آسیانیوز ایران؛ سرویس فرهنگی هنری:
در دنیای هنر، برخی آثار فراتر از یک نقاشی ساده هستند؛ آنها روایتگر زندگی، دردها و رؤیاهای خالق خود میباشند. خودنگاره "رویا" اثر فریدا کالو، یکی از همین آثار استثنایی است که اخیراً جهان هنر را شگفتزده کرده است. این تابلو که در یکی از تاریکترین دورههای زندگی کالو خلق شده، امروز به نمادی درخشان از قدرت هنر زنان تبدیل شده است. حراجی ساتبی شاهد رویدادی تاریخی بود؛ زمانی که چکش حراج بر روی قیمت ۵۴.۷ میلیون دلاری برای این اثر کوبیده شد. این عدد نهتنها یک رکورد جدید برای آثار هنری زنان محسوب میشود، بلکه نشاندهنده تحولی عمیق در نگرش به هنر زنان در بازار جهانی است. رقابتی شدید بین دو مجموعهدار علاقهمند، قیمت را تا حد غیرمنتظرهای بالا برد. فریدا کالو این اثر را در سال ۱۹۴۰ و در دورهای آشفته از زندگی خود خلق کرد. دورانی که طلاق از همسرش دیهگو ریورا و سپس ازدواج مجدد با او، همراه با ترور معشوق سابقش، فشار روحی شدیدی بر هنرمند وارد کرده بود. تابلوی "رویا" در واقع پنجرهای به درون پریشان کالو در آن روزگار است.
تصویر خود هنرمند که بر روی تختخوابی سایهباندار دراز کشیده و بر فراز او اسکلتی پیچیده در دینامیت قرار دارد، بیننده را مستقیماً به جهان درونی پرتنش کالو میبرد. این ترکیب نمادین، مرز بین خواب و بیداری، زندگی و مرگ، و آرامش و انفجار را در هم میآمیزد. جالب اینجاست که این تابلو اولین بار در سال ۱۹۸۰ و تنها به قیمت ۵۱ هزار دلار در همان حراجی ساتبی به فروش رفته بود. رشد هزاربرابری قیمت در چهار دهه، نهتنها نشان از افزایش ارزش هنری کالو، بلکه حاکی از درک بهتر جهان از عمق آثار اوست. فریدا کالو که در سال ۱۹۵۴ درگذشت، امروز به عنوان یکی از تأثیرگذارترین هنرمندان قرن بیستم شناخته میشود. زندگی پر فراز و نشیب او، همراه با رنج جسمانی ناشی از تصادف وحشتناک در نوجوانی، در همه آثارش به ویژه خودنگارهها متجلی است.
این فروش رکوردشکن، فصل جدیدی در تاریخ هنر زنان گشوده است. پیش از این، رکورد گرانقیمتترین اثر یک هنرمند زن متعلق به جورجیا اوکیف با تابلوی "گل سفید شماره ۱" به مبلغ ۴۴ میلیون دلار بود که اکنون با اختلاف قابل توجهی پشت سر گذاشته شده است. این اتفاق مهم تنها یک فروش عادی نیست، بلکه پیامی واضح به دنیای هنر است: زنان هنرمند در حال گرفتن جایگاه واقعی خود در تاریخ هنر هستند و بازار هنر نیز سرانجام به این واقعیت ارزشمند اذعان کرده است.
تحلیل نمادهای موجود در اثر "رویا"
تابلوی "رویا" اثر فریدا کالو، گنجینهای از نمادها و نشانههای روانشناختی است. تصویر اسکلت زنی که در دینامیت پیچیده شده و بر سقف بالای سر فریدا قرار دارد، نمادی از ترس دائمی مرگ و نابودی است. این نماد بهخوبی اضطراب درونی هنرمند را در دورانی پرتلاطم از زندگیاش نشان میدهد. تختخواب سایهباندار در این اثر، هم میتواند نماد امنیت و آرامش باشد و هم نشاندهنده حبس خودخواسته. فریدا کالو که بخش زیادی از زندگی خود را به دلیل مشکلات جسمانی در بستر گذراند، در این اثر رابطه عجیب خود با تختخواب را به تصویر کشیده است؛ گاهی پناهگاه و گاهی زندان. چهره آرام فریدا در حالی که اسکلت مخوفی بالای سرش قرار دارد، تضادی عمیق خلق کرده است. این تضاد، نمایشی است از دوگانگی احساسی هنرمند؛ ظاهری آرام و درونی آشفته. این تکنیک که در بسیاری از آثار سوررئال دیده میشود، در دستان کالو به اوج هنری رسیده است.
