آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:
در آستانه برگزاری نشست شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی، سندی جنجالی افشا شده است. سندی که میتواند روابط ایران و غرب را به مراحل جدیدی از تنش بکشاند. شبکه المیادین از دستیابی به پیشنویس قطعنامهای خبر داده که کشورهای اروپایی سهگانه (آلمان، فرانسه و بریتانیا) آماده ارائه آن به شورای حکام هستند. این سند حاوی بندهای سختگیرانهای علیه ایران است. بر اساس این پیشنویس، از ایران خواسته شده تمامی فعالیتهای مرتبط با غنیسازی و بازفرآوری را متوقف کند. این درخواست حتی فعالیتهای پژوهشی و توسعهای را نیز در بر میگیرد. بند دیگر قطعنامه بر لزوم اجرای دقیق پروتکل الحاقی تأکید دارد. پروتکلی که ایران پس از خروج آمریکا از برجام، اجرای آن را به حالت تعلیق درآورد.
این اقدام اروپایی در شرایطی صورت میگیرد که مذاکرات احیای برجام ماههاست در بنبست به سر میبرد. به نظر میرسد کشورهای اروپایی به جای دیپلماسی، راه فشار را انتخاب کردهاند. افشای این پیشنویس، فضای سیاسی وین را ملتهب کرده است. نمایندگان ایران پیش از این هشدار داده بودند که هرگونه اقدام خصمانه در شورای حکام با واکنش مناسب روبرو خواهد شد. کارشناسان معتقدند ارائه چنین قطعنامهای میتواند ضربه نهایی به پروسه مذاکرات باشد. ایران بارها اعلام کرده که در برابر فشارها کوتاه نمیآید. اکنون نگاهها به واکنش مقامات ایرانی و همچنین موضع سایر اعضای شورای حکام دوخته شده است. تصمیماتی که در روزهای آینده گرفته میشود، میتواند آینده پرونده هستهای ایران را تحت تأثیر قرار دهد.
محتوای حقوقی و فنی قطعنامه
پیشنویس قطعنامه از نظر حقوقی دارای بندهای قابل تأملی است. درخواست توقف تمام فعالیتهای غنیسازی و بازفرآوری، حتی فعالیتهای پژوهشی، فراتر از تعهدات برجامی ایران است. تأکید بر اجرای پروتکل الحاقی نیز از جمله مواردی است که پیش از این موجب اختلاف نظر بین ایران و آژانس شده است. ایران اجرای این پروتکل را داوطلبانه میداند. از منظر حقوق بینالملل، این قطعنامه در صورت تصویب میتواند مبنای اقدامات بعدی علیه ایران قرار گیرد. چنین قطعنامههایی معمولاً مقدمهای برای ارجاع پرونده به شورای امنیت هستند.
زمینههای سیاسی و دیپلماتیک
ارائه این قطعنامه نشان از تغییر استراتژی کشورهای اروپایی دارد. به نظر میرسد این کشورها پس از بنبست مذاکرات، راه فشار را جایگزین دیپلماسی کردهاند. این اقدام میتواند نشاندهنده هماهنگی بیشتر اروپا با آمریکا باشد. واشنگتن همواره بر ادامه فشار بر ایران تأکید داشته است. زمانبندی ارائه قطعنامه نیز حائز اهمیت است. این اقدام در آستانه انتخابات آمریکا و در شرایطی که توجه جهانی به بحرانهای دیگر معطوف است، صورت میگیرد.
تأثیر بر روابط ایران و آژانس
قطعنامه پیشرو میتواند همکاریهای ایران با آژانس را تحت تأثیر قرار دهد. ایران ممکن است در پاسخ به این اقدام، همکاریهای خود با آژانس را کاهش دهد. این موضوع میتواند به حذف برخی ابزارهای نظارتی آژانس بر تاسیسات هستهای ایران بینجامد. چنین اقدامی از سوی ایران، نگرانی جامعه بینالملل را افزایش خواهد داد. همچنین ممکن است بر گزارشهای آینده آژانس درباره برنامه هستهای ایران تأثیر بگذارد. مدیرکل آژانس ناچار خواهد شد در گزارشهای خود به این قطعنامه و تأثیرات آن اشاره کند.
واکنشهای احتمالی ایران
بر اساس سوابق گذشته، ایران احتمالاً واکنش قاطعی به این قطعنامه نشان خواهد داد. ممکن است تهران اقدام به محدودسازی بیشتر دسترسی بازرسان آژانس کند. احتمال تشدید فعالیتهای هستهای نیز وجود دارد. ایران ممکن است غنیسازی در سطوح بالاتر یا توسعه سانتریفیوژهای پیشرفتهتر را در دستور کار قرار دهد. واکنشهای دیپلماتیک ایران نیز قابل پیشبینی است. تهران احتمالاً به سازمانهای بینالمللی مراجعه و اقدام اروپا را غیرقانونی اعلام خواهد کرد.
پیامدهای منطقهای و بینالمللی
- این قطعنامه میتواند بر ثبات منطقه خاورمیانه تأثیر بگذارد. افزایش تنش بر سر پرونده هستهای ایران، نگرانی کشورهای منطقه را افزایش خواهد داد.
- واکنش قدرتهای جهانی از جمله روسیه و چین نیز مهم خواهد بود. این کشورها احتمالاً در شورای حکام با قطعنامه مخالفت خواهند کرد.
- در سطح بینالملل، این اقدام میتواند به قطبیتر شدن فضای جهانی بینجامد. شکاف بین غرب و کشورهای طرفدار ایران عمیقتر خواهد شد.