آسیانیوز ایران؛ سرویس علم و تکنولوژی:
بحران آب در بسیاری از شهرهای جهان به مرحله هشدار رسیده است. اما در این میان، کشورهایی هستند که به جای انتظار برای باران، راه حل عملی انتخاب کردهاند. آنها با ساخت آبشیرینکنهای ساحلی، بحران آب را به فرصت تبدیل کردهاند. تصور کنید شهری مانند ریاض، پایتخت عربستان، که روزی کاملاً وابسته به چاههای محدود آبی بود، امروز با پروژه عظیم «رأسالخیّر» به ثبات آبی دست یافته است. این پروژه با تولید بیش از یک میلیون مترمکعب آب شیرین در روز، نه تنها نیاز شهر را تأمین کرده، بلکه از مهاجرت اجباری ناشی از کمآبی جلوگیری کرده است. در همسایگی عربستان، امارات پروژه بلندپروازانه «طویله» را در ابوظبی پیش میبرد. این پروژه که با انرژی خورشیدی تغذیه میشود، نشان میدهد که میتوان راه حلی اقتصادی و پایدار برای بحران آب پیدا کرد.
آن سوی جهان، در شهر سندیگوی آمریکا، آبشیرینکن «کارلزبد» در دورهای که شهر در آستانه بحران آبی طولانی مدت قرار داشت، مانند نگینی درخشان عمل کرد. این پروژه توانست ۷ درصد آب شهری را تضمین کند و ثبات شبکه آبی را بازگرداند. این تجربیات موفق سه پیام مهم دارند: اول اینکه بحران آب راه حل دارد، دوم اینکه این راه حلها عملی و اثبات شده هستند، و سوم اینکه برای اجرای آنها نیاز به اراده جدی و مدیریت شفاف داریم. کشورهایی که تصمیم گرفتند، نجات یافتند. آنها منتظر شرایط بهتر نماندند، بلکه شرایط بهتری را ایجاد کردند. این دقیقاً همان درسی است که باید از آنها بیاموزیم. برای شهرهای ساحلی ایران نیز آبشیرینکن میتواند در مدت ۲ تا ۴ سال بحران را حل کند. البته به شرطی که اراده، مدیریت و نظارت شفاف وجود داشته باشد. این راه حل نه یک رویا، که واقعیتی است که در بسیاری از کشورهای جهان به تحقق پیوسته است. وقت آن است که ما نیز از این تجربیات استفاده کنیم.
فناوری آبشیرینکن و انواع آن
فناوری آبشیرینکن به سرعت در حال پیشرفت است. روش اسمز معکوس (RO) امروزه به عنوان کارآمدترین روش شناخته میشود که میتواند آب دریا را با بازدهی بالا به آب شیرین تبدیل کند. انرژی مورد نیاز آبشیرینکنها همواره یکی از چالشهای اصلی بوده است. اما نمونه پروژه «طویله» در امارات نشان میدهد که میتوان از انرژی خورشیدی برای تغذیه این واحدها استفاده کرد و هم هزینهها و هم فشار زیستمحیطی را کاهش داد. ظرفیت تولید آبشیرینکنها نیز به طور قابل توجهی افزایش یافته است. از واحدهای کوچک چند هزار مترمکعبی تا پروژههای عظیم مانند «رأسالخیّر» با ظرفیت بیش از یک میلیون مترمکعب در روز، همگی نشان از بلوغ این فناوری دارند.
تجربه عربستان در مدیریت بحران آب
عربستان با پروژه «رأسالخیّر» تحول عظیمی در تأمین آب شیرین ایجاد کرد. این پروژه نه تنها نیاز شهر ریاض را تأمین کرد، بلکه الگویی برای دیگر کشورهای منطقه شد. پایداری منابع آبی در عربستان از طریق این پروژه به حدی رسید که از مهاجرت اجباری ناشی از کمآبی جلوگیری شد. این نشان میدهد که سرمایهگذاری در آبشیرینکن میتواند تبعات اجتماعی بحران آب را نیز کاهش دهد. اگرچه هزینههای ساخت و بهرهبرداری از آبشیرینکنها بالا است، اما عربستان نشان داد که در بلندمدت، هزینههای ناشی از بحران آب بسیار بیشتر از سرمایهگذاری در این فناوری است.
نوآوری امارات در تلفیق انرژی خورشیدی
پروژه «طویله» در امارات نمونه بارز نوآوری در حوزه آبشیرینکن است. استفاده از انرژی خورشیدی برای تغذیه این واحدها، راه حلی پایدار و اقتصادی ارائه میدهد. این رویکرد نه تنها هزینههای عملیاتی را کاهش میدهد، بلکه فشار زیستمحیطی ناشی از مصرف سوختهای فسیلی را نیز کم میکند. این همان توسعه پایدار در عمل است. هدف امارات از ساخت بزرگترین آبشیرینکن اسمز معکوس جهان، نشان از عزم جدی این کشور برای حل پایدار مشکل آب دارد. این الگو میتواند برای دیگر کشورهای مشرق نیز الهام بخش باشد.
درسهای پروژه آمریکا در سندیگو
آبشیرینکن «کارلزبد» در سندیگوی آمریکا نشان داد که حتی کشورهای پیشرفته نیز در معرض بحران آب قرار دارند. این پروژه در دورهای که شهر با بحران آبی مواجه بود، راه نجات شد. تأمین ۷ درصد آب شهری توسط این پروژه، شاید عدد بزرگی به نظر نرسد، اما در شرایط بحرانی همین مقدار نیز میتواند ثبات شبکه آبی را تضمین کند. این تجربه ثابت کرد که سرمایهگذاری در آبشیرینکن نه تنها برای کشورهای خشک، بلکه برای همه کشورهایی که با چالش آب روبرو هستند، ضروری است.
امکانسنجی اجرا در ایران
ایران با داشتن خطوط ساحلی طولانی در شمال و جنوب، پتانسیل بالایی برای ساخت آبشیرینکن دارد. شهرهای ساحلی میتوانند از این فناوری برای حل مشکل آب استفاده کنند. با توجه به تجربیات موفق جهانی، در صورت وجود اراده سیاسی و مدیریت شفاف، میتوان در مدت ۲ تا ۴ سال بحران آب در شهرهای ساحلی ایران را حل کرد. سرمایهگذاری در این حوزه نه تنها مشکل آب را حل میکند، بلکه میتواند به ایجاد اشتغال و توسعه فناوری در کشور نیز بینجامد.