی این ویدیو، ناسالم بودن نمک تصفیهشده در برابر نمک معمولی است. اما این ادعا کاملاً نادرست است و هیچ پشتوانه علمی ندارد.
نمک تصفیهشده نه تنها سمی نیست، بلکه به دلیل دارا بودن ید، برای پیشگیری از بیماریهای تیروئید ضروری است. برنامههای یددار کردن نمک در سراسر جهان، از جمله ایران، موفقیتهای چشمگیری در کاهش بیماریهای ناشی از کمبود ید داشتهاند. ادعای دیگر این ویدیو درباره اضافه کردن آلومینیوم سیلیکات به نمک است. این ماده برای جلوگیری از کلوخه شدن نمک اضافه میشود و در سطوح مجاز، هیچ خطری برای سلامت انسان ندارد. همچنین ادعا شده که نمک خوراکی منبع قابل توجهی از منیزیوم و پتاسیم است و حذف این مواد از نمک باعث کمبود آنها میشود. این ادعا نیز کاملاً نادرست است، چرا که نمک اساساً منبع اصلی این مواد معدنی نیست. آمار ساختگی "از هر ۱۰ ایرانی ۷ نفر تیروئید کمکار دارند" نیز کاملاً غیرواقعی است. مطالعات علمی نشان میدهد شیوع کمکاری تیروئید در ایران بین ۲.۸ تا ۹.۵ درصد است.
بررسی ادعاهای مطرح شده در ویدیو
تمامی ادعاهای مطرح شده در این ویدیو فاقد پایه علمی هستند. زیرا نمک تصفیهشده نه تنها سمی نیست، بلکه استانداردهای بهداشتی لازم را داراست، افزودن آلومینیوم سیلیکات در حد مجاز برای جلوگیری از کلوخه شدن، کاملاً بیخطر است. همچنین، نمک منبع اصلی منیزیوم و پتاسیم نیست تا حذف آنها باعث کمبود شود.
اهمیت نمک یددار برای سلامت عمومی
برنامه یددار کردن نمک یکی از موفقترین برنامههای سلامت عمومی در جهان است. قبل از اجرای این برنامه، شیوع گواتر و سایر اختلالات ناشی از کمبود ید در ایران بسیار بالا بود. با یددار کردن نمک، این مشکلات به شدت کاهش یافته است. ید برای تولید هورمونهای تیروئید ضروری است و کمبود آن میتواند باعث مشکلات جدی سلامت شود.
بررسی ادعاهای مربوط به تیروئید
ادعای "از هر ۱۰ ایرانی ۷ نفر تیروئید کمکار دارند" کاملاً ساختگی است. بر اساس مطالعات معتبر، شیوع واقعی کمکاری تیروئید در ایران بین ۲.۸ تا ۹.۵ درصد است. همچنین، ید صنعتی استفاده شده در نمکهای یددار (یدید سدیم یا یدید پتاسیم) باعث کمکاری تیروئید نمیشود، بلکه از آن پیشگیری میکند.
خطرات گسترش شبهعلم
گسترش چنین ادعاهای غیرعلمی در شبکههای اجتماعی خطرات جدی برای سلامت عمومی دارد. همچنین ممکن است مردم را از مصرف نمک یددار منصرف کند. زیرا باعث گسترش باورهای غلط درباره سلامت میشود. همچنین، ممکن است افراد را به سمت درمانهای غیرعلمی و خطرناک سوق دهد. مقابله با این شبهعلمها نیازمند آموزش عمومی است.
راهکارهای مقابله با اطلاعات نادرست
برای مقابله با چنین اطلاعات نادرستی، چند راهکار ضروری است
- افزایش سواد سلامت عمومی
- نظارت بیشتر بر محتوای شبکههای اجتماعی
- پاسخگویی علمی و سریع به ادعاهای نادرست
پدر نهایت، همکاری نهادهای علمی و رسانههای معتبر برای انتشار اطلاعات صحیح.