آسیانیوز ایران؛ سرویس ورزشی:
جامعه شطرنج ایران امروز یکی از ستونهای اصلی خود را از دست داد. عباس لطفی، نخستین شطرنجبازی که نام ایران را در عرصه بینالمللی مطرح کرد، در آستانه صدسالگی چشم از جهان فروبست. او که در سالهای دور، زمانی که شطرنج در ایران هنوز در ابتدای راه بود، عَلَم این رشته را بر دوش کشید، حالا در سکوت و آرامش رخ در نقاب خاک کشید. لطفی نه تنها یک بازیکن، که یک پیشگام بود؛ کسی که راه را برای نسلهای بعدی هموار کرد. خاطره حضور او در المپیاد شطرنج سال ۱۹۵۶ هنوز در اذهان قدیمیترهای این رشته زنده است. زمانی که او به عنوان پرامتیازترین بازیکن تیم ملی ایران، نشان داد که ایرانیان نیز میتوانند در این ورزش فکری درخشش داشته باشند.
اما لطفی تنها در میدان رقابتها درخشید. او با تألیف و ترجمه کتابهای آموزشی، به ویژه اثر ماندگار «تئوری شروع بازی شطرنج»، میراثی گرانبها برای نسلهای بعد به جای گذاشت. کتابی که سالها منبع آموزشی بسیاری از شطرنجبازان ایرانی بود. این استاد پیشکسوت در طول عمر نزدیک به یک قرن خود، شاهد فراز و نشیبهای بسیاری در شطرنج ایران بود. از روزهای نخستین که شطرنج ورزشی کمطرفدار محسوب میشد تا امروز که ایران مهد استادان بزرگی در سطح منطقه شده است.
برای شطرنجبازان کهنسال، لطفی یادآور خاطراتی دور و دلانگیز است. برای نسل میانی، او نماد پایمردی و عشق به شطرنج است. و برای جوانان، او اسطورهای است که باید راهش را ادامه دهند. در روزگاری که شطرنج ایران با مشکلات فراوانی روبرو بود، لطفی و همنسلانش با امکانات محدود، عشق و علاقهای بیکران داشتند. همین عشق بود که باعث شد شطرنج ایران هیچگاه به طور کامل از صحنه محو نشود. امروز که او در میان ما نیست، بهترین پاسداشتش تداوم راهی است که او آغاز کرد. راهی که از سالهای دور شروع شد و امروز به دست نسل جدیدی از شطرنجبازان ایرانی ادامه دارد.
نقش تاریخی لطفی در تأسیس شطرنج نوین ایران
عباس لطفی در دورهای به عرصه شطرنج ایران وارد شد که این رشته به صورت سازمانیافته و حرفهای وجود نداشت. حضور او در اولین تیم ملی شطرنج ایران که به المپیاد ۱۹۵۶ اعزام شد، نقطه عطفی در تاریخ این رشته محسوب میشود. عنوان "پرامتیازترین بازیکن" ایران در آن المپیاد، نشان از تواناییهای فنی بالای او داشت. این موفقیت باعث شد نگاهها به شطرنج ایران به عنوان یک رشته رقابتی جدی تغییر کند. شناخته شدن به عنوان "نخستین شطرنجباز بینالمللی ایران" نیز گواه دیگری بر جایگاه ویژه او در تاریخ شطرنج کشور است. او راه را برای حضور بینالمللی نسلهای بعدی هموار کرد.
مشارکتهای آموزشی و مکتوب لطفی
کتاب «تئوری شروع بازی شطرنج» اثر عباس لطفی، برای دههها منبع آموزشی معتبری برای شطرنجبازان ایرانی بود. این کتاب نشان میدهد که لطفی تنها به بازی فکر نمیکرد، بلکه به توسعه و آموزش این رشته نیز اهمیت میداد. تألیف و ترجمه کتابهای آموزشی در شرایطی که منابع آموزشی به زبان فارسی بسیار محدود بود، اقدامی ارزشمند محسوب میشد. این آثار به رشد کیفی شطرنج ایران کمک شایانی کرد. رویکرد آموزشی لطفی میتواند الگویی برای اساتید امروزی باشد. او نشان داد که یک بازیکن حرفهای میتواند و باید دانش خود را در اختیار نسل بعد قرار دهد.
سیر تحول شطرنج ایران در یک قرن اخیر
عمر ۹۹ ساله لطفی با تاریخچه شطرنج نوین ایران گره خورده است. او شاهد تمام تحولات این رشته از دهههای نخست تا امروز بود. از حضور اولین تیم ملی در المپیاد ۱۹۵۶ تا ظهور اساتید بزرگی چون احسان قائممقامی و علیرضا فیروزجا، لطفی شاهد تمام این تحولات بود. این دیدگاه تاریخی میتوانست منبع ارزشمندی برای پژوهشگران تاریخ ورزش ایران باشد. مقایسه شرایط شطرنج در دوران جوانی لطفی با امروز، نشان از پیشرفت چشمگیر این رشته دارد. پیشرفتی که بدون تلاش پیشگامانی مانند او ممکن نبود.
ویژگیهای شخصیتی و اخلاقی لطفی
بقای عمر نزدیک به یک قرن لطفی در حالی که همواره پیگیر شطرنج بود، نشان از عشق عمیق او به این رشته دارد. این عشق و علاقه میتواند برای نسل جدید الهامبخش باشد. فعالیت مستمر در زمینه آموزش حتی پس از پایان دوران حرفهای بازی، نشان از مسئولیتپذیری و تعهد او به توسعه شطرنج دارد. تواضع و فروتنی لطفی با وجود جایگاه تاریخیاش، از دیگر ویژگیهای برجسته او بود. او همواره در سایه کار خود را ادامه داد و به دنگیر جنجال و حاشیه نبود.
پیامدهای درگذشت او برای جامعه شطرنج ایران
درگذشت لطفی پایان یک فصل از تاریخ شطرنج ایران است. با او یکی از آخرین بازماندگان نسل اول شطرنج نوین ایران نیز خداحافظی کرد. این فقدان فرصتی است برای بازنگری در تاریخ شطرنج ایران و شناسایی دیگر پیشگامان این رشته. باید از این فرصت برای ثبت تاریخ شطرنج ایران استفاده کرد. برگزاری مراسم بزرگداشت و نامگذاری رویدادهای شطرنج به نام او میتواند راهی برای پاسداشت یاد این استاد پیشکسوت باشد.