آسیانیوز ایران؛ سرویس علم و تکنولوژی:
پس از سالها فیلترینگ، سرانجام خبرهایی از امکان بازگشت تلگرام به فضای مجازی ایران شنیده میشود. رسانههای ایران از آغاز مذاکرات رسمی میان وزارت ارتباطات و پلتفرم تلگرام خبر دادهاند. این مذاکرات که روز گذشته آغاز شده است، میتواند نقطه عطفی در سیاستهای فضای مجازی کشور باشد. تلگرام که سالهاست در ایران فیلتر است، همچنان یکی از پرکاربردترین پیامرسانها در بین کاربران ایرانی محسوب میشود. بر اساس گزارشهای رسانهای، تیم مذاکره کننده ایرانی شروط مشخصی را به تلگرام اعلام کرده است. پذیرش این شروط از سوی تلگرام، شرط لازم برای بازگشایی این پلتفرم در ایران اعلام شده است.
از جمله مهمترین این شروط میتوان به "محدودسازی مطالب تحریکآمیز قومیتی" اشاره کرد. این شرط نشان میدهد نگرانیهای امنیتی و اجتماعی همچنان در اولویت سیاستگذاری فضای مجازی ایران قرار دارد. شرط دیگر "حذف محتوا با شکایت شهروندان" است که حق اعتراض کاربران ایرانی به محتوای نامناسب را به رسمیت میشناسد. این مکانیسم میتواند به شهروندان امکان دهد در صورت مشاهده محتوای مغایر با قوانین، مستقیماً اقدام کنند. "همکاری تلگرام با دستگاه قضائی ایران" نیز از دیگر شروط کلیدی است. این همکاری میتواند شامل ارائه اطلاعات مورد نیاز برای بررسی پروندههای قضایی باشد. مسدودسازی ترویجکنندگان محتوای تروریستی و خلاف امنیت ملی ایران و همچنین "تعهد به عدم ارائه اطلاعات کاربران ایرانی به سرویسهای اطلاعاتی بیگانه" از دیگر شروط مطرح شده است. این مذاکرات در حالی صورت میگیرد که تلگرام همچنان به طور گستردهای در ایران استفاده میشود و بسیاری از کسبوکارها و کاربران عادی به آن وابسته هستند.
تحلیل شروط امنیتی و حاکمیتی
شروط مطرح شده از سوی ایران نشان از اولویتدادن به مسائل امنیتی و حاکمیتی دارد. شرط "مسدودسازی ترویجکنندگان محتوای تروریستی" بازتاب نگرانیهای امنیتی ایران در فضای مجازی است. شرط "عدم ارائه اطلاعات کاربران ایرانی به سرویسهای اطلاعاتی بیگانه" نیز نشان از حساسیت ایران بر حفاظت از دادههای شهروندان خود دارد. این شرط میتواند پاسخی به نگرانیها درباره جاسوسی سایبری باشد. "همکاری با دستگاه قضائی ایران" نیز بر حاکمیت قانونی کشور تأکید دارد و میخواهد اطمینان حاصل کند که تلگرام در چارچوب قوانین ایران عمل خواهد کرد.
ابعاد اجتماعی و فرهنگی شروط
شرط "محدودسازی مطالب تحریکآمیز قومیتی" نشان از توجه به انسجام اجتماعی و جلوگیری از تنشهای قومی دارد. ایران با تنوع قومی زیادی روبروست و این شرق میتواند به حفظ همبستگی ملی کمک کند. "حذف محتوا با شکایت شهروندان" نیز مکانیسمی برای مشارکت مردم در نظارت بر محتوای مجازی است. این شرق حق اعتراض و شکایت کاربران را به رسمیت میشناسد. این شروط نشان میدهد که ایران به دنبال ایجاد تعادل بین آزادی بیان و حفظ ارزشهای اجتماعی است.
چالشهای فنی و عملیاتی پیادهسازی
پیادهسازی شروطی مانند "حذف محتوا با شکایت شهروندان" نیاز به ایجاد سازوکارهای فنی پیچیده دارد. تلگرام باید سیستم بررسی شکایات و حذف محتوا را به زبان فارسی راهاندازی کند. "همکاری با دستگاه قضائی ایران" نیز مستلزم ایجاد کانالهای ارتباطی امن و استاندارد بین تلگرام و نهادهای قضائی ایران است. مسدودسازی محتوای تروریستی نیز نیاز به تعریف دقیق و شفاف از این محتواها دارد تا سوءاستفاده نشود.
تأثیر بر کاربران و کسبوکارهای ایرانی
بازگشایی تلگرام میتواند به کسبوکارهای زیادی که وابسته به این پلتفرم هستند کمک کند. بسیاری از کسبوکارهای کوچک و متوسط از تلگرام برای بازاریابی و فروش استفاده میکنند. از سوی دیگر، پذیرش این شروط ممکن است بر برخی از آزادیهای کاربران تأثیر بگذارد. کاربران باید منتظر بمانند و ببینند این شروط چگونه اجرا خواهند شد. افزایش نظارت بر محتوا ممکن است باعث انتقال برخی کاربران به پلتفرمهای دیگر شود.
چشمانداز مذاکرات و سناریوهای محتمل
- سناریوی محتمل، توافق تدریجی و مرحلهای است. ممکن است ابتدا بر روی برخی شروط سادهتر توافق شود و سپس به شروط پیچیدهتر پرداخته شود.
- احتمالاً مذاکرات زمانبر خواهد بود، چرا که تلگرام باید بین منافع تجاری خود در ایران و پذیرش شروط ایرانی تعادل ایجاد کند.
- در نهایت، موفقیت این مذاکرات میتواند الگویی برای مذاکره با دیگر پلتفرمهای بینالمللی باشد.