آسیانیوز ایران؛ سرویس اجتماعی:
یکی از معدود معافیتهای ترافیکی پایتخت در شرایط آلودگی هوا، امسال و بدون اطلاعرسانی رسمی حذف شد. تصمیمی که بسیاری از دارندگان طرح ترافیک سالانه، به ویژه خبرنگاران را غافلگیر و متحمل هزینه کرد. از اول آذرماه، همزمان با تشدید مقابله با آلودگی هوا، طرح زوج و فرد از درب منزل در تهران به اجرا درآمد. در این شرایط، بسیاری از رانندگان با تصور معافیتهای گذشته، در محدوده طرح تردد کردند. این گروه، به ویژه خبرنگاران و دارندگان طرح سالانه، بر اساس تجربه سالهای قبل تصور میکردند تردد آنها مشمول جریمه نخواهد شد. در گذشته، پیامکهای اولیه پلیس معمولاً با عبارت «در حال بررسی» ارسال و پس از آن، با توجه به معافیت، جریمهای اعمال نمیشد. اما امسال، روندی متفاوت و غافلگیرکننده در جریان است. بر اساس گزارش خبرگزاری تسنیم، یکی از خبرنگاران برخلاف انتظار، نه پیامک اخطار، که مستقیماً پیامک ثبت قطعی جریمه ۲۰۰ هزار تومانی را دریافت کرده است.
پیگیریهای این خبرنگار نشان داد که کمیته اضطرار آلودگی هوا امسال تصمیم گرفته است تمامی افراد، از جمله دارندگان طرح ترافیک سالانه، در روزهای اجرای طرح زوج و فرد مشمول جریمه شوند. این یعنی نه تنها خبرنگاران، بلکه همه دارندگان طرح سالانه در تمام روزهایی که طرح زوج و فرد برقرار است، یا جریمه شدهاند یا خواهند شد. این تغییر رویه، تأثیر مستقیمی بر هزینههای جابهجایی شاغلان ضروری و فعالان رسانهای دارد. نکته حائز انتقاد، عدم اطلاعرسانی شفاف درباره این تغییر مهم است. به گزارش تسنیم، در هیچ یک از اطلاعیهها، مصاحبهها، برنامههای تصویری و توضیحات رسمی استانداری تهران، کوچکترین اشارهای به حذف این معافیت نشده بود. این خلأ اطلاعاتی، منجر به جریمه شدن شهروندانی شده که با حسن نیت و بر پایه قوانین سابق عمل کردهاند. در ادامه، ابعاد این تصمیم و پیامدهای آن تحلیل خواهد شد.
تحلیل تغییر رویه و انگیزه احتمالی کمیته اضطرار
کمیته اضطرار آلودگی هوا، که تصمیمگیری درباره تشدید محدودیتهای ترافیکی را بر عهده دارد، ظاهراً امسال به این نتیجه رسیده که اعمال معافیتها باعث کاهش اثرگذاری طرح زوج و فرد میشود. اگر هزاران خودروی دارای طرح سالانه (که عمدتاً متعلق به شاغلان و کسبه هستند) مجاز به تردد باشند، حجم قابل توجهی از آلایندهها همچنان منتشر میشود. بنابراین، حذف معافیتها میتواند تلاشی برای افزایش شدت عمل و کاهش بیشتر ترددها باشد. این تصمیم از منظر فنی مقابله با آلودگی ممکن است توجیهپذیر باشد، اما شیوه اجرا و اطلاعرسانی آن به شدت مورد اشکال است. تغییر قواعد بازی در میانه مسیر و بدون اعلام قبلی، قابل دفاع نیست.
