آسیانیوز ایران؛ سرویس علم و تکنولوژی:
بازار تلفن همراه ایران در یک سال گذشته با تحولی چشمگیر روبرو شده است. آماری که از سوی اتحادیه مربوطه اعلام شده، از کاهش قابل توجه تقاضا برای خرید گوشی جدید حکایت دارد. بر اساس اعلام رئیس اتحادیه فروشندگان دستگاههای مخابراتی، لوازم صوتی و تصویری تهران، خرید تلفن همراه در کشور حدود ۵۰ درصد کاهش یافته است. این آمار نشاندهنده تغییر عمیق در رفتار مصرفی مردم است. محمد رمضان با ارائه جزئیات بیشتر، از کاهش واردات گوشی هوشمند از ۱.۵ میلیون دستگاه به حدود ۸۰۰ هزار دستگاه خبر داد. این کاهش ۴۶ درصدی، بیانگر شرایط ویژه حاکم بر بازار است.
به گفته وی، فرهنگ مصرف مردم از خرید گوشی جدید به سمت تعمیر و استفاده طولانیتر از گوشی فعلی تغییر کرده است. این تغییر رفتار، پدیدهای است که در سالهای گذشته کمتر دیده میشد. رمضان با اشاره به کاهش شدید تقاضای واقعی در بازار، به پارادوکس جالبی اشاره کرد: با وجود افزایش نرخ دلار، قیمت گوشی موبایل در بازار تقریبا ثابت مانده یا حتی در برخی مدلها کاهش یافته است. این وضعیت نشان میدهد که قانون عرضه و تقاضا در حال کارکردن است. وقتی تقاضا به شدت کاهش یابد، حتی افزایش هزینههای واردات نیز نمیتواند قیمتها را بالا ببرد. این تغییر الگوی مصرف میتواند ناشی از عوامل مختلفی باشد. شرایط اقتصادی دشوار، کاهش قدرت خرید مردم و افزایش آگاهی درباره مصرف گرایی از جمله این عوامل هستند. این گزارش، به تحلیل عمیقتر این تحول بازار و پیامدهای آن برای صنعت موبایل کشور میپردازد.
تغییر الگوی مصرف؛ از مدگرایی به عقلانیت اقتصادی
کاهش ۵۰ درصدی خرید تلفن همراه نشان از یک تحول فرهنگی عمیق دارد. در گذشته، خرید گوشی جدید برای بسیاری از مردم جنبهای از مدگرایی و نشان دادن جایگاه اجتماعی داشت. اما اکنون به نظر میرسد عقلانیت اقتصادی جایگزین این نگاه شده است. مردم ترجیح میدهند با تعمیر گوشی موجود، هزینههای خود را مدیریت کنند. این تغییر، همچنین میتواند نشاندهنده افزایش آگاهی زیستمحیطی باشد. استفاده طولانیتر از گوشیها، ضایعات الکترونیکی را کاهش میدهد.
اقتصاد مقاومتی در عمل؛ سازگاری با شرایط دشوار
این تغییر رفتار مصرفی را میتوان نمونهای از "اقتصاد مقاومتی" در سطح خرد دانست. وقتی مردم با محدودیت منابع مواجه میشوند، ناگزیر به سازگاری با شرایط جدید هستند. جالب اینکه این سازگاری به صورت خودجوش و از پایین به بالا در حال رخ دادن است. مردم بدون نیاز به دستورالعمل خاصی، راهحلهای مقابله با شرایط دشوار را پیدا کردهاند. این پدیده نشان میدهد که جامعه ایرانی در مواجهه با چالشهای اقتصادی، از انعطافپذیری قابل توجهی برخوردار است.
تأثیر بر بازار خردهفروشی و خدمات پس از فروش
این تغییر الگوی مصرف، تأثیر مستقیمی بر کسبوکارهای مرتبط با موبایل خواهد داشت. از یک سو، فروشندگان گوشی جدید با کاهش درآمد مواجه خواهند شد. از سوی دیگر، مراکز تعمیرات موبایل و فروشندگان قطعات یدکی احتمالاً رونق بیشتری را تجربه خواهند کرد. این امر میتواند به ایجاد اشتغال در بخش خدمات پس از فروش بینجامد. فروشندگان نیز ناگزیر خواهند بود کسبوکار خود را متنوع کنند و به ارائه خدمات تعمیر و نگهداری روی آورند.
پیامدهای کلان اقتصادی؛ از کاهش واردات تا تأثیر بر ارز
کاهش ۴۶ درصدی واردات گوشی میتواند تأثیرات مثبت کلانی داشته باشد:
- اولاً، از خروج ارز از کشور کاسته میشود. هر گوشی هوشمند به طور متوسط چندصد دلار ارزبری دارد.
- ثانیاً، این امر میتواند به کاهش کسری تراز تجاری کمک کند. اگرچه سهم گوشی در کل واردات کشور چندان زیاد نیست، اما در بلندمدت میتواند اثر تجمعی داشته باشد.
- ثالثاً، این تغییر میتواند فرصتی برای تولید داخلی باشد، اگرچه تاکنون تولید داخلی گوشیهای هوشمند نتوانسته است جایگزین مناسبی برای نمونههای خارجی باشد.
چشمانداز آینده؛ تثبیت یا بازگشت به الگوی قبلی؟
پرسش مهم این است که آیا این تغییر الگوی مصرف دائمی خواهد بود یا موقت؟ پاسخ به این پرسش به عوامل مختلفی بستگی دارد. اگر شرایط اقتصادی بهبود یابد، آیا مردم به الگوی مصرف قبلی بازخواهند گشت؟ یا این که این تغییر فرهنگ، ماندگار خواهد بود؟ به نظر میرسد حتی با بهبود اقتصادی، بخشی از این تغییر رفتار باقی بماند. مردم تجربهای جدید از مدیریت منابع به دست آوردهاند که به سادگی آن را فراموش نخواهند کرد. در هر صورت، این تحول فرصتی است برای بازاندیشی در الگوی مصرف و حرکت به سمت جامعهای پایدارتر.