آسیانیوز ایران؛ سرویس اجتماعی:
آسمان ایران در روزهای پیشرو صحنه گذر موجهای متعدد بارشی خواهد بود. بر اساس تحلیلهای دقیق مراکز هواشناسی، کشور ما میزبان چندین سامانه بارشی پشت سر هم است. نخستین و قدرتمندترین این سامانهها از فردا، نهم آذر ماه، فعالیت خود را آغاز خواهد کرد. این سامانه که ریشه در دریای مدیترانه دارد، با احتمال ۸۵ درصدی بیشتر مناطق کشور را تحت پوشش قرار میدهد. پس از گذر این سامانه قدرتمند، استراحت کوتاهی در شرایط جوی حاکم خواهد بود. اما این آرامش دوام چندانی نخواهد داشت و از ۱۴ آذر موج بعدی بارشها آغاز میشود.
سامانه دوم که آن نیز از مدیترانه نشأت میگیرد، عمدتاً غرب و شمال غرب کشور را تحت تأثیر قرار خواهد داد. احتمال بارش در این بازه زمانی ۶۰ درصد پیشبینی شده است. هنوز اثرات سامانه دوم به طور کامل از بین نرفته که از ۱۷ آذر موج سوم بارشی وارد کشور میشود. این سامانه نسبتاً فعال با احتمال ۴۵ درصدی بارشها را در برخی مناطق تداوم میبخشد. در نهایت، از ۲۰ تا ۲۲ آذر، یک سامانه تلفیقی وارد عمل خواهد شد. این سامانه اگرچه با احتمال ۳۰ درصدی ضعیفتر از موجهای قبلی است، اما میتواند بارشها را تقویت کند. این شرایط بیسابقه بارشی پیاپی، نیازمند آمادگی کامل دستگاههای اجرایی و شهروندان است. مدیریت بحران و شهرداریها باید تمهیدات لازم را برای مقابله با آثار احتمالی این بارشها بیندیشند. کارشناسان توصیه میکنند شهروندان در روزهای پیشرو از ترددهای غیرضروری خودداری کرده و از اقامت در مناطق سیلخیز و حاشیه رودخانهها پرهیز کنند.
تحلیل سامانههای بارشی
سامانههای بارشی پیشرو عمدتاً منشأ مدیترانهای دارند که از ویژگیهای بارز آنها گستردگی پهنه تحت پوشش و تداوم بارش است. این سامانهها معمولاً با جبهههای گرم و سرد فعال همراه هستند. موقعیت قرارگیری پرفشار سیبری و کمفشار سودان در شکلگیری این الگوی بارشی نقش کلیدی ایفا میکنند. تقویت ناوه مدیترانه در ترازهای میانی جو نیز به شدتگیری این سامانهها کمک شایانی کرده است. ورود رطوبت از دریای سرخ و مدیترانه به داخل کشور، شرط لازم برای تشکیل این ابرهای بارور است. همگرایی جریانهای مرطوب در ترازهای زیرین جو، کارایی بارشها را افزایش میدهد.
پیامدهای هیدرولوژیکی و منابع آبی
بارشهای پیشرو میتواند تأثیر مثبت قابل توجهی بر منابع آبی کشور داشته باشد. این بارشها موجب افزایش ذخیره برفی در ارتفاعات و تغذیه آبخوانها خواهد شد. از سوی دیگر، احتمال آبگرفتگی معابر، افزایش دبی رودخانهها و احتمال وقوع سیلاب در مناطق پاییندست وجود دارد. حوزههای آبریز غرب و شمال غرب کشور بیشتر در معرض این خطرات هستند. مدیریت بهینه این روانآبها میتواند فرصت بینظیری برای تغذیه مصنوعی سفرههای زیرزمینی و پر کردن مخازن سدها باشد. هماهنگی بین دستگاههای ذیربط برای بهرهبرداری حداکثری ضروری است.
تأثیر بر بخش کشاورزی و باغداری
بارشهای پیشرو برای محصولات پاییزه و باغات بسیار مفید خواهد بود. این بارشها نیاز آبی گیاهان را تأمین و از تنش آبی جلوگیری میکند. با این حال، بارشهای شدید و مداوم میتواند موجب آبگرفتگی و خفگی ریشه در برخی محصولات حساس شود. همچنین احتمال شیوع بیماریهای قارچی در اثر رطوبت بالا وجود دارد. کشاورزان باید برای زهکشی مناسب مزارع و باغات اقدام کنند. همچنین زمانبندی مناسب برای سمپاشی و کوددهی با توجه به این شرایط بارشی ضروری است.
ملاحظات ایمنی و مدیریت بحران
مدیریت بحران استانی و شهرستانی باید در حالت آمادهباش کامل قرار گیرد. بازگشایی مسیرهای انحرافی و تمیز کردن کانالهای آبرو از اولویتهای اصلی است. استقرار نیروهای امدادی در مناطق پرخطر و پیشبینی اسکان موقت برای ساکنان مناطق سیلخیز ضروری است. همچنین باید تجهیزات پمپاژ آب در نقاط حساس مستقر شوند. آموزش همگانی و اطلاعرسانی به موقع از طریق رسانههای محلی میتواند از بروز خسارات جانی و مالی جلوگیری کند.
چشمانداز بلندمدت اقلیمی
تکرار چنین رویدادهای بارشی پیاپی میتواند نشانهای از تغییر الگوهای اقلیمی در منطقه باشد. افزایش فراوانی سامانههای مدیترانهای نیازمند مطالعه دقیقتر است. این رویدادها فرصت مناسبی برای پژوهشهای علمی درباره تغییرات الگوهای بارشی ایران است. دادههای این دوره میتواند به بهبود مدلهای پیشبینی بلندمدت کمک کند. لزوم تدوین استراتژیهای سازگاری با این الگوهای بارشی جدید در برنامهریزیهای کلان کشور احساس میشود.