جایگاه فریدا کالو در هنر فمینیستی
فریدا کالو، سالها پیش از شکلگیری جنبش هنری فمینیستی به معنای امروزی، هنری زنانه و شخصی خلق میکرد که بسیاری از دغدغههای زنان را منعکس میکرد. خودنگارههای او که بدون تعارف و با صداقتی کمنظیر کشیده شدهاند، نگاهی زنانه به جهان ارائه میدهند. کالو در آثارش به مسائلی میپرداخت که در آن زمان معمول نبود: درد جسمانی زنانه، سقط جنین، رابطه عاشقانه پرتلاطم، و هویت مستقل زن در کنار یک مرد مشهور. این شجاعت در بیان مسائل شخصی، او را به نمادی برای هنرمندان فمینیست بدل کرده است. رکوردشکنی اخیر اثر کالو، نشان از پذیرش این نگاه زنانه در بازار هنر دارد. دنیایی که سالها تحت سلطه مردان بود، امروز ارزش هنر زنان را با قیمتی برابر و حتی بالاتر به رسمیت میشناسد. این تحول، دستاوردی است برای کل جنبش هنر زنان.
تحول بازار آثار هنری زنان
فروش ۵۴.۷ میلیون دلاری اثر فریدا کالو، نقطه عطفی در بازار آثار هنری زنان محسوب میشود. این رقم که نزدیک به ۲۰ میلیون دلار از رکورد قبلی بالاتر است، نشان میدهد که سرمایهگذاران و مجموعهداران به طور جدی به ارزش هنر زنان توجه کردهاند. رشد هزاربرابری قیمت این اثر در چهار دهه، تنها به دلیل ارزش هنری آن نیست، بلکه نشاندهنده تغییر نگرش در بازار هنر است. در گذشته، آثار زنان هنرمند معمولاً با قیمتهایی به مراتب کمتر از همتایان مردشان به فروش میرسید، اما امروز این شکاف در حال کاهش چشمگیر است. این تحول میتواند تأثیر گستردهای بر کل بازار هنر داشته باشد. گالریها ممکن است توجه بیشتری به هنرمندان زن نشان دهند، موزهها آثار آنان را با جدیت بیشتری جمعآوری کنند، و سرمایهگذاران جوانتر با اطمینان بیشتری به جمعآوری آثار زنان هنرمند بپردازند.
اهمیت خودنگاره در آثار کالو
خودنگارههای فریدا کالو بیش از آن که تصویری ساده از چهره هنرمند باشند، نقش روانکاوی خودنگارانه را بازی میکنند. کالو در طول زندگی هنریاش ۵۵ خودنگاره خلق کرد که هر کدام بخشی از وجود درونی او را نمایان میسازد. در خودنگاره "رویا"، کالو از این فرم هنری برای بیان اضطرابهای عمیق خود استفاده میکند. قرار دادن اسکلت در ترکیببندی اثر، نشاندهنده نگرانی همیشگی او از مرگ و نابودی است؛ موضوعی که در زندگی پررنج او همیشه حاضر بود. این خودنگارهها امروز نه تنها از جنبه هنری، بلکه از نظر تاریخی و روانشناختی نیز ارزشمند هستند. آنها سندی زنده از زندگی زنی هنرمند در قرن بیستم هستند که با وجود تمام رنجها، با شجاعت به خلق هنر ادامه داد. این ارزش چندلایه، قیمت بالای آثار او را توجیه میکند.
تأثیر این فروش بر آینده هنر زنان
رکوردشکنی اخیر فریدا کالو میتواند آغازی بر دورهای جدید برای هنرمندان زن در سراسر جهان باشد. این اتفاق به مجموعهداران و سرمایهگذاران هنری نشان میدهد که سرمایهگذاری روی آثار زنان هنرمند نه تنها از جهت فرهنگی ارزشمند است، بلکه از نظر اقتصادی نیز سودآور خواهد بود. برای نسل جدید هنرمندان زن، این فروش تاریخی میتواند انگیزهبخش باشد. دیدن موفقیت یک هنرمند زن در چنین سطحی، به آنان این جرات را میدهد که بدون واهمه به خلق آثار شخصی و صادقانه بپردازند و ارزش هنری کار خود را دست کم نگیرند. در مقیاس بزرگتر، این رویداد میتواند منجر به بازنگری در تاریخ هنر شود و جایگاه هنرمندان زن گذشته را که ممکن است نادیده گرفته شده باشند، ارتقا دهد. موزهها و نهادهای هنری ممکن است با توجه به این تحول بازار، سیاستهای خود را در مورد نمایش و جمعآوری آثار زنان هنرمند تعدیل کنند.