آسیانیوز ایران؛ سرویس فرهنگی هنری:
پخش آنلاین فیلم سینمایی «پیرپسر» به کارگردانی اکتای براهنی، در پلتفرم فیلمنت به طور ناگهانی متوقف شد. این اقدام در ساعات اولیه بعدازظهر امروز انجام شد و واکنشهای گستردهای را در پی داشت. اکتای براهنی، کارگردان فیلم، در صفحه شخصی خود با انتشار پستی از این تصمیم انتقاد کرد. او نوشت: «پخش این فیلم از ساعت سه بعدازظهرِ امروز، به دستور رئیس ساترا متوقف شد.» کارگردان «پیرپسر» در ادامه با بیان اینکه فیلم پروانه نمایش گرفته و پیش از این به صورت قاچاق پخش شده بود، گفت: «انگار میخواهند حال سازندگان فیلم را بگیرند.» این اظهارات نشان از نارضایتی عمیق سازندگان از این تصمیم دارد.
در مقابل، عباس طاهری، معاون کاربران و تنظیمگری اجتماعی ساترا، در توضیح این اقدام گفت: «فیلم پیرپسر مجوز اکران آنلاین از وزارت ارشاد ندارد و با دستور قوه قضاییه جلوی پخش آن گرفته شده است.» طاهری تأکید کرد که ساترا تنها مجری ابلاغ این حکم به فیلمنت بوده است. ساترا که مخفف «سازمان تنظیم مقررات رسانههای صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی ایران» است، مسئول نظارت بر پلتفرمهای پخش آنلاین محتوای سمعی و بصری است. فیلم «پیرپسر» در مدت کوتاه پخش آنلاین خود با استقبال خوبی از سوی مخاطبان روبرو شده بود. این استقبال نشان میداد که فیلم مورد توجه جامعه سینمادوستان قرار گرفته است.
توقف ناگهانی پخش این فیلم، پرسشهای زیادی درباره سازوکار صدور مجوز برای پلتفرمهای آنلاین و ثبات در تصمیمگیریهای فرهنگی ایجاد کرده است. بسیاری از فعالان سینمایی در حال بررسی پیامدهای این تصمیم برای آینده سینمای ایران هستند. این رویداد در شرایطی رخ داده که پیش از این نیز شاهد توقف پخش برخی آثار سینمایی در پلتفرمهای آنلاین بودهایم. اما نحوه و زمانبندی این تصمیم در مورد «پیرپسر» خاص و قابل تأمل است.
بررسی سازوکار قانونی صدور مجوز پخش آنلاین
بر اساس قوانین ایران، پخش آنلاین فیلمهای سینمایی نیازمند مجوز جداگانه از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. این مجوز مستقل از پروانه اکران سینمایی است. ساترا به عنوان نهاد ناظر بر پلتفرمهای پخش آنلاین، موظف است بر اجرای این مقررات نظارت کند. در صورت عدم رعایت مقررات، ساترا میتواند با دستور قوه قضاییه اقدام به توقف پخش کند. پروانه اکران سینمایی به معنای مجوز پخش آنلاین نیست. این تفکیک حقوقی گاهی توسط سازندگان نادیده گرفته میشود.
تحلیل تناقضات در فرآیند صدور مجوز
پروانه نمایش سینمایی گرفتن فیلم نشان میدهد که فیلم از نظر محتوایی مورد تأیید قرار گرفته است. اما عدم دریافت مجوز پخش آنلاین میتواند نشان از وجود ملاحظات خاص داشته باشد. پخش قاچاق پیشین فیلم ممکن است در تصمیمگیری برای توقف پخش آنلاین تأثیر داشته باشد. گاهی نهادهای نظارتی پخش قاچاق را دلیلی برای سختگیری بیشتر میدانند. تأخیر در دریافت مجوز پخش آنلاین میتواند به دلیل پیچیدگیهای اداری یا ملاحظات امنیتی باشد.
تأثیر بر صنعت سینما و پلتفرمهای آنلاین
توقف پخش فیلمها میتواند به بیاعتمادی بین سازندگان و پلتفرمهای آنلاین بینجامد. سرمایهگذاری روی تولید محتوای دیجیتال ممکن است با احتیاط بیشتری صورت گیرد. پلتفرمهای پخش آنلاین ممکن است در انتخاب آثار محتاطانهتر عمل کنند. این احتیاط میتواند به کاهش تنوع محتوایی بینجامد. سازندگان فیلم ممکن است به دنبال راهکارهای جایگزین برای نمایش آثار خود باشند. این امر میتواند به شکلگیری بازارهای موازی بینجامد.
واکنش جامعه سینمایی و افکار عمومی
واکنش تند کارگردان نشان از عمق نارضایتی جامعه سینمایی دارد. اینگونه تصمیمها میتواند به شکاف بین بدنه سینما و نهادهای نظارتی دامن بزند. استقبال خوب مخاطبان از فیلم نشان میدهد که اثر با ذائقه عمومی همخوانی داشته است. این موضوع میتواند به تقابل بین خواست مردم و تصمیم نهادهای نظارتی بینجامد. افکار عمومی گاهی اینگونه تصمیمات را به سلیقه و غیرشفاف تفسیر میکند. این ادراک، میتواند به اعتماد عمومی آسیب بزند.
چشمانداز آینده و راهکارهای پیشرو
- شفافسازی فرآیند صدور مجوز میتواند به کاهش تنشها کمک کند. نهادهای نظارتی باید معیارهای خود را به وضوح اعلام کنند.
- انواع مکانیسمهایدرخواست تجدیدنظرl میتواند به سازندگان امکان اعتراض به تصمیمات را بدهد. این حق درخواست تجدیدنظر باید در چارچوب قانونی تعریف شود.
- هماهنگی بین نهادهای مختلف در فرآیند صدور مجوز ضروری است. تداخل وظایف و تعارض تصمیمها میتواند به بیثباتی بینجامد.