آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:
در تحولی جدید در عرصه دیپلماسی بینالمللی، امانوئل مکرون، رئیسجمهور فرانسه، با دکتر مسعود پزشکیان، معاون اول رئیسجمهور ایران، تماس گرفت و آمادگی خود را برای ایجاد چارچوبی تازه در مذاکرات ایران و غرب اعلام کرد. این تماس تلفنی که در فضایی صمیمانه برگزار شد، نشاندهنده عزم پاریس برای بازیابی نقش سنتی خود به عنوان میانجی در پرونده هستهای ایران است. مکرون در این گفتوگو بر ضرورت ادامه تعاملات و گفتوگوها در راستای ایجاد شفافیت و اعتمادسازی تأکید کرد.
رئیسجمهور فرانسه با بیان اینکه برای ایجاد یک چارچوب مذاکراتی جدید تلاش خواهد کرد، اظهار امیدواری کرد که بتواند به نتیجهای روشن بین ایران و کشورهای غربی دست یابد. وی بهبود و گسترش روابط متقابل و رفع تحریمها را از اهداف اصلی این چارچوب جدید عنوان کرد. این ابتکار عمل دیپلماتیک در شرایطی صورت میگیرد که به گزارش شبکه الجزیره، یک مقام ایرانی اعلام کرده تبادل پیام با آمریکا از طریق واسطهها در جریان است، اما در حال حاضر برنامهای برای مذاکره مستقیم وجود ندارد. تماس مکرون با پزشکیان را میتوان در چارچوب تلاشهای اروپا برای احیای برجام و کاهش تنشها در منطقه تفسیر کرد. فرانسه به عنوان یکی از امضاکنندگان اصلی برجام، همواره نقشی فعال در پرونده هستهای ایران ایفا کرده است. در سوی دیگر، موضع ایران نیز بر ادامه مذاکرات از طریق کانالهای دیپلماتیک موجود تأکید دارد. مقامات ایرانی بارها اعلام کردهاند که برای بازگشت آمریکا به برجام، باید تضمینهای لازم ارائه شود.
این تحول دیپلماتیک در حالی رخ میدهد که منطقه خاورمیانه شاهد تنشهای فزایندهای بوده است. نقشآفرینی فرانسه میتواند به کاهش این تنشها و ایجاد فضایی برای گفتوگوی سازنده کمک کند. نتیجه این تماس و پیامدهای آن برای آینده پرونده هستهای ایران، در روزها و هفتههای آینده روشنتر خواهد شد. به نظر میرسد پنجره جدیدی برای دیپلماسی گشوده شده است.
جایگاه دیپلماتیک فرانسه در پرونده ایران
فرانسه به عنوان یکی از قدرتهای هستهای و عضو دائم شورای امنیت، همواره نقشی کلیدی در پرونده هستهای ایران ایفا کرده است. این کشور در طول سالهای گذشته، گاه نقش میانجی و گاه نقش سختگیر را بازی کرده است. رویکرد مکرون نسبت به ایران در دورههای مختلف، نوساناتی داشته است. از حمایت از برجام تا انتقاد از موشکباران اسرائیل، مواضع فرانسه ترکیبی از تعامل و فشار بوده است. تماس اخیر مکرون نشان میدهد که فرانسه میخواهد بار دیگر نقش فعالتری در منطقه ایفا کند. این اقدام را میتوان در چارچوب تلاش برای احیای رهبری اروپا در دیپلماسی بینالمللی تفسیر کرد.
زمینههای سیاسی و بینالمللی
این تماس در شرایطی صورت میگیرد که مذاکرات احیای برجام در بنبست قرار دارد. آمریکا و ایران هر یک شرطهایی را مطرح کردهاند که طرف مقابل آن را نمیپذیرد. تنشهای منطقهای نیز بر پیچیدگی موضوع افزوده است. حمله به سفارت ایران در دمشق و تلافیهای بعدی، فضای منطقه را ملتهب کرده است. در چنین شرایطی، نقشآفرینی بازیگران بینالمللی مانند فرانسه میتواند به کاهش تنش کمک کند.
مواضع و منافع طرفین
برای ایران، رفع تحریمها و تضمینهای لازم برای بهرهبرداری اقتصادی از برجام اولویت دارد. تهران خواهان لغو کامل تحریمها و تضمین عدم خروج یکجانبه آمریکا است. از نگاه غرب، محدودیت بر برنامه هستهای ایران و پاسخ به نگرانیهای منطقهای در اولویت قرار دارد. کشورهای غربی به دنبال توافقی هستند که مانع از دستیابی ایران به سلاح هستهای شود. فرانسه به عنوان واسطه، باید نقطه تعادلی بین این خواسته ها پیدا کند.
چالشهای پیشرو
عدم اعتماد بین طرفین اصلی ترین چالش پیشرو است. ایران به تعهدپذیری آمریکا بدبین است و آمریکا به نیات ایران مشکوک است. تفاوت نگاه کشورهای اروپایی نیز بر پیچیدگی موضوع میافزاید. در حالی که فرانسه خواهان تعامل است، بریتانیا و آلمان ممکن است رویکرد متفاوتی داشته باشند. تنشهای داخلی در هر دو کشور نیز بر روند مذاکرات تأثیر میگذارد.
چشمانداز آینده
تماس مکرون میتواند سرآغاز دور جدیدی از دیپلماسی باشد. اگر این ابتکار با استقبال طرفین مواجه شود، ممکن است به احیای مذاکرات بینجامد. با این حال، شکاف عمیق بین مواضع ایران و غرب، دستیابی به توافق سریع را غیر ممکن میسازد. احتمالاً روند مذاکرات طولانی و پرپیچوخم خواهد بود. نقش سایر بازیگران بینالمللی مانند چین و روسیه نیز در تعیین نتیجه نهایی تأثیرگذار خواهد بود.