آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:
روابط پرتنش آمریکا و ونزوئلا بار دیگر در کانون توجهات بینالمللی قرار گرفته است. این بار دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، در مصاحبهای تلویزیونی موضع خود را در قبال کاراکاس تشریح کرده است. ترامپ در گفتوگو با برنامه پرتماشگر «۶۰ دقیقه» شبکه سیبیاس، اگرچه احتمال جنگ مستقیم با ونزوئلا را کم دانسته، اما از «روزهای آخر» نیکلاس مادورو، رئیسجمهور این کشور سخن گفته است. این اظهارات در شرایطی مطرح میشود که تنشهای دو کشور در ماههای اخیر افزایش یافته است.
رئیسجمهور آمریکا در پاسخ به پرسش مستقیم مجری برنامه درباره احتمال درگیری نظامی با ونزوئلا، با لحنی محتاطانه اما حاوی اخطار گفت: «بعید میدانم. فکر نمیکنم چنین شود.» اما بلافاصله افزود: «اما آنها مدتهاست با ما رفتار درستی نداشتهاند.» این اظهارات در حالی مطرح میشود که نیروی دریایی آمریکا به طور مستمر عملیات علیه قایقهای مظنون به قاچاق مواد مخدر در دریای کارائیب را ادامه میدهد. پنتاگون این اقدامات را بخشی از مبارزه با قاچاق مواد مخدر به خاک آمریکا میداند.
با این حال، ناظران بینالمللی معتقدند این عملیاتهای نظامی در آبهای نزدیک به ونزوئلا، بیش از آنکه هدف مبارزه با مواد مخدر را دنبال کند، بهانهای برای افزایش فشار بر دولت مادورو است. کاراکاس بارها این اقدامات را نقض حاکمیت ملی خود خوانده است. ترامپ در این مصاحبه، گمانهزنیها مبنی بر اینکه هدف نهایی آمریکا سرنگونی مادورو است را رد کرد، اما از توضیح دقیق «دلایل متعدد» دیگر برای این عملیاتها خودداری ورزید. این ابهام، نگرانیها درباره تشدید تنشها را افزایش داده است.
موقعیت داخلی مادورو نیز در ماههای اخیر تضعیف شده است. اقتصاد ونزوئلا با تورم افسارگسیخته و کمبودهای گسترده مواجه است و مخالفان دولت، فشار برای تغییر را افزایش دادهاند. اظهارات ترامپ در آستانه انتخابات نوامبر آمریکا، میتوانند نشاندهنده تلاش وی برای نمایش موضع قاطع در سیاست خارجی باشد. رویکردی که ممکن است در کمپین انتخاباتی او نیز مورد استفاده قرار گیرد.
تحلیل محتوای اظهارات ترامپ
اظهارات ترامپ در مصاحبه با سیبیاس از سنجیده بودن و محتاط بودن حکایت دارد. او از یک سو احتمال جنگ مستقیم را کم میدانَد، اما از سوی دیگر با اشاره به «روزهای آخر مادورو» بر تداوم فشار بر کاراکاس تأکید میکند. این دوگانهگویی میتواند نشان از استراتژی مشخص آمریکا در قبال ونزوئلا داشته باشد. واشنگتن میخواهد ضمن جلوگیری از تشدید تنش به درگیری تمامعرض، فشار بر دولت مادورو را در بالاترین سطح حفظ کند. به کار بردن عبارت «رفتار درستی نداشتهاند» نیز حاوی این پیام است که عادی سازی روابط منوط به تغییر رفتار کاراکاس است.
زمینههای تنش در روابط دوجانبه
روابط آمریکا و ونزوئلا از زمان به قدرت رسیدن هوگو چاوز در سال ۱۹۹۹ همواره پرتنش بوده است. رویکرد ضدامپریالیستی چاوز و سپس مادورو، با سیاستهای واشنگتن در تضاد قرار داشته. تحریمهای گسترده آمریکا علیه ونزوئلا در سالهای اخیر، اقتصاد این کشور را با چالشهای جدی مواجه کرده است. واشنگتن از این تحریمها به عنوان اهرمی برای فشار بر کاراکاس استفاده میکند. مسئله به رسمیت شناختن خوان گوآیدو به عنوان رئیسجمهور موقت ونزوئلا از سوی آمریکا و متحدانش نیز از دیگر عوامل تشدید تنش بوده است.
ابعاد حقوقی عملیاتهای دریایی آمریکا
عملیات نیروی دریایی آمریکا در آبهای کارائیب از منظر حقوق بینالملل مورد پرسش قرار دارد. کاراکاس این اقدامات را نقض حاکمیت ملی و حریم آبی خود میداند. واشنگتن با استناد به مبارزه با قاچاق مواد مخدر، این عملیاتها را توجیه میکند. اما منتقدان معتقدند این بهانهای برای حضور نظامی در نزدیکی مرزهای ونزوئلا است. ابهام در «دلایل متعدد»ی که ترامپ به آن اشاره کرد، میتواند به معنای اهداف گستردهتر ژئوپلتیک واشنگتن در منطقه باشد.
تأثیر بر معادلات منطقهای
روابط آمریکا و ونزوئلا بر معادلات منطقه آمریکای لاتین تأثیر مستقیم دارد. بسیاری از کشورهای منطقه در میانه این تنشها، مواضع متفاوتی اتخاذ کردهاند. کشورهای همپیمان آمریکا مانند کلمبیا و برزیل، از فشار بر کاراکاس حمایت میکنند، در حالی که متحدان ونزوئلا مانند کوبا و نیکاراگوئه از دولت مادورو پشتیبانی میکنند. تشدید تنشها میتواند به قطبیتر شدن فضای منطقه بینجامد و همکاریهای منطقهای را با چالش مواجه کند.
چشمانداز آینده
با توجه به اظهارات ترامپ، به نظر میرسد واشنگتن در کوتاهمدت قصد تشدید درگیری نظامی مستقیم را ندارد، اما فشار بر کاراکاس ادامه خواهد یافت. موقعیت داخلی مادورو نیز با توجه به بحرانهای اقتصادی و افزایش نارضایتیها، آسیبپذیرتر شده است. این امر میتواند به تغییرات سیاسی در ونزوئلا بینجامد. نتیجه انتخابات نوامبر آمریکا نیز میتواند بر روند آینده روابط دو کشور تأثیر تعیینکنندهای داشته باشد.