آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:
فرآیند انتخاب دبیرکل آینده سازمان ملل متحد روز سهشنبه ۲۵ نوامبر ۲۰۲۵ (چهارم آذر ۱۴۰۴) بهطور رسمی آغاز شد. سازمان ملل از تمامی ۱۹۳ کشور عضو خواسته است تا نامزدهای خود را برای جانشینی آنتونیو گوترش، دبیرکل فعلی، معرفی کنند. دوره جدید دبیرکلی از سال ۲۰۲۷ میلادی آغاز میشود و برای یک دوره پنجساله خواهد بود. در نامهای مشترک از سوی مایکل عمران کانو، نماینده سیرالئون و رئیس فعلی شورای امنیت، و آنالنا بربوک، رئیس مجمع عمومی سازمان ملل، تاکید شده است که سمت دبیرکلی سازمان ملل نقشی بسیار مهم و حساس است. این نقش نیازمند داشتن بالاترین استانداردهای کارآمدی، شایستگی، درستکاری و تعهد قاطع به اهداف و اصول منشور ملل متحد است. یکی از نکات برجسته این نامه، تاکید بر ضرورت بررسی جدی نامزدی زنان است. سازمان ملل با ابراز تاسف از اینکه تاکنون هیچ زنی به این مقام نرسیده، از کشورهای عضو خواسته است تا بهطور جدی نامزدی زنان را مورد توجه قرار دهند. این موضوع میتواند فرصت تاریخی برای انتخاب اولین دبیرکل زن در تاریخ ۸۰ ساله سازمان ملل باشد.
برخی از نامهای مطرح برای این مقام شامل میشل باشله، رئیسجمهور پیشین شیلی، رافائل گروسی، مدیرکل آرژانتینی آژانس بینالمللی انرژی اتمی، و ربکا گرینسپن از کاستاریکا هستند. این افراد تجربه گستردهای در روابط بینالملل و دیپلماسی دارند و میتوانند نامزدهای جدی برای این مقام باشند. سنت دیرینهای در سازمان ملل وجود دارد که انتخاب دبیرکل بر اساس چرخش جغرافیایی انجام میشود. بر اساس این سنت، نوبت این دوره قاعدتا باید به آمریکای لاتین برسد، اما این سنت همیشه دنبال نمیشود. در نامه روز سهشنبه نیز بدون اینکه منطقهای الزاما مشخص شده باشد، بر «اهمیت تنوع منطقهای» تاکید شده است. نامزدها باید از سوی یک یا گروهی از کشورها معرفی شوند و چشمانداز کاری و فهرست منابع مالی خود را ارائه دهند. همچنین، ممکن است از نامزدها خواسته شود در مصاحبههای عمومی حضور یابند. این سازوکار نخستین بار در فرآیند انتخاب دبیرکل در سال ۲۰۱۶ میلادی اجرا شد و در نهایت به انتخاب آنتونیو گوترش انجامید. اعضای شورای امنیت روند رسمی انتخاب را تا پایان ماه ژوئیه ۲۰۲۶ آغاز خواهند کرد. در این میان، پنج عضو دائم دارای حق وتو (ایالات متحده، چین، روسیه، بریتانیا و فرانسه) آینده نامزدها را در دست دارند. پس از آن، مجمع عمومی سازمان ملل میتواند دبیرکل جدید را برای یک دوره پنجساله انتخاب کند. انتخاب دبیرکل جدید سازمان ملل میتواند تاثیرات گستردهای بر سیاستهای جهانی و اولویتهای این سازمان داشته باشد. در ادامه، به بررسی جزئیات بیشتر این فرآیند، نامزدهای احتمالی و تاثیرات احتمالی انتخاب دبیرکل جدید میپردازیم.
اهمیت انتخاب دبیرکل جدید سازمان ملل
دبیرکل سازمان ملل متحد، به عنوان بالاترین مقام اجرایی این سازمان، نقش کلیدی در تعیین اولویتها و سیاستهای جهانی دارد. انتخاب فردی کارآمد و متعهد میتواند تاثیرات مثبت و گستردهای بر حل بحرانهای جهانی، ترویج صلح و توسعه پایدار داشته باشد. در نامه مشترک رئیس شورای امنیت و رئیس مجمع عمومی، تاکید شده است که دبیرکل جدید باید دارای بالاترین استانداردهای کارآمدی، شایستگی و درستکاری باشد. این ویژگیها برای رهبری سازمانی با ۱۹۳ کشور عضو و مسئولیتهای گسترده بینالمللی ضروری است. انتخاب دبیرکل جدید همچنین میتواند فرصت مناسبی برای اصلاحات ساختاری و افزایش کارآمدی سازمان ملل باشد. بسیاری از کارشناسان معتقدند که سازمان ملل نیاز به تغییرات اساسی برای پاسخگویی به چالشهای جدید جهانی دارد.
