آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:
گاهی یک گزارش خبری بیشتر از آنکه روشنگر باشد، بر ابهامات میافزاید. گزارش تازه خبرگزاری فارس درباره آیتالله هاشمی رفسنجانی از همین دست گزارشهاست. ادعایی عجیب که مانند مه غلیظی ذهن مخاطب را درگیر میکند. پوشش خاص استخری؟ این عبارت به راستی چه معنایی میتواند داشته باشد؟ در دنیای رسانهای که سند و مدرک پایه هر گزارشی است، این گزارش همچون کشتی بیبندرگاه در اقیانوس خبری شناور است. هیچ منبعی، هیچ سندی، هیچ جزئیاتی.
آیا این گزارش را باید سرآغاز یک افشاگری جدید دانست؟ یا تنها سوالی بیپاسخ در فضای رسانهای کشور؟ مخاطب کنجکاو در پی یافتن پاسخ میگردد اما جز ابهام چیزی نمییابد. این همان نقطه تاریک گزارشنویسی است. استانداردهای حرفهای روزنامهنگاری چه میگویند؟ آیا گزارشگری که ادعایی مطرح میکند، نباید آن را مستند کند؟ فضای رسانهای کشور نیازمند شفافیت و پاسخگویی است. انتشار چنین گزارشهایی بدون ارائه مدارک، به اعتماد عمومی آسیب میزند. این گزارش بیش از آنکه پاسخی باشد، پرسشهای جدیدی ایجاد کرده است. پرسشهایی که همچنان بیپاسخ ماندهاند.
بررسی استانداردهای حرفهای در گزارشنویسی
هر گزارش حرفهای باید دارای منبع مشخص و قابل استناد باشد. گزارش خبرگزاری فارس فاقد چنین ویژگی است که آن را از استانداردهای روزنامهنگاری دور میسازد. در روزنامهنگاری مدرن، ارائه مدارک و مستندات بخش جداییناپذیر هر گزارش است. عدم رعایت این اصل بنیادین، اعتبار گزارش را زیر سوال میبرد. گزارشگری که در طی این مصاحبه ویدیویی ادعایی را مطرح میکند، مسئولیت ارائه مستندات را نیز بر عهده دارد. در غیر این صورت، گزارش جنبه شایعه به خود میگیرد.
تحلیل محتوایی و معناشناختی گزارش
عبارت "پوشش خاص" عبارتی مبهم و غیرشفاف است. این عبارت میتواند برداشتهای مختلف و سلیقهای زیادی را ایجاد کند. در فضای رسانهای، به کار بردن چنین عبارات مبهمی میتواند موجب سوءتفاهمهای گسترده شود. انتخاب واژگان در گزارشهای حساس باید با دقت زیادی صورت گیرد. عدم تعریف دقیق از "پوشش خاص" این امکان را به وجود میآورد که هر مخاطبی برداشت شخصی خود را از گزارش داشته باشد.
تاثیر چنین گزارشهایی بر فضای رسانهای
انتشار گزارشهای فاقد سند بر اعتماد عمومی به رسانهها تاثیر منفی میگذارد. مخاطب به تدریج نسبت به اخبار رسانهها بدبین میشود. فضای رسانهای کشور نیازمند ارتقای کیفیت گزارشنویسی است. انتشار چنین گزارشهایی مسیر توسعه رسانهای را با مشکل مواجه میسازد. رسانههای حرفهای باید با رعایت استانداردهای گزارشنویسی، الگویی برای دیگران باشند.
ملاحظات اخلاقی در گزارشنویسی
در اخلاق رسانهای، احترام به حریم شخصی افراد یک اصل مهم است. گزارشهایی از این دست ممکن است این حریم را نقض کند. گزارشگر باید بین حق اطلاعرسانی عمومی و احترام به حریم شخصی توازن ایجاد کند. عدم رعایت این توازن موجب آسیبهای اخلاقی میشود. پاسخگویی و شفافیت از اصول بنیادین اخلاق رسانهای است که در این گزارش رعایت نشده است.
راهکارهای بهبود کیفیت گزارشنویسی
آموزش استانداردهای حرفهای گزارشنویسی به خبرنگاران ضروری است. رسانهها باید دورههای آموزشی منظمی برگزار کنند. ابزار سیستم نظارتی داخلی در رسانهها میتواند کیفیت گزارشها را ارتقا دهد. ویراستاران حرفهای باید بر محتوای گزارشها نظارت دقیق داشته باشند. شفافیت در ارائه منابع و مستندات باید به فرهنگ تبدیل شود. رسانهها باید در این زمینه پیشگام باشند.