آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:
افشاگری تازه بهروز رهبریفرد، بازیکن پیشین تیم ملی فوتبال ایران، پرده از رازی بزرگ در تاریخ ورزش کشور برداشته است. وی در گفتوگویی تأثیرگذار فاش کرده که پیش از بازی با بحرین در مقدماتی جام جهانی ۲۰۰۲، دستوری از داخل کشور به ایوان بلاژویچ، سرمربی وقت تیم ملی رسیده بود. بر اساس این افشاگری تاریخی، به بلاژویچ پیام داده شده بود که «بهتر است تیم ملی ایران در بازی با بحرین به پیروزی نرسد.» این دستور که غرور ملی میلیونها ایرانی را زیر پا گذاشت، پس از سالها توسط یکی از بازیکنان حاضر در آن بازی فاش شده است. علی مطهری، نایب رئیس پیشین مجلس شورای اسلامی، بلافاصله به این افشاگری واکنش نشان داد و بر محاکمه و مجازات عاملان این تصمیم تأکید کرد. وی در بیانیهای نوشت: «باید دید این دستور از کجا صادر شده که غرور ملی ۸۰ میلیون نفر را زیر پا گذاشته است.»
رهبریفرد در توضیح دلیل این دستور غیرقابل باور گفت: «در آن دوران، به ویژه پس از پیروزیهای تیم ملی، تجمعهای خودجوش مردمی در میدان نور و سایر نقاط شکل میگرفت و کنترل این جمعیت برای نیروهای انتظامی دشوار بود.» بازیکن پیشین تیم ملی همچنین به تغییر ناگهانی مقررات اردو در شب قبل از بازی اشاره کرد: «ما طبق مقررات باید ساعت ۱۰:۳۰ شب در خوابگاه میبودیم، اما ناگهان اعلام شد که بازیکنان میتوانند تا ساعت ۲ نیمهشب بیرون از اردو باشند.» این تغییر غیرعادی در برنامه روتین تیم ملی، که پیش از مهمترین بازی خود قرار داشت، میتواند نشانهای از اجرای همان دستور باشد. به نظر میرسد با ایجاد خستگی و عدم تمرکز در بازیکنان، زمینه برای تحقق دستور شکست فراهم میشده است. بازی ایران و بحرین در مقدماتی جام جهانی ۲۰۰۲ که با شکست سه بر یک تیم ملی همراه شد، یکی از تلخترین خاطرات فوتبال ایران است. این شکست باعث شد ایران به جای صعود مستقیم، به مرحله پلیآف راه یابد و در نهایت از حضور در جام جهانی بازماند. افشاگری رهبریفرد پس از دو دهه، نه تنها ابهامات آن بازی را برطرف کرده، بلکه پرسشهای جدی درباره استقلال ورزش از سیاست و حق ملت برای پیروزی تیم ملی مطرح کرده است.
ابعاد تاریخی و زمینههای سیاسی سال ۱۳۸۰
سال ۱۳۸۰ مصادف با دورانی حساس در تاریخ معاصر ایران بود. فضای سیاسی کشور تحت تأثیر تحولات داخلی و بینالمللی قرار داشت و هرگونه تجمع مردمی با حساسیت ویژهای دیده میشد. تجمعات خودجوش ورزشی به ویژه پس از پیروزیهای تیم ملی، به میدانهایی برای بروز احساسات عمومی تبدیل شده بود. میدان نور تهران یکی از کانونهای اصلی این گردهماییها بود. نگرانی مقامات از تبدیل شدن این تجمعات به تظاهرات سیاسی، باعث شده بود تا پیروزیهای ورزشی با ملاحظات امنیتی همراه شود. این نگرانی در مورد بازی با بحرین نیز وجود داشت.
تأثیرات این تصمیم بر سرنوشت فوتبال ایران
شکست در بازی با بحرین باعث شد ایران با ۱۴ امتیاز در رده دوم گروه قرار گیرد و به پلیآف راه یابد. در حالی که پیروزی در این بازی میتوانست صعود مستقیم را به همراه داشته باشد. در مرحله پلیآف، ایران در مجموع دو بازی با نتیجه دو بر یک از ایرلند شکست خورد و از صعود به جام جهانی ۲۰۰۲ بازماند. این جام جهانی در کره و ژاپن برگزار شد. حذف از جام جهانی ۲۰۰۲ ضربه سنگینی به فوتبال ایران وارد کرد و باعث از دست دادن فرصتهای زیادی برای رشد و توسعه فوتبال کشور شد.
پیامدهای روانی بر بازیکنان و کادر فنی
بازیکنانی از تیم ملی که از دستور شکست بیخبر بودند، پس از بازی با سردرگمی و ناامیدی عمیقی روبرو شدند. این موضوع بر روحیه تیم برای بازیهای بعدی تأثیر منفی گذاشت. ایوان بلاژویچ، سرمربی کروات تیم ملی نیز پس از این ماجرا با انتقادات زیادی مواجه شد. وی که نمیتوانست حقیقت را فاش کند، تحت فشارهای زیادی قرار گرفت. این رویداد میتواند توضیحدهنده تغییرات بعدی در عملکرد بلاژویچ و رابطه او با بازیکنان باشد.
واکنشهای سیاسی و اجتماعی به افشاگری
واکنش سریع علی مطهری نشان میدهد که این افشاگری میتواند پیامدهای سیاسی داشته باشد. مطهری با اشاره به «غرور ملی ۸۰ میلیون نفر» بر ابعاد مردمی این موضوع تأکید کرد. افشاگری رهبریفد میتواند باعث شود سایر بازیکنان و مربیان آن دوره نیز به بیان خاطرات خود تشویق شوند. این موضوع میتواند زوایای پنهان بیشتری را روشن کند. این اتفاق ممکن است به بازنگری در رابطه ورزش و سیاست در ایران بینجامد و خواست عمومی برای استقلال بیشتر نهادهای ورزشی را تقویت کند.
درسهایی برای آینده فوتبال ایران
این افشاگری نشان میدهد که ورزش باید از دخالتهای سیاسی مصون بماند. قربانی کردن منافع ورزشی برای ملاحظات سیاسی، آسیبهای جبرانناپذیری به ورزش کشور وارد میکند. شفافیت در مدیریت ورزشی و پاسخگویی مسئولان میتواند از تکرار چنین رویدادهایی جلوگیری کند. ورزشکاران حق دارند در فضایی عادلانه و به دور از فشارهای غیرورزشی رقابت کنند. این درسها میتواند برای نسلهای آینده فوتبال ایران راهگشا باشد و مانع از تکرار اشتباهات گذشته شود.