بررسی شکست در اطلاعرسانی و مسئولیت استانداری تهران
گزارش تسنیم به وضوح نشان میدهد استانداری تهران در انجام وظیفه اطلاعرسانی شفاف به شهروندان قصور کرده است. در شرایطی که یک تغییر مهم در ضوابط اجرایی رخ میدهد، مسئولان موظفند از تمام کانالهای ارتباطی (پایگاههای خبری رسمی، شبکههای اجتماعی استانداری و پلیس، رسانه ملی، اپلیکیشنهای مرتبط) به روشنی اطلاعرسانی کنند. سکوت و عدم شفافیت در این مورد، چند پیامد دارد: اول، از دست رفتن اعتماد عمومی به اطلاعیههای رسمی. دوم، تحمیل هزینه ناعادلانه به شهروندانی که از تغییر قانون بیخبر بودهاند. سوم، ایجاد احساس بیعدالتی به ویژه در بین خبرنگاران و مشاغل ضروری که تصور میکردند معافیت دارند. این اتفاق، یک شکست ارتباطی بزرگ برای مدیریت شهری تهران است.
تأثیر اقتصادی بر خبرنگاران و دارندگان طرح سالانه
جریمه ۲۰۰ هزار تومانی برای هر روز تخطی، هزینه قابل توجهی را به بودجه خانوارها و فعالان اقتصادی تحمیل میکند. برای یک خبرنگار که ممکن است در طول یک دوره آلودگی ۱۰ روزه مجبور به تردد باشد، این رقم به ۲ میلیون تومان میرسد. دارندگان طرح سالانه نیز معمولاً به دلیل ضرورت شغلی خودروی شخصی دارند و اینک باید بهای سنگینی برای انجام کار خود بپردازند. این تصمیم بدون در نظر گرفتن برنامه جایگزین یا تسهیلاتی برای این گروهها اتخاذ شده است. آیا سیستم حمل و نقل عمومی ظرفیت جابهجایی این حجم از مسافر جدید را دارد؟ آیا تسهیلاتی برای استفاده از تاکسیهای اینترنتی در نظر گرفته شده؟ به نظر میرسد تصمیمگیری، یکبعدی و بدون در نظر گرفتن تبعات اقتصادی بر شهروندان بوده است.
چالشهای اجرایی و فنی پلیس در تشخیص متخلفان
این تغییر رویه، چالش فنی جدیدی برای سامانههای هوشمند پلیس ایجاد میکند. در گذشته، احتمالاً پلاک خودروهای دارای طرح سالانه به طور خودکار از چرخه جریمه در روزهای زوج و فرد خارج میشد. اکنون باید این استثنا حذف شود. آیا این تغییر در سامانه به درستی و برای همه کاربران اعمال شده؟ گزارش دریافت جریمه توسط یک خبرنگار در حالی که دیگران ممکن است هنوز جریمه نشده باشند، نشان از عدم یکپارچگی در اجرا دارد. همچنین، آیا پلیس راهنمایی و رانندگی خود از این تغییر مطلع بوده و آیا برخورد مأموران با دارندگان طرح سالانه در خیابان یکسان است؟ این ابهامات میتواند به اعتراضات گسترده به جرایم صادره بینجامد.
راهکارهای فوری و درسهایی برای آینده
برای جبران این اشتباه، چند اقدام فوری لازم است:
- اول، عذرخواهی رسمی و شفافسازی فوری از سوی استانداری تهران و کمیته اضطراری درباره این تغییر و علت آن.
- دوم، تعلیق جرایم صادره از اول آذر برای دارندگان طرح سالانه تا زمان اطلاعرسانی کامل (حداقل به مدت یک هفته به عنوان مهلت آگاهی).
- سوم، ارائه راهکار جایگزین مانند تخصیص سهمیهای محدود و رایگان برای استفاده از تاکسیهای اینترنتی یا اسنپباکس برای خبرنگاران و مشاغل ضروری دارای طرح.
در بلندمدت، این اتفاق درس مهمی است: هرگونه تغییر در قوانین و مقررات ترافیکی، به ویژه در شرایط اضطرار، باید با کمپین اطلاعرسانی گسترده، روشن و با فرصت کافی برای تطبیق همراه باشد. شفافیت، کلید پذیرش عمومی تصمیمات سخت است.