آسیانیوز ایران؛ سرویس سیاسی:
در اقدامی که نشان از تغییر راهبرد نظامی آمریکا در منطقه دارد، گزارشهایی از استقرار پهپادهای کپیبرداری شده از طراحیهای ایرانی توسط این کشور در خاورمیانه منتشر شده است. روزنامه وال استریت ژورنال در گزارشی تأیید کرده که پهپادهای انتحاری که اخیراً توسط فرماندهی مرکزی آمریکا (سنتکام) در خاورمیانه مستقر شدهاند، بر اساس طراحیهای ایرانی ساخته شدهاند. این استقرار تنها چهار ماه پس از دستور پیت هگست، وزیر دفاع آمریکا، برای تسریع در دستیابی و به کارگیری فناوری پهپادهای مقرونبهصرفه انجام شده است. در پی این دستور، واحد ویژهای با نام «گروه ویژه ضربه عقرب» (TFSS) راهاندازی شد که مأموریت دارد قابلیتهای پهپادی کمهزینه و مؤثر را به سرعت برای نیروهای آمریکایی فراهم کند.
این گزارش در حالی منتشر میشود که دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، قبلاً در اردیبهشت ماه امسال، پهپادهای ایرانی را به دلیل «ارزان» و «مرگبار» بودن ستوده بود. ترامپ در آن زمان اعلام کرده بود که از یک شرکت آمریکایی خواسته تا انبوهی از پهپادها را تولید کند و تأکید کرده بود که ایرانیها پهپادهای خوبی با قیمت ۳۵ تا ۴۰ هزار دلار میسازند. این تحولات نشان میدهد که راهبرد نظامی آمریکا در منطقه به سمت استفاده از پهپادهای کمهزینه و انبوه، مشابه آنچه ایران توسعه داده، در حال تغییر است. حالا سؤال اینجاست که این تغییر راهبرد چه تأثیری بر معادلات امنیتی خاورمیانه خواهد داشت و چگونه میتواند بر توان بازدارندگی کشورهای منطقه اثر بگذارد.
تحلیل تغییر راهبرد نظامی آمریکا در استفاده از پهپاد
گزارش وال استریت ژورنال نشان از یک تغییر پارادایم مهم در راهبرد پهپادی آمریکا دارد. از پهپادهای پیشرفته و گرانقیمت مانند MQ-9 ریپر، به سمت پهپادهای کمهزینه و انبوه. این تغییر نشان میدهد که آمریکا درسهای مهمی از کاربرد موفق پهپادهای ایرانی در میدانهای نبرد منطقهای فراگرفته است. ارزان بودن این پهپادها امکان استفاده انبوه و ریسک کمتری در از دست دادن هر واحد ایجاد میکند. ایجاد «واحد ویژه ضربه عقرب» (TFSS) نشان از نهادیسازی این تغییر راهبرد دارد. این واحد به طور خاص برای توسعه و بهکارگیری سریع پهپادهای کمهزینه طراحی شده است.
بررسی ابعاد فناوری و صنعتی کپیبرداری از طراحی ایرانی
کپیبرداری از طراحی پهپادهای ایرانی، نشاندهنده سطح پیشرفتهای از مهندسی معکوس و توانایی صنایع دفاعی ایران است. این که آمریکا مجبور به الگوبرداری از طراحی ایرانی شده، خود گویای زیادی دارد. پهپادهای ایرانی با قیمت حدود ۳۵ تا ۴۰ هزار دلار (طبق گفته ترامپ)، نمونهای از بهینهسازی هزینه-کارایی هستند. این موضوع برای نظامیگری مدرن که با محدودیت بودجه مواجه است، جذابیت زیادی دارد. این اقدام میتواند به معنای به رسمیت شناختن غیرمستقیم برتری فناورانه ایران در حوزه پهپادهای کوچک و متوسط از سوی رقبای سنتی باشد.
تأثیر بر معادلات امنیتی خاورمیانه
استقرار این پهپادها توسط آمریکا در خاورمیانه میتواند توازن قوا در برخی میدانهای نبرد غیرمتعارف را تغییر دهد. آمریکا با این کار میخواهد پاسخ سریع و کمهزینهای به تهدیدات نامتقارن داشته باشد. از سوی دیگر، این اقدام میتواند باعث افزایش رقابت تسلیحاتی در حوزه پهپادهای کمهزینه در منطقه شود. کشورهای دیگر نیز ممکن است به توسعه یا خرید چنین قابلیتهایی روی آورند. برای ایران، این موضوع هم یک تهدید و هم یک فرصت تحلیلی است. تهدید از این جهت که فناوری بومی در معرض رقابت مستقیم قرار میگیرد و فرصت از این جهت که برتری فناورانه ایران حتی از سوی رقیب اصلی نیز تأیید میشود.
ابعاد سیاسی و تبلیغاتی اظهارات ترامپ
اظهارات دونالد ترامپ در ستایش پهپادهای ایرانی و دستور برای تولید انبوه نمونههای آمریکایی، دارای ابعاد سیاسی و تبلیغاتی مهمی است. از یک سو نشان میدهد که او رویکردی عملگرایانه و مبتنی بر هزینه-فایده دارد. از سوی دیگر، این اظهارات میتواند تلاشی برای تحت فشار قرار دادن صنایع دفاعی سنتی آمریکا باشد که اغلب به تولید سیستمهای گرانقیمت عادت کردهاند. ترامپ با این کار هم به دنبال نمایش کارآمدی مدیریت خود در کاهش هزینههای نظامی است و هم تلاش میکند ایران را به عنوان یک تهدید فناورانه جدی معرفی کند تا بر بودجه نظامی آمریکا بیفزاید.
آیندهنگری و پیامدهای بلندمدت
این تغییر راهبرد آمریکا احتمالاً پایدار خواهد بود. حتی با تغییر دولت، منطق اقتصادی استفاده از پهپادهای کمهزینه به قدری قوی است که بعید به نظر میرسد کنار گذاشته شود. برای ایران، این به معنای نیاز به نوآوری مستمر و ارتقای فناوری پهپادها است. اتکا به طراحیهای فعلی ممکن است در بلندمدت کارایی خود را از دست بدهد. در سطح جهانی، این روند ممکن است به دموکراتیزه شدن بیشتر فناوری پهپادها بینجامد و دسترسی بیشتری برای بازیگران غیردولتی و دولتهای کوچکتر فراهم کند که میتواند ثباتزدایی کند.