احتمال انتخاب اولین دبیرکل زن در تاریخ سازمان ملل
یکی از نکات برجسته نامه سازمان ملل، تاکید بر ضرورت بررسی جدی نامزدی زنان است. تاکنون در تاریخ ۸۰ ساله سازمان ملل، هیچ زنی به مقام دبیرکلی نرسیده است. این موضوع میتواند فرصت تاریخی برای انتخاب اولین دبیرکل زن باشد. برخی از نامزدهای احتمالی زن برای این مقام شامل میشل باشله، رئیسجمهور پیشین شیلی، و ربکا گرینسپن از کاستاریکا هستند. این افراد تجربه گستردهای در روابط بینالملل و دیپلماسی دارند و میتوانند گزینههای جدی برای این مقام باشند. انتخاب یک زن به عنوان دبیرکل جدید میتواند پیامی قوی برای ترویج برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان در سطح جهانی باشد. این اقدام میتواند الگو و انگیزهای برای زنان در سراسر جهان باشد تا در نقشهای رهبری و تصمیمگیری حضور فعالتری داشته باشند.
نامزدهای احتمالی و شانس آنها
برخی از نامهای مطرح برای مقام دبیرکلی شامل میشل باشله، رئیسجمهور پیشین شیلی، رافائل گروسی، مدیرکل آرژانتینی آژانس بینالمللی انرژی اتمی، و ربکا گرینسپن از کاستاریکا هستند. این افراد تجربه گستردهای در روابط بینالملل و دیپلماسی دارند. میشل باشله به عنوان اولین رئیسجمهور زن شیلی و با سابقه فعالیت در سازمان ملل، یکی از نامزدهای جدی برای این مقام است. تجربه او در مدیریت بحرانها و سیاستگذاریهای بینالمللی میتواند مزیت مهمی برای او باشد. رافائل گروسی نیز به دلیل تجربه موفق خود در مدیریت آژانس بینالمللی انرژی اتمی و نقش کلیدی در مذاکرات هستهای، یکی از نامزدهای احتمالی است. انتخاب او میتواند نشاندهنده اهمیت سازمان ملل به موضوعات امنیتی و هستهای باشد.
نقش چرخش جغرافیایی در انتخاب دبیرکل
سنت دیرینهای در سازمان ملل وجود دارد که انتخاب دبیرکل بر اساس چرخش جغرافیایی انجام میشود. بر اساس این سنت، نوبت این دوره قاعدتا باید به آمریکای لاتین برسد، اما این سنت همیشه دنبال نمیشود. در نامه روز سهشنبه نیز بدون اینکه منطقهای الزاما مشخص شده باشد، بر «اهمیت تنوع منطقهای» تاکید شده است. این موضوع نشان میدهد که سازمان ملل به دنبال انتخاب بهترین نامزد بدون محدودیت جغرافیایی است. با این حال، بسیاری از کارشناسان معتقدند که انتخاب دبیرکل از آمریکای لاتین میتواند به تعادل منطقهای در سازمان ملل کمک کند. این منطقه تاکنون تنها یک بار دبیرکل سازمان ملل را در اختیار داشته است.
نقش پنج عضو دائم شورای امنیت در انتخاب دبیرکل
اعضای شورای امنیت روند رسمی انتخاب را تا پایان ماه ژوئیه ۲۰۲۶ آغاز خواهند کرد. در این میان، پنج عضو دائم دارای حق وتو (ایالات متحده، چین، روسیه، بریتانیا و فرانسه) آینده نامزدها را در دست دارند. این پنج کشور میتوانند با استفاده از حق وتو، نامزدهای مورد نظر خود را تایید یا رد کنند. این موضوع نشان میدهد که انتخاب دبیرکل جدید تحت تاثیر منافع و سیاستهای این پنج کشور قرار دارد. پس از آنکه شورای امنیت توصیه خود را ارائه کند، مجمع عمومی سازمان ملل میتواند دبیرکل جدید را برای یک دوره پنجساله انتخاب کند. این فرآیند نشان میدهد که انتخاب دبیرکل جدید نیازمند توافق گسترده بینالمللی است.